BÓKASAFN "LÖGBERGS"
Rupert Hentzau
EFTIR
ANTHONY HOPE
WINNIPEG
PRENTSMIÐJA LÖGBERGS
1908
RUPERT HENTZAU.
I. KAPÍTULI.
Sá maður, sem hefir veitt því athygli hversu
næsta smávægilegir viðburðir, að því er sýndust, geta
leitt af sér aðra stærri, víðtækari og langgæðari, svo
að menjar þeirra standa aldarlangt eða meir, mundi
varla hafa ímyndað sér, að vandræði þau, er spruttu
af ofdirfskufullu samsæri Michaels svarta, yrðu fyllilega
til lykta leidd við fall hertogans af Streslau og
við það, að Rúdolf konungur var leystur úr varðhaldi
og settur í hásæti sitt. Mikið hafði verið í húfi og
deilan snörp, ástríðueldur glæddur og fræi fjandskaparins
sáð. En átti deilan nú ekki að vera á enda
kljáð, með því að Michael svarti hafði látið líf sitt
fyrir að hafa seilst eftir konungstigninni? Michael
var dauður, prinzessan eiginkona frænda síns, sagan
vel geymd og Mr. Rassendyll hafði aldrei látið sjá sig
í Rúritaníu síðan. Átti þessum málum því ekki að
vera lokið? Eg lét það í ljósi við vin minn, borgarstjórann
í Zenda, er við ræddum um þetta við rúm
Strakencz marskálks. Gamli maðurinn átti þá skamt
eftir, og við mistum brátt hjálpar hans og hollra ráða.
Hann beygði höfuð sitt til samþykkis. Þrá friðarins
blæs hinum aldurhnigna og þjáða í brjóst von um
hann. En Sapt beit í gráa granaskeggið sitt, sneri
svarta vindlinum milli varanna og sagði: "Þú ert
bjartsýnn, Fritz vinur minn. En er Rúpert Hentzau
dauður? Eg hefi ekki heyrt það?"
Þetta var vel mælt og líkt Sapt! En samt má
maðurinn sín lítils, ef hann skortir færi til að beita
sér, og Rúpert átti nú naumast hægt með að raska ró
okkar. Glæpur hans var honum til hindrunar svo að
hann þorði ekki að stíga fæti sínum inn í konungsríkið.
Hann hafði sloppið burt þaðan fyrir stökustu
hepni, og flakkaði nú fram og aftur um Evrópu og
hafði ofan af fyrir sér með vitsmunum sínum, og að
því er sumir sögðu með ástabralli, er hann var óbágur
á að hafa fé upp úr ef þess varð auðið. En hann
lét okkur stöðugt vita hvað sér leið, og hann var alt
af að leita hófanna um að fá leyfi til að snúa heim
aftur til að taka við eignum þeim, er honum höfðu
hlotnast við dauða frænda hans. Þeim óskammfeilnu
kröfum kom hann á framfæri að eins fyrir tilstilli
frænda síns Luzau-Rischenheim greifa. Hann
var ungur maður, ættgöfugur og vellríkur. Hann var
mikill vinur Rúperts. Greifinn rak erindi hans vel.
Hann kannaðist við að afbrot Rúperts væru mikil, en
hann færði honum æsku hans til málsbóta og það, hve
Michael hertogi hefði haft mikil áhrif á þenna aðstoðarmann
sinn, og hann hét því, að Rúpert skyldi
trúr og tryggur eftirleiðis. Þetta sagði hann með
svo einkennilegum orðum að líkast var sem Rúpert
hefði hvíslað þeim í eyra honum. Mergurinn málsins
var: "Greiðið honum launin, þá heldur hann sér
saman." Eins og við mátti búast, þá léði hvorki konungurinn
eða þeir, sem hann sótti ráð til um þetta
mál bænum þessum eyru. Þeir þektu greifann frá
Hentzau of vel til þess. Við héldum fast í eignir
Rúperts og höfðum góðar gætur á öllu atferli hans,
því að við höfðum ráðið það við okkur að honum
skyldi aldrei leyft að hverfa aftur til Rúritaníu. Að
líkindum hefði okkur tekist að fá hann framseldan og
hengdan fyrir glæpi hans, en nú á dögum verður
svonefnd rannsókn að fara fram um sakamál hvaða
úrþvættis sem er, þó að það eigi ekki betra skilið en
að vera hengt í það tréð sem hendi er næst. Við vorum
því hræddir um að ef Rúpert kæmist í hendur
lögreglunnar í Streslau og yrði dreginn fyrir rétt, þá
mundi leyndarmál það, sem við varðveittum svo
vandlega, verða uppskátt þar í borginni og jafnvel
breiðast út um alla Evrópu. Svo að Rúpert var órefsað,
að öðru leyti en því, að hann var gerður landrækur
og leigur hirtar af landeignum hans.
En samt gat Sapt honum nærri. Þó að hann
virtist hjálparvana, þá datt honum aldrei í hug að
leggja árar í bát. Hann lifði í voninni að færi mundi
sér einhvern tíma bjóðast til að koma fram fyrirætlunum
sínum og hann var reiðubúinn að grípa það.
Hann bruggaði brögð sín gegn okkur eins og við til
að verja okkur. Ef við veittum atferli hans athygli,
þá hafði hann ekki síður auga á okkur. Hann náði
enn fastara tangarhaldi en áður á Luzau-Rischenheim,
eftir að þeir höfðu hizt frændurnir í París.
Eftir þá fundi fór ungi greifinn að styrkja hann með
fégjöfum. Þegar féð var fengið réði hann sér spæjara
marga er fluttu honum fregnir um alt sem við
höfðumst að, og sérhvað það sem gerðist við hirðina.
Honum var kunnugra um ýmislegar fyrirætlanir
stjórnarinnar heldur en öllum öðrum utan hirðar í
ríkinu. Og honum var enn fremur þaulkunnugt um
heilsufar konungsins, og höfðum við þó gert okkur
far um að halda því leyndu. Ef þar við hefði lent,
þá mundi þetta eigi hafa orðið að tjóni, þó að það
væri leiðinlegt og ylli okkur áhyggju. En Rúpert lét
sér ekki þetta nægja. Vegna kunnugleika síns um
stjórn Mr. Rassendylls komst hann að leyndarmáli
því, sem okkur hafði hingað til tekist að dylja konunginn.
En er hann hafði fengið það að vita, hugði
hann það færi komið, er hann hefði beðið eftir.
