Spænska veikin

Abstract

Spænska veikin var mannskæðasta farsótt sögunnar og barst hingað til lands í miðju Kötlugosi á einu viðburðaríkasta ári tuttugustu aldar, 1918. Hundruð Íslendinga féllu í valinn á örfáum vikum, aðallega ungt fólk í blóma lífsins og fleiri konur en karlar. Mörg börn misstu foreldri. Þetta voru átakanlegir tímar með linnulitlum líkfylgdum og klukknahringingum. Spænska veikin skildi eftir sig sár sem greru seint eða aldrei. Hér segir frá togarasjómanni sem kom úr siglingu þegar veikin var í hámarki og fannst eins og allt líf í Reykjavík væri slokknað og ástsælli söngkonu sem dó frá barnungri dóttur sinni. Fleiri eftirminnilegir einstaklingar koma líka við sögu – læknar, hjúkrunarkonur, ljósmæður og aðrir sem börðust hetjulega gegn „sóttinni miklu“ en máttu sín oft lítils. Víða um land var reynt að verjast veikinni með samgöngubanni en stjórnvöld, einkum þó landlæknir, sættu vægðarlausri gagnrýni fyrir að hafa hleypt henni inn í landið. Var hægt að mæta þessari skelfilegu heimsplágu með markvissum sóttvörnum? Og að hvaða leyti er spænska veikin sambærileg við veirufaraldurinn sem gengið hefur yfir heimsbyggðina árið 2020?