#

Byggðarlög með viðvarandi fólksfækkun

Skoða venjulega færslu

dc.contributor.author Sigríður Kristín Þorgrímsdóttir 1956 is
dc.contributor.author Halldór V. Kristjánsson 1946 is
dc.date.accessioned 2013-08-06T15:41:52Z
dc.date.available 2013-08-06T15:41:52Z
dc.date.issued 2008-07
dc.identifier.uri http://hdl.handle.net/10802/3186
dc.description Þótt víða hafi tekist að snúa vörn í sókn í byggðamálum hefur ýmsum byggðarlögum á landsbyggðinni reynst erfitt að glíma við fólksfækkun, sem sums staðar hefur verið viðvarandi um nokkurt skeið. Staðan hefur verið einna erfiðust hjá byggðarlögum sem liggja það fjarri þéttbýliskjörnum að ekki er hagkvæmt að sækja vinnu þangað og erfitt er um vik að njóta þeirrar þjónustu sem þar er í boði. Þrátt fyrir að efling landshlutakjarna styrki byggðina umhverfis, dugir hún ekki ein og sér fyrir þá sem fjærst búa. Því er mikilvægt að hugað verði sérstaklega að þessum byggðarlögum. Gerð verður athugun á stöðu byggðarlaga sem glímt hafa við viðvarandi fólksfækkun. Styrkleikar þeirra og veikleikar verða metnir og greindir möguleikar til eflingar byggðarlaganna. (Byggðaáætlun 2006-2009). Byggðaáætlun 2006-2009 var samþykkt sem þingsályktun af Alþingi árið 2006. Ein af þeim aðgerðum sem lögð er til í áætluninni nefnist „Athugun á stöðu byggðarlaga sem glímt hafa við viðvarandi fólksfækkun“ og er ofangreind tilvitnun úr umfjöllun byggðaáætlunar um þá aðgerð eða verkefni. Byggðastofnun bar ábyrgð á verkefninu samkvæmt byggðaáætlun, í samstarfi við m.a. sveitarfélög, atvinnuþróunarfélög og Impru nýsköpunarmiðstöð. Af hálfu Byggðastofnunar unnu Sigríður K. Þorgrímsdóttir og Halldór V. Kristjánsson, sérfræðingar á þróunarsviði að þessu verkefni og hófst vinna við það í árslok 2006. Við upphaf verkefnisins var haft samráð við Impru nýsköpunarmiðstöð. Háskóli Íslands, landfræðiskor tók að sér þjónustugreiningu á þeim svæðum sem athuguð voru, en það verkefni unnu nemendur í námskeiðinu „Byggðaþróun og atvinnulíf“ undir stjórn dr. Karls Benediktssonar. Atvinnuþróunarfélögin unnu stöðumat á viðkomandi svæðum, út frá völdum þáttum.
Skilgreining á „viðvarandi fólksfækkun“ er annars vegar út frá tímabili og hins vegar hlutfalli fækkunar. Niðurstaðan varð sú að tímabilið 1996-2006 var lagt til grundvallar vali á svæðum og 15% fækkun íbúa eða meira. Einnig var fækkun á tímabilinu 2001-2006 skoðuð. Ekki var eingöngu miðað við ákveðna hlutfallstölu, heldur aðstæður metnar á hverju svæði fyrir sig og í samráði við atvinnuþróunarfélögin. Í köflum um íbúaþróun er þróun á 15 ára tímabili frá 1991-2006 einnig skoðuð. Ástæður þess að miðað er við 1. desember 2006 er að skýrslan var að mestu unnin á árinu 2007. Íbúafjölda 1. desember 2007 þó getið í kafla um íbúaþróun. Samkvæmt ofangreindri skilgreiningu um „viðvarandi fólksfækkun“ var upplýsinga leitað um 22 sveitarfélög. Flest þeirra eru á Vestfjörðum og á Norðurlandi. Þetta voru eftirtalin landsvæði og sveitarfélög: Vesturland: Dalabyggð. Vestfirðir: Reykhólahreppur, Tálknafjarðarhreppur, Vesturbyggð, Árneshreppur, Kaldrananeshreppur og Strandabyggð. Norðurland