Hann varð að eins að neyta þess djarflega, sem hann
hafði fengið að vita. Eg skal ekkert um það segja,
hvort meira hvatti hann löngun hans til að ná aftur
stöðu sinni í ríkinu, eða gremja sú, er hann bar til
Mr. Rassendylls. Hann unni völdum og fé, og eigi
var honum hefndin síður kær. Vafalaust hefir hvoru
tveggja hvatt hann fram, og víst mun honum hafa
þótt vænt um að vopnið, sem honum barst í hendur
var tvíeggjað. Með því bjóst hann við að geta bæði
rutt sér braut, og sært manninn sem hann hataði
vegna konunnar, sem sá maður unni. Í stuttu máli,
Hentzau greifi hafði lævíslega komist að þeim hlýja
hug, sem þau drotningin og Rúdolf Rassendyll báru
hvort til annars. Hann hafði sent spæjara sína á stað
og heitið þeim ríflegum verðlaunum, ef þeir kæmust
að því, hver ástæða væri til funda þeirra er við Mr.
Rassendyll ættum á ári hverju. Loks tókst honum að
fá að vita hana. Það nægði honum. Hann lét ekki á
sér standa að reyna að færa sér þetta í nyt.
Hjónabandið það, var nú orðið þriggja ára gamalt,
sem fylt hafði alla Rúritaníubúa svo innilegri
gleði, og virtist vera sigurfögnuður yfir Michael
svarta og samsærismanna á hans bandi. Flavía
prinzessa hafði nú verið drotning í þrjú ár. Eg er
nú kominn á þann aldur þegar menn líta þannig á
lífið, að ofurvald tilfinninganna blekkir þeim ekki
sýn. Þeir dagar eru horfnir þegar eldmóður bernsku
ástarinnar brann mér í brjósti. Samt sem áður er eg
ekki þakklátari almáttugum guði fyrir neitt meir en
ást konu minnar. Hún hefir verið atkeri mitt í
stormum lífsins, og stjarnan mín þegar heiðríkt var.
Við sem ekki erum konungborin getum farið eftir
okkar eigin vild í ástamálum. En er það rétt af mér
gömlum karlskröggnum að leggja þeim það til lasts,
sem eigi fara þannig að. Frelsið, sem við eigum að
fagna í þessu efni, nær ekki til konungborna fólksins.
Við þurfum ekki að bíða eftir hamingju okkar þangað
til í öðru lífi; við eigum kost á henni hér. Þeir
sem hátt eru settir verða að gjalda sinn skerf fyrir
ríkisvöld, auð og virðingu, að því skapi mikinn sem
að þessu þrennu kveður. Það sem okkur virðist
auðvirðilegt, kann þeim sem fátækir eru að virðast
sveipað dýrðarblæju og unaðar. Ef þessu væri ekki
þannig varið, þá mundi mörgum verða ósvefnsamt.
Mér var vel kunnugt um það, hve byrði lífsins hvíldi
þungt á Flavíu drotningu. Eg hygg að enginn karlmaður
hafi vitað það betur en eg. En fullkomna
þekkingu á slíku hygg eg engum öðrum en konum
auðið að fá; jafnvel nú fyllast augu konunnar minnar
tárum, þegar hún minnist á það. Samt gat drotningin
risið undir þessari byrði, og þó að hana kunni
að hafa brostið þrek stundum, þá undrar mig hve
sjaldan það kom fyrir. Það var ekki nóg með það
að hún hafði aldrei unnað konungingum, en elskað
annan mann af öllu hjarta. Heilsa konungsins var
alveg biluð. Ógnir og harðrétti fangavistarinnar í
Zenda höfðu farið með hana. Hann dró að eins fram
lífið. Hann sinti reyndar veiðum og gaf sig að
nokkru leyti við stjórnarstörfum. Frá því að hann
var leystur úr varðhaldinu var hann geðillur aumingi,
gagnólíkur káta og glaðværa prinzinum, er
þorparalýður Michaels handsamaði í skothúsinu. En
þó var annað verra. Þegar frá leið hvarf honum úr
huga aðdáunin og þakklátsemin er hann hafði borið
til Mr. Rassendylls. Hann var sífelt að brjóta heilann
um hvað gerst hefði meðan hann sat í varðhaldinu.
Hann angraði eigi eingöngu sífellur ótti af
Rúpert Hentzau — Rúpert hafði leikið hann harðast í
fangelsinu — heldur og fyltist hann beiskri og óhemjulegri
afbrýði gegn Mr. Rassendyll. Rúdolf
hafði leyst hreystiverkin af hendi meðan hann lá
hjálparvana. Það voru frægðarverk Rúdolfs, sem
þegnar hans voru að hrósa honum fyrir í höfuðborg
ríkis hans. Það var lárviðarsveigur Rúdolfs sem
hann bar sjálfur óánægður um enni. Hann var of
göfuglyndur til að geta gert sér gott af lofi því, er
öðrum bar, og hann hafði enga hreysti sýnt til að
eiga skilið. Það tók hann sárast er vitnað var heima
fyrir til aðferða Rúdolfs. Sapt var stundum vís til
að segja honum, að þegar svona og svona hefði
staðið á, þá hefði Rúdolf ráðið fram úr því á þenna
hátt eða hinn og að það bezta sem konungurinn gæti
gert, væri að fara að hans dæmi. Drotningin nefndi
Mr. Rassendyll sjaldan á nafn, en þegar hún mintist
hans gat hún hans eins og látins mikilmennis, er
léti þann orðstír eftir sig, sem yfirskygði frægð allra
lifandi manna. Eg ímynda mér, að konungurinn hafi
ekki vitað um þann sannleika, þessu viðvíkjandi, er
drotning hans duldi hann stöðugt. Samt féll honum
mjög illa, er hann heyrði okkur Sapt minnast á Rúdolf,
en hann þoldi alls ekki að drotningin gerði
það. Eg hefi séð hann fá ástríðuflog að eins við að
heyra nafnið eitt.
