Jarðfræðileg ummerki snjóflóða

Abstract

Hérlendis hafa snjóflóð almennt ekki verið talin flytja með sér annað efni en snjó. Snjór sem fellur niður hlíðar fjalla og út á láglendi bráðnar yfirleitt fljótt eftir að flóð fellur (dagar, vikur, mánuðir). Því hefur sú skoðun verið uppi að nær ómögulegt sé að greina yfir hvaða svæði snjóflóð hafa fallið, út frá framburði þeirra einum og sér. Það hefur hins vegar komið í ljós að sú er alls ekki raunin og flest snjóflóð bera með sér mismikið set. Slíkt kom glögglega í ljós í snjóflóðahrinunni sem gekk yfir norðan- og norðvestanvert landið í október árið 1995. Í kjölfar þeirrar snjóflóðannahrinu hófust rannsóknir á jarðfræðilegum ummerkjum snjóflóða og hefur gögnum verið safnað á Vestfjörðum, Norðurlandi og á Austurlandi.

Rannsóknir á jarðfræðilegum ummerkjum snjóflóða geta nýst við gerð hættumats bæði í þéttbýli og dreifbýli. Þessar rannsóknir gefa mikilvægar upplýsingar um virkni snjóflóða og annarra ofanflóða á síðari öldum, sér í lagi á þeim svæðum þar sem lítið er vitað um sögu ofanflóða. Einnig gefa þessar rannsóknir okkur mikilvægar upplýsingar um virkni snjóflóða samfara veðurfarsbreytingum mörg þúsund ár aftur í tímann. Með tímanum getur framburður snjóflóða myndað setlög og jafnvel byggt upp heilu landformin þar sem þau eru tíð. Með því að greina og þekkja þessi ummerki fást vísbendingar um hvort snjóflóð hafa fallið yfir ákveðin landsvæði eða ekki. Á yfirborði er oft hægt að greina framburð og rofform snjóflóða en þar sem þau eru sjaldgæf geta ummerkin grafist í annað set. Einnig geta framkvæmdir af manna völdum spillt yfirborðsummerkjum. Öruggast er því að skoða þversnið af setframburðinum, annað hvort í náttúrulegum opnum eða með því að grafa holur á úthlaupsvæðum.