Vistgerðir á miðhálendi Íslands : Þjórsárver

Abstract

Lýst er rannsóknum á vistgerðum á 960 km² svæði sunnan undir Hofsjökli og kennt er við Þjórsárver. Það er eitt átta svæða á miðhálendinu sem Náttúrufræðistofnun Íslands hefur kannað í tengslum við Rammaáætlun um nýtingu vatnsafls og jarðvarma. Megináhersla var lögð á að skilgreina vistgerðir, lýsa þeim og meta verndargildi þeirra.

Þó Þjórsárver sé stærsta samfellda gróðurvin á miðhálendinu er eyðilendi víðáttumest vistlenda eða 66% af rannsóknasvæðinu, melavistir 56% og eyravist 9%. Rýrt votlendi og mólendi koma næst með 6% umfang hvort vistlendi. Önnur vistlendi hafa mun minni útbreiðslu. Stærstu vistgerðir gróins lands eru mosamóavist (3%) og lágstaraflóavist (2%).

Friðland í Þjórsárverum er á skrá Ramsarsamningsins yfir alþjóðlega mikilvæg votlendissvæði fyrir fugla sem helgast einkum af miklu heiðagæsavarpi. Þó varpstofninn hafi verið á undanhaldi síðan hann mældist í hámarki árið1970, 10.700 pör, er mikilvægi Þjórsárvera áfram ótvírætt fyrir heiðagæs bæði sem varpland og beitiland.

Fimm af þeim sex vistgerðum sem taldar eru hafa hæst verndargildi á miðhálendinu finnast á rannsóknasvæðinu, þ.e. gilja- og lyngmóavistir, víðikjarrvist, lágstaraflóavist, rústamýravist og hástaraflóavist. Hvergi er meira af rústamýravist á Íslandi en í Þjórsárverum (um 13 km²). Náttúruverndargildi Þjórsárvera telst mjög hátt á landsvísu og jafnvel heimsvísu.