Vegna þessarar angrandi afbrýði var hann sí og
æ að neyða drotninguna til at sýna honum ástarmerki
og umönnunar, og langt fram yfir það sem flestir
eiginmenn eiga að fagna, eða þeir hafa rétt til, að því
er mér allra auðmjúkast virðist, og hann margkrafðist
þess af henni sem hann óttaðist að hún mundi
ekki geta í té látið. Hún varð oft við bænum hans
fyrir skyldu sakir og meðaumkvunar; en það kom þó
fyrir, eins og skiljanlegt er um sérhverja stórlynda
manneskju, að hún gat það ekki. Sú mótspyrna af
hennar hendi eða kuldi henni óafvitandi varð til þess
að skap sjúka mannsins æstist, og hann miklaði þetta
fyrir sér svo að honum fanst það óbærileg mótgerð
og móðgun, sem henni var ómögulegt að bæta fyrir
aftur. Þau höfðu reyndar aldrei getað felt hugi saman,
en af þessu fjarlægðust þau enn meir hvort annað.
Hann var einn með grun sinn og veikindi, hún hrygð
sína og endurminningar. Þau eignuðust ekkert barn
er brúað gæti djúpið sem staðfest var á milli þeirra,
og þó að hún væri drotning hans og eiginkona, þá
umgengust þau hvort annað eins og óviðkomandi
manneskjur. Hann virtist vilja hafa það svo.
Þannig lifði hún í þrjú ár. Það líf var enn ömurlegra
en þó hún hefði verið ekkja. Að eins einu sinni
á hverju ári sendi hún manninum, sem hún elskaði,
skeyti. Það voru þrjú orð, og fékk aftur önnur þrjú
frá honum. En loks brast hana þrek. Þeim varð
sundurorða, konunginum og henni. Það var út af einhverju
lítilræði. Eg er búinn að gleyma hvað það
var. Í votta viðurvist ámælti hann henni með þeim
orðum, sem hún gat ekki hlýtt á ein án kinnroða.
Litlu augun í borgarstjóranum tindruðu af reiði og
hann tautaði: "Mig langaði til að taka fyrir túlann
á honum." Nú var svo langt gengið, að hann gat
ekki þolað það lengur, hversu konunginum fórst við
drotninguna, jafnvænt og honum hafði samt þótt um
hann. Eg ætla ekki að fara fleiri orðum um þann atburð,
en hann bar við eitthvað tveim dögum áður en
eg átti að fara að hitta Mr. Rassendyll. Í þetta
skifti átti eg að hitta hann í Vintenberg, því að eg
hafði þekst árið fyrir, þegar við fundumst í Dresden.
Vintenberg var minni bær, og færra þar um ferðamenn,
svo að óhultara var talið að velja þann stað.
Eg man glögt hversu hún var ásýndum, þegar hún
kallaði mig til herbergja sinna, fáum stundum eftir
að hún átti tal við konunginn. Hún stóð við borð þar
inni. Á því voru öskjur, og eg vissi strax að rauða
rósin og skeytið var í honum. En í þetta skifti fylgdi
meira með. Umsvifalaust fór hún nú að skýra mér
frá aðalerindinu.
"Eg verð að skrifa honum," sagði hún. "Eg
þoli þetta ekki lengur. Eg verð að skrifa. Fritz,
kæri vinur minn, vilt þú fara með bréfið, svo að eg
megi vera óhrædd um það? Eg veit, Fritz, að þetta
er rangt af mér, en eg er yfirbuguð, yfirbuguð! Og
þetta verður í síðasta sinni. Því að eg veit, að ef eg
sendi eitthvað eftir þetta, þá verð eg að senda meira,
svo að eftir þetta sendi eg aldrei neitt. En eg verð
að senda honum kveðju mína, og fá aftur kveðju frá
honum og hún verður að nægja mér það sem eftir er
æfinnar. Því bið eg þig um þetta, Fritz, í þetta eina
sinni."
Tárin streymdu niður eftir kinnunum á henni.
Venjulega var hún föl, en nú var hún fagurrjóð.
Hún horfði á mig hvatningar og bænaraugum. Eg
laut henni og kysti á hönd hennar.
"Með guðs hjálp ætla eg að koma bréfinu til hans
og hans til yðar, drotning mín," svaraði eg.
"Og segðu mér hvernig hann lítur út. Taktu
vandlega eftir honum, Fritz. Vittu hvort þér sýnist
hann hraustur. Æ, reyndu að gleðja hann og hughreysta
hann; Komdu honum til að brosa og augunum
hans til að tindra. Taktu eftir þegar þú minnist
á mig við hann, hvort þér sýnist hann unna mér enn
þá." En svo hrópaði hún upp og sagði: "En þú mátt
ekki láta hann vita, að eg hafi sagt þetta. Honum
mundi þykja fyrir, ef hann héldi að eg efaðist um
ást hans. Eg efast ekki um hana. Eg segi það alveg
satt; en segðu mér samt hvernig þér virðist hann,
þegar þú minnist á mig. Ætlarðu að gera það, Fritz?
Líttu á, hérna er bréfið."
Hún tók það svo úr barmi sínum og kysti á það
áður en hún fékk mér það. Svo lagði hún mér fyrir
fjöldamargar varúðarreglur, um það hvernig eg
skyldi fara með bréfið, hvaða leið eg skyldi fara, og
hvaða leið aftur koma, og að eg skyldi ekki stofna
mér í neina hættu, vegna þess að Helga, konan mín,
ynni mér eins heitt eins og hún myndi hafa elskað
mann sinn, ef ráðahagur sinn hefði orðið giftusamlegur.
"Að minsta kosti eins og eg hefði átt að gera,
Fritz," sagði hún að lokum og brosti með tárin í augunum.
Hún gat ekki trúað því, að nokkur kona gæti
elskað eins og hún elskaði.
Eg kvaddi drotninguna og fór að búa mig undir
ferðina. Eg var vanur að hafa einn þjón með mér,
og sinn manninn hvert ár. Enginn þeirra hafði vitað,
að eg hitti Rassendyll, en haldið að eg færi í mínum
eigin erindum, því að eg hafði látið það heita svo, er
eg fékk fararleyfið hjá konungi. Í þetta sinn hafði
eg ásett mér að hafa með mér ungan mann svissneskan;
hann hafði gengið í þjónustu mína fáum vikum
áður. Hann hét Bauer. Daufur var hann og fremur
heimskur að því er sýndist, en dyggur var hann
og hinn auðsveipasti. Hann hafði haft með sér
beztu meðmæli, þegar hann kom til mín, og eg hikaði
því ekki við að taka hann. Það var einkum vegna
þess, að hann var útlendingur, að eg kaus hann til
fararinnar. Eg hélt að hann mundi því síður en aðrir
þvaðra mikið um ferðina þegar heim kæmi. Eg
get ekki gert að því, að eg sé forsjáll, en eg játa það
samt, að mig tekur það alt of sárt, hversu þessum óslæglega
unglingi tókst að leika á mig. Rúpert hafði
sem sé komist að því, að eg hitti Mr. Rassendyll árið
fyrir í Dresden. Rúpert hafði gefið öllu því, sem
fram fór í Streslau, nákvæmar gætur. Rúpert hafði
útvegað pilti þessum öll þessi góðu meðmæli, sem
hann hafði með sér og sent hann til mín, í þeirri von
að hann kæmist að einhverju markverðu hjá húsbónda
sínum. Vera má að hann hafi jafnvel búist
við því að eg kynni að hafa hann með mér til Vintenberg,
en það er þó naumast líklegt. Þetta var að eins
slympilukka, er ósjaldan greiðir fyrir fyrirætlunum
ráðslingra manna.
