Grunnþættir menntunar, myndlist og mannkostamenntun

Abstract

Innleiðingu nýrra aðalnámskráa 2011 fylgdu auknar almennar siðferðilegar áherslur þvert á námsgreinar með tilkomu hæfniviðmiða og grunnþátta menntunar sem eiga ýmislegt sameiginlegt með mannkostamenntun. Engu að síður virðist þörf á því að siðferðileg markmið aðalnámskrárinnar verði dregin betur fram og þeim fundinn traustur farvegur. Mannkostamenntun er reist á samtímakenningum um aristótelíska dygðasiðfræði þar sem vitsmunaleg ígrundun, geðshræringar og virkur vilji skipta höfuðmáli. Að þroska með sér dygðir og mannkosti er ævilangt verkefni en hlutverk skólanna getur verið það að efla svokallað dygðalæsi nemenda, sem felst í að þekkja og skilja dygðir og geta hugsað á gagnrýninn hátt um siðferðileg álitamál. List- og verkgreinar snerta mikilvæg svið í hugmyndum Aristótelesar um fullkomna dygð, einkum vegna þess að listaverk geta vakið geðshræringar. Listir hafa frá örófi alda fylgt manninum og þær eru nátengdar vitsmunum okkar, sjálfsvitund og tilfinningalífi. Listirnar búa yfir eiginleikum sem felast í eftirlíkingunni og hjálpa okkur að skilja aðrar manneskjur og öðlast þannig dýpri skilning á hlutskipti annarra. Þannig geta fjölbreytt listaverk frá ýmsum tímaskeiðum og af ýmsum toga veitt okkur siðferðilega þekkingu og þau geta verið vettvangur samræðna og skoðanaskipta um margvísleg siðferðileg álitamál sem ýmist eiga rætur sínar í samfélagslegum málefnum eða persónulegu innra lífi. Sum listaverk byggjast á persónulegri tjáningu listamannsins, önnur eru pólitískari og snerta mannréttindi í víðum skilningi og enn önnur eru tilvistarlegs eðlis og veita okkur innsýn í tilraun manneskjunnar til að skilja sjálfa sig andspænis samfélaginu og hinni víðu veröld. Þessir eiginleikar listanna sýna fram á að listgreinakennsla gegnir mikilvægu hlutverki í almennri menntun.