Efnahagsleg umsvif og afkoma sjávarklasans á Íslandi 2011

Abstract

Niðurstöður greiningarinnar, sem hér er birt, gefa mynd af þeim áhrifum sem ætla má að íslenski sjávarklasinn hafi haft á atvinnustarfsemi og hagkerfið í heild árið 2011.

Niðurstöðurnar eru þær að framlag sjávarútvegs og tengdra greina í sjávarklasanum, í formi beins og óbeins framlags, eftirspurnaráhrifa og sjálfstæðs útflutnings stoðgreina nemi um 27,1% af vergri landsframleiðslu en þetta sama hlutfall var áætlað um 26% árið 2010.

Þá benda niðurstöðurnar til þess að störfum í sjávarklasanum hafi fjölgað um a.m.k. 3 til 5% á árinu 2011. Aukningin milli ára skýrist m.a. í fjölgun starfa í fiskvinnslu og útgerð, tæknifyrirtækjum og ýmsum óbeinum störfum sem tengjast sjávarútvegi. Í samtölum við fjölda útgerðarfyrirtækja kom fram að þau stefna að aukinni hagræðingu og fækkun starfsfólks til að mæta aukinni skattheimtu. Þessi fækkun starfsfólks kom þó ekki fram á árinu 2011 en er líkleg til að hafa áhrif á árinu 2012 og 2013.

Athygli vekur að velta í mörgum greinum klasans hefur vaxið mun meira hlutfallslega en starfsmannafjöldi sem gefur til kynna að framleiðni hafi aukist. Ný skýrsla ráðgjafarfyrirtækisins McKinsey um íslenska hagkerfið tiltók að íslenskur sjávarútvegur væri sá atvinnuvegur sem best hafi tekist að auka framleiðni á undanförnum árum. Þessi þróun virðist halda áfram árið 2011. Einna mestur vöxtur hefur orðið í tæknifyrirtækjum í sjávarklasanum. Áætlað er að velta þessara fyrirtækja hafi aukist um 15% á árinu 2011 í samanburði við árið 2010. Þá eru ýmis merki um að vöxtur í iðnaði tengdum fullvinnslu afurða og líftækni hafi orðið um 10-15% en gera má ráð fyrir að sá vöxtur verði meiri á komandi misserum miðað við þær áætlanir sem ýmis fyrirtæki á þessu sviði hafa uppi. Aukin velta í sjávarútvegi hafði jákvæð áhrif á nær allar aðrar tengdar greinar hvort sem er í verslun, þjónustu eða iðnaði. Sé litið á sjávarklasann í heild var árið 2011 gott ár með aukinni arðsemi á flestum sviðum. Blikur eru þó á lofti í greininni með auknum álögum og óvissu á alþjóðlegum mörkuðum. Frekari vöxtur og framleiðniaaukning í sjávarklasanum fæst með því að stöðugleiki ríki í rekstrarumhverfi hans og óvissu verði eytt um fyrirkomulag fiskveiða.