Konungurinn sat álútur við arininn, þegar eg
kom að kveðja hann. Það var kalt þann dag, en það
sýndist svo sem hann væri gagntekinn af
fangavistarkvölunum. Hann var óánægður yfir brottför
minni og spurði mig vandlega um erindi mitt í þessari
ferð. Eg reyndi að seðja forvitni hans sem bezt
eg gat, en tókst þó ekki að gera hann léttari í skapi.
Honum fanst víst að hann hafa verið helzt til nærgöngull
við mig, og eins og til að bæta úr því og réttlæta
það um leið hrópaði hann hálft í hvoru styggilega:
"Þú segist fara í þínum eigin erindum! Það á
svo að nægja til að fá fararleyfi hjá mér. Eg segi
það satt, að eg efast um að nokkrum konungi hafi
verið ver þjónað en mér! Hvers vegna voruð þið að
stríða við að losa mig úr varðhaldinu í Zenda. Enginn
kærir sig um að hafa mig, enginn hirðir um
hvort eg lifi eða dey."
Við slíka skapsmuni dugðu engar röksemdir. Eg
lét því nægja að fullvissa hann um að eg skyldi hraða
mér heim aftur eins og eg gæti.
"Já, mér þykir vænt um það. Eg þarf á manni
að halda, sem hugsar nákvæmlega um mig. Hver
veit hvað Rúpert þorparinn kann að taka til bragðs
gegn mér? Og eg er ekki fær um að verja mig. Eg
er ekki annar eins maður og Rúdolf Rassendyll. Ertu
mér ekki samdóma um það?"
Þannig ávítaði hann mig hálfkvartandi og með
særandi háði. Eg stóð þegjandi undir því og beið
þess, að honum þóknaðist að skipa mér brott. Þrátt
fyrir alt var eg ánægður yfir því, að hann grunaði
ekkert um erindi mitt. Ef eg hefði minst á Mr.
Rassendyll með einu orði, hefði hann ekki leyft mér
að fara. Hann hafði áður veitt mér þungar ákúrur
af því hann hafði komist að því, að við Mr. Rassendyll
skrifuðumst á. Svo gersamlega hafði afbrýðin
útrýmt þakklátseminni úr brjósti hans. Ef hann hefði
vitað hvað eg hafði meðferðis ímynda eg mér að
hann hefði hatað mig enn meir en Rúdolf. Þótt slíkt
flygi manni í hug, var það ekkert ónáttúrlegt, en
jafnþungbært fyrir mig samt sem áður.
Þegar eg skildi við konunginn, fór eg að finna
borgarstjórann í Zenda. Hann vissi um erindi mitt.
Eg settist niður hjá honum og sagði honum frá bréfinu,
sem eg hafði meðferðis. Hann var ekki í góðu
skapi þann dag. Konungurinn hafði líka gefið honum
ofanígjöf, og þolinmæði Sapts ofursta var ekki
takmarkalaus.
"Ef við verðum ekki búnir að drepa hvorn annan,
þá verðum við komnir til Zenda í það mund er þú
kemur til Vinterberg," sagði hann. "Hirðin fer héðan
á morgun, og eg verð þar meðan konungurinn
heldur þar til."
Hann þagnaði og bætti svo við: "Eyðilegðu
bréfið, ef nokkur hætta verður á ferðum."
Eg kinkaði kolli.
"Og líf þitt verðurðu að leggja í sölurnar, ef
eigi er annars úrkostar," mælti hann enn fremur og
brosti raunalega. "Eg skil sízt í því, hvers vegna
hún er að senda önnur eins leiðinda skeyti og þessi,
en úr því að hún gerir það, þá hefði hún átt að láta
mig fara með þau."
Eg vissi að Sapt henti skop að öllum tilfinningamálum,
og eg skeytti því engu hvað hann sagði um
bréf drotningarinnar. Eg lét mér því nægja að svara
því, sem hann sagði síðast.
"Nei, það er betra, að þú sért hér," sagði eg.
"Því að, ef eg skyldi missa bréfið — þó að varla sé
hætta á því — þá gætir þú komið í veg fyrir að það
kæmist konunginum í hendur."
"Eg gæti reynt það," sagði hann og kýmdi við.
"En að eiga annað eins á hættu að eins vegna lítilfjörlegs
bréfsnepils! Bréf er þó létt á metunum í
samanburði við friðinn í heilu konungsríki!"
"En því ver og miður er það hið eina, sem um
getur verið að ræða að einn sendiboði geti farið
með," sagði eg.
"Jæja, snáfaðu þá á stað," tautaði ofurstinn.
"Segðu Rassendyll frá mér, að honum hafi farist vel.
En segðu honum líka, að hann ætti að gera enn betur.
Komdu þeim til að kveðjast fyrir fult og alt. Er
ekki aumt til þess að vita, að hann skuli eyða öllu
lífi sínu í það að hugsa um konu, sem hann sér aldrei?"
Sapt var mjög gramur, þegar hann sagði þetta.
"Hvað á hann að gera fyrir okkur?" spurði eg.
"Er ekki hlutverki hans hér lokið?"
"Já, því er lokið. Líklega er því lokið," svaraði
hann. "Að minsta kosti er það honum að þakka að
við höfum fengið aftur konunginn okkar, eins góður
og hann er."
Það hefði verið öldungis rangt að kenna konunginum
sjálfum um það, hvernig hann var orðinn.
Sapt datt það ekki í hug, en það gramdist honum, að
þrátt fyrir allar tilraunir okkar sat nú engu betri
stjórnari að ríkjum í Rúritaníu en áður. Sapt var
þjónustufús, en hann kunni betur við að húsbóndi,
hans væri maður, sem eitthvað kvæði að.