vestra: Blönduósbær, Húnavatnshreppur og Sveitarfélagið Skagaströnd. Norðurland eystra: Fjallabyggð og Norðurþing, Skútustaðahreppur, Aðaldælahreppur, Tjörneshreppur, Þingeyjarsveit, Svalbarðshreppur og Langanesbyggð. Austurland: Breiðdalshreppur og Djúpavogshreppur. Suðurland: Vestmannaeyjabær og Skaftárhreppur. Ástæður þess að farið er eftir gömlu kjördæmaskipaninni og sveitarfélögum eru m.a. að þær tölur sem unnið er með eru lang oftast settar þannig fram. Vissulega mætti hugsa sér aðrar aðferðir, eins og t.d. svæðaskiptingu eftir atvinnu- og/eða þjónustusvæðum eða öðrum þáttum. T.d. gæti verið eðlilegt að skoða Strandir sem eitt svæði. Einnig hefði verið hugsanlegt að skoða einstök byggðarlög niður fyrir sveitarfélagseininguna, t.d. í Norðurþingi sem er mjög stórt svæði og aðstæður um margt misjafnar eftir því hvar menn eru staddir í sveitarfélaginu. Það var t.d. gert í þjónustugreiningu Háskóla Íslands.
Í samstarfi við atvinnuþróunarfélögin var staða hvers svæðis metin út frá völdum þáttum, svo sem atvinnu, þjónustu, menntun o.fl. Eins og fram kemur í byggðaáætlun skyldu greindir möguleikar til eflingar byggðarlaganna sem hér um ræðir. Það var gert með því að leita til sveitarstjórnarmanna í þeim sveitarfélögum sem úttektin náði til. Öll sveitarfélögin, 22 að tölu, voru því heimsótt af starfsmönnum Byggðastofnunar og tekin viðtöl við sveitarstjórnarmenn. Kafli um stöðu og framtíðarmöguleika sveitarfélagsins byggir alfarið á þeim viðtölum.
Í skýrslunni er einnig að finna kafla um mögulegar byggðaaðgerðir. Þar eru nokkrar tillögur sem eiga uppruna sinn m.a. í byggðaáætlun eða annarri vinnu sem unnin hefur verið á Byggðastofnun á undanförnum árum. Allir starfsmenn þróunarsviðs og forstjóri komu að vinnslu þessa kafla. Tillögurnar eru almennar, til hagsbóta fyrir landsbyggðina alla, en ekki sértækar tillögur fyrir þau svæði sem skýrslan fjallar um. Slíkar hugmyndir ættu að okkar mati fremur að koma frá heimamönnum sjálfum. Kafli um byggðaaðgerðir segir frá byggðaaðgerðum í nyrstu héruðum Noregs og svæðaáætlun fylkjanna og Innovasjon Norge og þessar aðgerðir bornar saman við mótvægisaðgerðir og vaxtarsamninga. Einnig er fjallað um jöfnun flutningskostnaðar. Í viðauka er kafli um tillögur til eflingar byggðarlaganna sem byggir á viðtölum við sveitarstjórnarmenn, auk þess sem tilgreindar eru tillögur úr vaxtarsamningum og fleiri slíkum gögnum. Skýrslan „Byggð og þjónusta“, sem er athugun á þjónustustigi í völdum byggðarlögum, var unnin sérstaklega vegna þessarar úttektar fyrir Byggðastofnun af landfræðiskor Háskóla Íslands. Hana er að finna á heimasíðu Byggðastofnunar ásamt þessari skýrslu. Við viljum þakka atvinnuþróunarfélögunum, Impru og Háskóla Íslands fyrir aðstoð og framlag í þessa skýrslu svo og þeim sveitarstjórnarmönnum sem lögðu okkur lið. Sömuleiðis samstarfsfólki á Byggðastofnun sem lagði til efni og ábendingar.		 is
dc.language.iso is
dc.publisher Byggðastofnun is
dc.subject Fólksfækkun is
dc.subject Byggðastefna is
dc.subject Byggðaþróun is
dc.title Byggðarlög með viðvarandi fólksfækkun is
dc.type Skýrsla is


