Fuglar og spendýr á Austursvæði Vatnajökulsþjóðgarðs

Abstract

Í þessari skýrslu er fjallað um fugla og spendýr á Austursvæði Vatnajökulsþjóðgarðs sem nær frá Jökulsá á Fjöllum austur að Lónsöræfum. Svæðinu er skipt upp í frá vestri til austurs; Kverkfjallarana, Krepputungu, Brúaröræfi (-dali), Vesturöræfi, Eyjabakka (Undir Fellum) og austast er Múli.

Vitað er um 51 tegund fugla sem nýta umrædd svæði. Ekki eru allar tegundirnar staðfestir varpfuglar en miðað við hæð yfir sjávarmáli er svæðið í heildina fjölskrúðugt. Heiðagæs er mest áberandi tegundin en henni hefur fjölgað mikið síðustu áratugina. Hún verpir víða á svæðinu en auk þess fella margar fjaðrir m.a. á Eyjabökkum.

Hreindýr ganga á svæðinu austan Kreppu og eru hreindýrahagar við norðurjaðar Vatnajökuls aðal vor- og sumarbeitilönd hreindýra á Íslandi og hefur svo verið um langa hríð. Á Vesturöræfum var lengi vel stærsti hluti stofnsins að sumarlagi. Um 1940 voru einu þekktu dýrin á Íslandi í Kringilsárrana. Þar hefur löngum stór hluti dýranna verið fullorðnir tarfar og var hann friðlýstur sem griðland hreindýra árið 1975.

Tófa er víða í þjóðgarðinum og nýtur eflaust góðs af aukningu heiðagæsa. Ljóst er að bestu grenin vestan Snæfells lentu í Hálslóni. Tófan er friðuð í Kringilsárranafriðlandi og nær ekkert hefur verið leitað að grenjum í Krepputungu, á Eyjabökkum og innst á Múla. Minkur var sjaldgæfur á svæðinu en er nú búinn að nema land víða. Þó er líklega hvergi mikið af honum og ekki ólíklegt að veturnir reynist honum oft erfiðir.

Hagamýs eru þekktar úr flestum skálum og kofum á svæðinu og rotta var einu sinni drepin þar.

Skýrslan var unnin í tengslum við vinnu Náttúrustofu Austurlands á verndaráætlun um Austursvæði Vatnajökulsþjóðgarðs. Öllum þeim fjölmörgu sem lögðu okkur lið á einn eða annan hátt við gerð þessarar skýrslu og getið er á viðeigandi stöðum er kærlega þakkað fyrir.