"Jú, eg er hræddur um að hlutverki Rúdolfs sé
lokið hér," sagði hann og hristi höfuðið um leið og
við tókumst í hendur og kvöddumst. En svo kom
alt í einu glampi í augun á honum. "Vera má þó
ekki," tautaði hann. "Hver veit?"
Varla er hægt að segja að maður hafi ofurást
á konu sinni þó hann langi til að snæða með henni
miðdegisverð í ró og næði áður en hann leggur á stað
í langferð. Þetta fanst mér að minsta kosti, og því
varð mér ekkert vel við að Anton Strofzin frændi
Helgu, hafði komið óboðinn, til að sitja að
miðdegisverði með okkur rétt áður en eg færi á
stað. Það óð alt á honum eins og vant var. Flest
léttvægt sem hann sagði, en um allar slúðursögur í
Streslau vissi hann. Hann sagði að sagt væri að
konungurinn væri veikur, að drotningin væri reið af
því að fara til Zenda, að erkibiskupinn ætlaði að prédika
á móti "flegnum" kvenfatnaði, að kanslarinn
ætti að missa embættið, að dóttir hans ætlaði að giftast
o. s. frv. Eg tók lítið eftir þessu fyr en hann
sagði síðast:
"Þeir voru að veðja um það í klúbbnum, að
Rupert Hentzau yrði kallaður heim aftur. Hefir þú
heyrt nokkuð um það?"
Óþarfi er að geta þess, að þó eg hefði eitthvað
vitað um þetta mundi eg sízt hafa farið að segja
Anton frá því. En þetta var svo gagnstætt fyrirætlunum
konungs að eg hikaði ekki við að segja ósatt,
og þóttist líka geta það með góðum rétt. Anton
leit til mín íbygginn og sagði:
"Þetta getur verið, og eg þori að segja að þú
átt að halda þessu fram. En það sem mér er kunnugt
í þessu efni, er það, að Rischenheim gaf Markel
ofursta þetta í skyn fyrir tveim dögum."
"Það sannast þá á Rischenheim, að það mæla
börn sem vilja," sagði eg.
"En hvert er hann farinn?" spurði Anton alt í
einu. "Hversvegna er hann skyndilega horfinn frá
Streslau? Eg segi þér satt að hann hefir farið til
að hitta Rupert, og eg þori að veðja hverju sem vera
skal um það, að hann kemur aftur með einhverskonar
tilboð. Þú ert ekki alvitur. Fritz, kunningi."
Vitanlega var það satt að eg var ekki alvitur.
Eg játaði það umsvifalaust. Eg vissi jafnvel ekki
að greifinn var farinn brott, og því síður hvert hann
var farinn," sagði eg.
"Kemur að því sem eg sagði," hrópaði Anton.
Svo bætti hann við í aðvarandi rómi: "Þú ættir nú
að hafa góða gát á öllu, drengur minn, svo að það
sjáist að þú eigir skilið þau laun, sem konungurinn
greiðir þér."
"Eg býst við eg geti það," svaraði eg, "því
hann greiðir mér ekkert." Það var satt. Þá vann
eg á engri stjórnarskrifstofu, en hafði að eins það
heiðursembætti að vera kammerherra Hennar Hátignar.
Öll ráð, sem konungur þurfti að sækja til
mín, voru í té látin utan skrifstofu.
Anton hélt áfram að þvæla um þetta, og fanst
eg ekki vilja gegna skyldu minni. Eg gat ekki fallist
á það. Það gat verið, að Luzau-Rischenheim greifi
hefði farið að finna frænda sinn, og hitt jafnlíklegt
líka, að hann hefði farið í alt öðrum erindagerðum.
Hvað sem því leið, kom mér það ekkert við. Eg hafði
öðru þýðingarmeira verki að sinna. Eg skeytti þessu
því engu, en skipaði skenkjara mínum að segja Bauer
að fara á stað með farangur minn, og láta vagn minn
vera til taks við dyrnar. Helga hafði verið önnum
kafin eftir að gesturinn fór að taka til ýmislegt smávegis
til ferðarinnar handa mér; nú kom hún til að
kveðja mig. Þó hún reyndi að leyna því, að henni
væri órótt, sá eg það samt á henni. Henni geðjaðist
illa að þessum sendiferðum mínum, og taldi þær
hættulegar, þó að eg sæi enga ástæðu til þess. Eg
reyndi að hughreysta hana og sagði að hún mætti
vonast eftir mér eftir nokkra daga. Eg sagði henni
jafnvel ekki frá þeirri nýju og enn varúðarverðari
sendingu, er eg hafði nú meðferðis, enda þótt eg vissi
að drotningin bæri fult traust til hennar.
"Berðu Rúdolf konungi, þeim rétta konungi
Rúritaniu, kæra kveðju mína," sagði hún, "þó að eg
viti reyndar að þú hefir það meðferðis, er honum
þykir meir um vert, en þann kærleika, sem eg ber til
hans."
"Mig langar ekki vitund til þess að hann hugsi
alt of mikið um kærleika þinn, góða mín," sagði eg.
Hún tók um hendurnar á mér og horfði framan í
mig.
"Finst þér ekki, að þú vera skrítinn vinur,
Fritz?" spurði hún. "Þú tignar Mr. Rassendyll. Eg
veit að þér finst, að eg ætti að gera það líka, ef hann
færi þess á leit. En eg gerði það ekki. Eg er nógu
einföld til að hafa kosið vissan hjáguð fyrir mig. Þó
að eg liti ekki stórt á mig datt mér ekki í hug að efast
um hver þessi hjáguð hennar væri. Eg held ást
okkar hafi þá blásið henni nýrri hugsun í brjóst, því
að hún færði sig alt í einu nær mér og hvíslaði að
mér:
"Sjáðu til þess, að hann sendi henni ástúðlega
kveðju, Fritz. Segi eitthvað það í bréfinu, er huggi
hana. Hún getur ekki haft hjáguðinn sinn hjá sér
eins og eg."
"Já, eg veit, að hann sendir henni huggunarorð,"
svaraði eg. "Og guð varðveiti þig, elskan
mín."
