Bætt framleiðni, meira samstarf og minni byrðar bestu kosningaloforðin

Abstract

tveggja ára renna stoðum þar undir, þó ákveðinn árangur hafi náðst s.s. í viðsnúningi á hallarekstri ríkissjóðs. Hagvöxtur er talsvert undir væntingum og upphaflegum spám, fjárfestingar eru af skornum skammti, skuldsetning er almennt of há, vaxtaumhverfið er ekki beysið og hægt þokast í afnámi gjaldeyrishafta. Þá benda hagvaxtarspár þessa og næsta árs enn fremur til hægfara viðsnúnings næstu misserin.

Það er í þessu ljósi sem þarf að rýna kosningaloforð stjórnmálaflokkanna, þ.e. með hvaða hætti hyggjast þeir færa þessa þætti til betri vegar, hvaða leiðir eru skilvirkar og líklegar til að hámarka lífskjör til lengri tíma án þess að skapa byrðar fyrir komandi kynslóðir. Einfalda svarið við þessu er aukin framleiðni, þ.e. að gera fyrirtækjum og starfsmönnum þeirra kleift að skapa sem mest verðmæti með sem minnstum tilkostnaði. Í því liggja sameiginlegir hagsmunir allra Íslendinga. Ástæðan þar að baki liggur í nokkrum þáttum:

• Framleiðniaukning er uppspretta hagvaxtar og bættrar samkeppnishæfni.

• Hagvöxtur er drifkraftur lífskjara, sem má sjá á því að síðustu 20 ár hefur kaupmáttur launa og landsframleiðsla á mann fylgst nánast fullkomlega að.

• Sterk fylgni er milli aukinna efnahagsumsvifa og minni fátæktar.

• Svigrúm hins opinbera eykst með auknum umsvifum, sem gerir því kleift að efla orsakaþætti framleiðnivaxtar og að bæta þjónustu sína gagnvart almenningi.

Samhliða bættri framleiðni þarf að takast á við ákveðna hagvaxtarhamlandi þætti. Þar verður einna helst að líta til skuldastöðu ríkissjóðs, sem er bágborin um þessar mundir. Það er þekkt að há skuldsetning hamlar eða dregur jafnvel með beinum hætti úr hagvexti. Þá sýnir ríkisreikningurinn vel hvílík blóðtaka leiðir af mikilli skuldsetningu sem ella mætti beina í þann farveg að næra grunnstoðir framleiðniaukningar. Þrátt fyrir að greiðsluseðlar vegna skulda ríkisins berist ekki mánaðarlega inná íslensk heimili þá eru það skattgreiðendur sem bera afborganirnar. Það ætti því að vera forgangsatriði, samhliða bættri umgjörð til verðmætasköpunar, að létta á skuldum hins opinbera á næsta kjörtímabili.

Þrátt fyrir að ráða hvað mestu um framtíðarlífskjör Íslendinga hefur útfærð umræða um þessa tvo þætti að hluta setið á hakanum í kosningabaráttunni. Ástæðan liggur eflaust í því að auðveldara er að lofa úrbótum á vandamálum sem eru nær í tíma en fjær, þó deila megi um umfang langtímaábatans fyrir samfélagið í heild. Þá kom út fyrir þremur árum ítarleg skýrsla um afleiðingar skammtímahugsunar sem ætti að minna alla á taka viðamiklum vorboðum með hæfilegum fyrirvara.1 Vönduð vinna Samráðsvettvangs um aukna hagsæld, sem m.a. formenn stjórnmálaflokka sem eiga sæti á Alþingi sitja í, vekur þó upp vonir um nýja nálgun í þessum efnum. Þverpólitísk samstaða um innleiðingu a.m.k. meginþátta tillagna vettvangsins myndi bæta hag íslensks samfélags um ókomna tíð.