Skrár

Skrá Stærð Skráartegund Skoða Lýsing
Byggdarlog_loka.pdf 6.366Mb PDF Skoða/Opna
Inngangur.pdf 410.3Kb PDF Skoða/Opna Inngangur
Tillogur_og_abendingar.pdf 301.8Kb PDF Skoða/Opna 2. Tillögur og ábendingar
Helstu_nidurstodur.pdf 240.0Kb PDF Skoða/Opna 3. Helstu niðurstöður
Dalabyggd.pdf 616.7Kb PDF Skoða/Opna 4. Dalabyggð
Reykholahreppur.pdf 566.5Kb PDF Skoða/Opna 5. Reykhólahreppur
Vesturbyggd.pdf 605.9Kb PDF Skoða/Opna 6. Vesturbyggð
Talknafjardarhreppur.pdf 567.4Kb PDF Skoða/Opna 7. Tálknafjarðarhreppur
Arneshreppur.pdf 618.4Kb PDF Skoða/Opna 8. Árneshreppur
Kaldrananeshreppur.pdf 598.4Kb PDF Skoða/Opna 9. Kaldrananeshreppur
Strandabyggd.pdf 622.7Kb PDF Skoða/Opna 10. Strandabyggð
Hunavatnshreppur.pdf 568.9Kb PDF Skoða/Opna 11. Húnavatnshreppur
Blonduosbaer.pdf 561.5Kb PDF Skoða/Opna 12. Blónduósbær
Svf_Skagastrond.pdf 565.0Kb PDF Skoða/Opna 13. Skagaströnd
Fjallabyggd.pdf 608.7Kb PDF Skoða/Opna 14. Fjallabyggð
Thingeyjarsveit.pdf 564.2Kb PDF Skoða/Opna 15. Þingeyjarsveit
Adaldaelahreppur.pdf 563.0Kb PDF Skoða/Opna 16. Aðaldælahreppur
Skutustadahreppur.pdf 579.7Kb PDF Skoða/Opna 17. Skútustaðahreppur
Nordurthing.pdf 615.6Kb PDF Skoða/Opna 18. Norðurþing
Tjorneshreppur.pdf 560.6Kb PDF Skoða/Opna 19. Tjörneshreppur
Svalbardshreppur.pdf 563.3Kb PDF Skoða/Opna 20. Svalbarðshreppur
Langanesbyggd.pdf 562.8Kb PDF Skoða/Opna 21. Langanesbyggð
Breiddalshreppur.pdf 617.0Kb PDF Skoða/Opna 22. Breiðdalshreppur
Djupavogshreppur.pdf 569.7Kb PDF Skoða/Opna 23. Djúpavogshreppur
Skaftarhreppur.pdf 610.6Kb PDF Skoða/Opna 24. Skaftárhreppur
Vestmannaeyjar.pdf 610.7Kb PDF Skoða/Opna 25. Vestmannaeyjabær
Samantekt.pdf 624.8Kb PDF Skoða/Opna Samantekt
Yfirlit_nokkurra_byggdaadgerda.pdf 419.7Kb PDF Skoða/Opna Yfirlit nokkurra byggðaaðgerða á Íslandi og í Noregi
Verkefnahugmyndir.pdf 448.6Kb PDF Skoða/Opna Verkefnahugmyndir úr skýrslunni og vaxtarsamningum

Þetta verk birtist í eftirfarandi flokki:

Skoða venjulega færslu

Leita


Fletta