Eg vissi, að hann mundi vafalaust svara bréfinu,
sem eg var með, og eg hafði lofað því hátíðlega að
koma því í hendur drotningarinnar. Eg lagði því
vongóður á stað með litlu öskjurnar og bréfið drotningarinnar
í frakkavasa mínum. Og eg einsetti mér
að eyðileggja hvorttveggja og leggja líf mitt í sölurnar
fyrir það, ef á þyrfti að halda, eins og Sapt
hafði sagt við mig.
II. KAPÍTULI.
Áður en Mr. Rassendyll fór frá Englandi höfðum
við skrifast á um og ákveðið fund okkar nákvæmlega.
Hann ætlaði að vera kominn til gistihússins
"Gylta ljónsins" að kveldi 15. Okt. klukkan ellefu.
Eg bjóst við að koma til bæjarins milli kl. átta og níu
það kveld. Eg ætlaði þá að setjast að á öðru gistihúsi,
en skjótast svo út seinna um kveldið undir því
yfirskyni að ganga mér til skemtunar og finna Mr.
Rassendyll þá á ákveðnum tíma. Þá ætlaði eg að
ljúka erindi mínu, taka við svari hans og ræða við
hann stundarkorn mér til skemtunar. Svo var til ætlast
að hann legði á stað frá Vintenberg snemma
næsta morguns, og eg til Streslau. Eg vissi, að það
mundi ekki bregðast, að hann kæmi, og sjálfur bjóst
eg við að geta komið í tæka tíð. En samt hafði eg
útvegað mér viku brottfararleyfi, ef einhver ófyrirsjáanleg
atvik skyldu hefta ferð mína. Eg hafði nú
svo um búið sem bezt eg gat, og sté því inn í járnbrautarlestina
nokkurn veginn rólegur. Eg hafði
öskjurnar í vasa innanklæða og bréfið í bréfaveski
mínu. Eg var ekki í einkennisbúningi, en skammbyssu
mína hafði eg á mér. Þó að eg hefði enga ástæðu
til að búast við neinum farartálma, þá
gleymdist mér það ekki að verja varð það, sem eg
hafði meðferðis hvernig sem á stóð og hvað sem það
kostaði.
Ferðin var þreytandi um nóttina, en loks lauk
henni þó. Um morguninn kom Bauer til mín, gerði
ýmislegt smávegis fyrir mig, gekk frá handtösku
minni, færði mér kaffi og skildi svo við mig. Klukkan
var þá um átta. Við höfðum komið til einnar aðalstöðvarinnar
og ætluðum ekki að stanza aftur fyr
en um miðdegi. Eg sá að Bauer fór inn á annað
farrými. Þar hélt hann til. Eg settist niður í vagninum
mínum. Eg held að það hafi einmitt verið þá,
sem mér datt Rischenheim í hug, og eg fór að undra
mig yfir því hvernig á því stæði, að hann skyldi vera
að stríða við að koma Rúpert heim aftur jafn vonlaust
og það var. Eg furðaði mig líka á því, hversvegna
hann hefði farið burt úr Streslau. Samt sinti
eg lítið um þetta, en sofnaði vært, því að eg var
þreyttur eftir nóttina. Eg var einn í vagninum, og
gat því sofið án þess að þurfa að óttast nokkuð. Eg
vaknaði við það, að lestin nam staðar um nónbil. Þá
sá eg Bauer aftur. Eg borðaði einn disk af súpu, og
fór svo til símskeytastofunnar til að senda konu minni
skeyti; þegar hún fengi það skeyti, mundi hún bæði
verða rólegri og drotningin einnig fá fullvissu um að
mér gengi ferðin að óskum. Þegar eg kom inn í
skrifstofuna mætti eg Bauer. Hann var þá að fara
út þaðan. Honum virtist verða hverft við að mæta
mér, en sagði mér þó undir eins að hann hefði verið
að síma eftir herbergjum í Vintenberg. Slíkt var
reyndar óþarfa varkárni, með því að engin hætta gat
verið á því, að gistihúsið væri fult. Mér varð satt
að segja illa við þetta, því að mér var umhugað um
að koma mín þangað færi leynt. En eftir að svona
óheppilega hafði tekist til, gat það að eins verið til
hins verra, að hann færi að grafast eftir því hvernig
á því stæði að eg vildi ferðast með leynd. Eg svaraði
honum því engu, en kinkaði kolli og fór fram hjá
honum. En nú fór eg að verða hræddur um, að Bauer
hefði sent annað skeyti, þar að auki, þó eg vissi
ekki til hvers eða hvert það var sent.
Lestin stanzaði einu sinni áður en hún kom til
Vintenberg. Eg rak höfuðið út um gluggann og sá
Bauer standa við dyrnar á flutningsvagninum. Hann
hljóp strax til mín og spurði mig hvort eg æskti
nokkurs. Eg kvað nei við. En hann fór ekki í burtu
eins og eg hafði búist við, en braut upp á tali við mig.
Eg varð skjótt þreyttur á því og settist aftur niður í
sæti mitt og beið þess óþolinmóður að lestin héldi áfram.
Á því varð fimm mínútna bið og svo lagði
hún á stað.
"Hamingjunni sé lof," hrópaði eg, hallaði mér ánægjulega
aftur á bak og tók vindil upp úr kassa mínum.
En eg misti vindilinn á gólfið af fáti sem á mig
kom, um leið og eg spratt upp og rauk út að glugganum.
Rétt um leið og lestin var að leggja á stað,
hafði eg séð burðarsvein fara fram hjá með ferðatösku
mjög svo líka minni. Bauer hafði átt að sjá um
tösku mína, og hún hafði verið látin í flutningsvagninn
eftir fyrirskipun hans. Það virtist ólíklegt, að
hún hefði nú verið tekin þaðan í misgripum. Samt
sem áður hafði taskan sem eg sá verið nauðalík
minni. En eg var ekki alveg viss um að það væri
taska mín, og þó svo hefði verið, þá gat eg ekkert við
gert. Lestin átti ekki að stanza aftur fyr en í Vintenberg.
Og þangað hlaut eg að komast um kveldið,
með töskuna eða töskulaus.
Við komum á stöðina á tilteknum tíma. Eg sat
kyr í vagninum stundarkorn, og beið þess að Bauer
kæmi til að bera litlu handtöskuna mína. En hann
kom ekki, svo að eg fór út. Það leit svo út, sem samferðamenn
mínir væru fáir, og þeir hurfu skjótt, annað
hvort fótgangandi eða í vögnum er biðu þeirra á
stöðinni. Eg stóð kyr og var að svipast um eftir
þjóni mínum og farangri. Veðrið var milt um kveldið.
Eg hafði handtöskuna að bera og þunga loðkápu.
Hvorki bólaði á Bauer eða farangrinum. Eg beið
þarna fimm eða sex mínútur. Lestarstjórinn var
horfinn, en rétt í þessu sá eg stöðvarformanninn.
Hann virtist vera að svipast um og líta eftir hvort alt
væri í reglu. Eg gekk til hans og spurði hann hvort
hann hefði séð þjón minn. Hann vissi ekkert um
hann. Eg hafði engan farangursmiða, því að Bauer
hafði haft hann, en eg bað um að fá að líta eftir tösku
minni í farangrinum sem komið hafði. Hún var þar
ekki. Eg held helzt að stöðvarformaðurinn hafi
hvorki trúað því að eg hafi haft þjón með mér né
ferðatösku. Hann sagði að þjónninn hefði hlotið að
verða eftir af tilviljun. Eg sagði, að ef svo hefði
verið, þá mundi hann ekki hafa tekið með sér ferðatöskuna.
Hún hefði þá átt að vera í lestinni. Stöðvarvörðurinn
neitaði því reyndar ekki, en hann ypti
öxlum, og gaf það í skyn með látbragði sínu, að hann
fengi ekkert við þessu gert.
Þá fyrst vaknaði hjá mér sterkur grunur um ótrúmensku
af Bauers hendi. Eg mintist þess þá, hve
lítið eg þekti manninn, og hve mikil ábyrgð hvíldi á
mér. Eg þuklaði á mér í flýti á þrem stöðum, og
fann að bréfið, öskjurnar og skammbyssan var hvert
á sínum stað. Ef Bauer hefði farið að leita í ferðatöskunni
mundi hann hafa lítið upp úr því. Stöðvarformaðurinn
tók ekki eftir neinu, hann var að blína á
gaslampann, sem hangdi niður úr þakinu. Eg sneri
mér að honum.
"Jæja, segið honum þegar hann kemur – " tók eg
til máls.
"Hann kemur ekki í kveld eftir þetta," greip
stöðvarformaðurinn fram í alt annað en kurteislega.
"Það kemur engin önnur lest í kveld."
"Segið honum samt þegar hann kemur, að hann
eigi að fara strax á eftir mér til Vintenbergbæjar.
Eg fer þangað strax." Tíminn var orðinn naumur
og eg kærði mig ekki um að láta Mr. Rassendyll bíða.
Og vegna grunarins, sem vaknað hafði hjá mér, var
mér umhugað um að ljúka af erindinu sem fyrst að
hægt var. En hvað hafði orðið af Bauer? Grunur
minn jókst á ný, og í sambandi við hann og ferð mína
kom ný spurning upp í huga mínum. Hvers vegna og
hvert hafði Luzau-Rischenheim greifi lagt á stað frá
Streslau, degi áður en eg fór til Vintenberg?
"Ef hann kemur, skal eg segja honum þetta,"
sagði stöðvarformaðurinn og um leið leit hann í kring
um sig á stöðinni.
Þar var engan léttvagn af sjá. Eg vissi að stöðin
var allra yzt í bænum, því að eg hafði komið við
þarna á brúðkaupsferð minni fyrir nálega þremur árum.
Mér varð enn gramara í geði en áður þegar eg
sá þá annmarka að eg þurfti að ganga, og tíminn
hlaut að dragast enn meir við það.
"Hvernig stendur á því, að þið hafið ekki nóga
léttvagna?" spurði eg reiðulega.
"Vanalega er nóg af þeim, herra minn," svaraði
hann kurteislegar en fyr og í afsökunarrómi. "Það
er að eins fyrir tilviljun að enginn vagn er hér í
kveld."
Önnur tilviljun! Það virtist vera sem atvikin
ætluðu að verða miklu ráðandi um þessa ferð mína.
"Rétt áður en lestin, sem þér voruð með, kom,"
mælti hann enn fremur, "bar bæjarlestina að. Vanalega
koma sárfáir farþegar með henni, en í kveld
komu samt með henni milli tuttugu og þrjátíu farþegar.
Eg tók við farseðlunum þeirra sjálfur og þeir
komu allir frá fyrstu stöð á brautinni. Það er ekkert
undarlegt, því að þar er öflugt vínsöluhús. Hitt
var aftur á móti skrítnara, að sérhver þeirra leigði
sér vagn, og svo óku þeir á stað æpandi og hrópandi
hver til annars. Þannig atvikaðist það, að hér voru
að eins fyrir einn eða tveir léttvagnar þegar lestin,
sem þér voruð með, kom, og þeir voru leigðir á augabragði.“
Um þetta var ekkert að segja; en eg spurði sjálfan
mig hvort það væri af sama toga spunnið að eg
hefði mist þjón minn og hitt að eg stæði nú uppi
vagnlaus.
"Hverskonar menn voru þetta?“ spurði eg.
"Allskonar menn, herra minn,“ svaraði stöðvarformaðurinn,
"en flestir þeirra voru tötralega til
fara. Mig furðaði á því, að sumir skyldu hafa efni
á að kaupa sér akstur.“
Mér varð síður en svo rórra við þetta. Þó að
eg reyndi að herða mig upp, líkti mér við hjartveika
kerlíngu og kallaði mig heigul, þá verð eg að játa það
að mér flaug í hug að biðja stöðvarformanninn að
ganga með mér. En bæði þótti mér minkunn að því,
og svo var mér heldur ekki um það gefið, að athygli
manna drægist að mér út af þessu. Eg vildi með
engu móti gefa ástæðu til þess að nokkrum gæti dottið
í hug, að eg hefði nokkuð verðmætt meðferðis.
"Jæja, það er ekkert við þessu að gera,“ sagði
eg og hnepti að mér þungu kápunni. Eg tók því
næst handtösku og staf minn og spurði mig til vegar
heim til gistihússins. Stöðvarformaðurinn var farinn
að sjá aumur á mér sakir óhepni minnar, og vísaði
mér mjög vingjarnlega til vegar.
"Haldið beint áfram eftir þjóðveginum, herra
minn,“ sagði hann, "milli espitrjánna, hér um bil
hálfa mílu. Þá komið þér að yztu húsunum. Gistihúsið,
sem þér ætlið til, er í fyrstu húsaþyrpingunni
til hægri handar.“
Eg þakkaði honum stuttlega (því að eg var ekki
búinn að gleyma ókurteisi hans fyrst), og lagðí á
stað gangandi og var helzt til þungt um gönguna í
loðkápunni og með handtöskuna. Þegar eg kom út
úr stöðvargarðinum, sem var ljósum lýstur, sá eg að
skuggsýnt var orðið í meira lagi, og ekki sízt milli
háu trjánna reglulegu. Eg gat naumast séð niður
fyrir fæturna á mér, og fetaði áfram mjög varlega
og hrasaði þó oft um steina og ójöfnur á brautinni.
Vegarljósin voru dauf, fá og langt á milli þeirra.
Engan mann sá eg, svo að að því leyti mátti ætla, að
eg hefði verið þúsund mílur frá bygðu bóli. Þó að
eg reyndi að harka af mér jókst alt af kvíði minn
fyrir einhverri hættu. Eg fór að rifja upp fyrir mér
sérhvert smá atvik á ferðinni, mikla fyrir mér annmarkana,
telja mér trú um, að hvert smáatvik, grunsamlegt,
gæti haft mikla þýðingu, og velta því fyrir
mér hvernig Bauer hefði litið út í það og það skiftið,
og brjóta til mergjar hvert orð sem hann hafði sagt.
Mér var ómögulegt að fallast á annað en að eg væri
í hættu staddur. Eg hafði bréf drotningarinnar á
mér og eg hefði viljað gefa mikið til að gamli Sapt,
eða Rúdolf Rassendyll hefðu verið horfnir til mín.
Þegar maður býst við hættu, þá ætti maður aldrei
að eyða tíma í það, að spyrja sjálfan sig hvort
veruleg hætta sé á ferðum, eða ásaka sjálfan sig um
hugleysi, heldur gangast strax við heigulskap sínum
og búast svo við sem verulegrar hættu sé von. Ef eg
hefði farið þannig að, og haft augun hjá mér, veitt
nákvæmar gætur skóginum til beggja handa og brautinni
fram undan mér, í stað þess að sökkva mér ofan
í gagnslaust grufl, þá hefði eg kannske haft tóm
til að forðast gildruna, eða að minsta kosti til að ná í
skammbyssuna mína og verja mig, eða að eyðileggja
það, sem eg hafði meðferðis, áður en tjón hlytist af.
En eg var hugfanginn af öðru, og alt virtist verða í
einni svipan. Eg var nú samt farinn að halda, að ótti
minn væri ástæðulaus, og var að safna í mig nýjum
kjarki, þegar eg heyrði mannamál. Það var lágt
pískur. Eg sá þá líka tvo eða þrjá menn standa undir
espitrjánum við veginn. Á næsta augabragði þutu
þeir að mér. Eg vildi ekki berjast meðan eg gat flúið.
Eg tók undir mig stökk og slapp undan mönnunum,
sem ráðist höfðu að mér, og hljóp nú sem hraðast
í áttina til ljósanna og húsanna í bænum. Eg átti
fjórðung mílu eftir þangað. Eg kann að hafa hlaupið
tuttugu eða þrjátíu skref; eg veit það ekki. Eg
heyrði að hlaupið var jafnhratt á eftir mér. Þá hentist
eg flatur niður, og vissi að eg var veiddur. Þeir
höfðu strengt taug þvert yfir veginn. Um leið og eg
datt, spratt sinn maðurinn upp við hvora hlið á mér, og
eg fann að slakað var á tauginni sem undir mér lá.
Þarna lá eg á grúfu. Einn maðurinn kraup niður
hjá mér, aðrir héldu höndunum á mér. Andlitið á
mér var klemt ofan í forarleðjuna á veginum svo að
mér lá við köfnun. Handtöskunni var svift af mér.
Svo heyrði eg að sagt var:
"Snúið honum upp í loft."
Eg þekti röddina. Þegar eg heyrði hana, staðfestist
óttinn, sem eg hafði rétt áður verið að telja
mér trú um að ástæðulaus væri. Við að heyra hana
staðfestist hugboð Anton's von Strofzin, og sömuleiðis
skýrðist það hvers vegna Luzau-Rischenheim
greifi hafði þurft að bregða sér burt. Þetta var
rödd hans.
Þeir þrifu nú til mín og veltu mér á bakið.
Þarna bauðst mér færi; eg tók snögt viðbragð, lyfti
mér upp og hristi þá af mér. Eg var nú laus svo sem
andartak; óvinum mínum virtust fallast hendur, vegna
þess hve snögt og óvænt eg brá við. Eg komst á
hnén. En það var skamma stund, sem eg mátti betur.
Einn maður til sem eg hafði ekki áður séð, hentist
nú á mig með svo miklu afli, að eg hrökk alls ekki
við. Eg féll aftur, og í þetta sinn á bakið, og nú var
tekið fyrir kverkar mér með heljarafli. Samstundis
var gripið um hendurnar á mér og þær teigðar niður.
Maðurinn, sem lá ofan á mér beygði sig ofan að mér,
og þó að dimt væri orðið gat eg þekt að þetta var
Rúpert Hentzau. Hann var lafmóður vegna áreynzlunnar
að halda mér, en hann brosti samt og þegar
hann sá það á mér að eg þekti hann, sauð í honum
hláturinn og var auðheyrt að hann hældist um.
Þá tók Rischenheim til máls og sagði:
"Hvar er taskan, sem hann bar? Það kann að
vera í töskunni?"
"Þú ert asni. Heldurðu að hann hafi það ekki á
sér?" sagði Rúpert fyrirlitlega. "Haldið honum niður
og leitið."
Báðar hendur mínar voru teigðar fast niður, og
Rúpert hélt vinstri hendi fyrir kverkarnar á mér. En
hann hafði hægri hendina lausa og með henni þuklaði
hann og leitaði á mér. Eg lá þarna án þess að geta
borið hönd fyrir höfuð mér og var yfirkominn af
gremju. Rúpert fann skammbyssuna mína, dró hana
upp háðslega og rétti Rischenheim, er stóð rétt hjá
honum. Svo fann hann öskjurnar og tók þær upp úr
vasa mínum og þá tindruðu augu hans af ánægju.
Hann þrýsti knénu fast ofan á brjóstið á mér, svo að
eg var við að missa andann, svo slepti hann hendinni
af kverkunum á mér og opnaði öskjurnar með ákefð.
"Komið hingað með ljós," hrópaði hann. Annar
þorpari kom með dauflýsandi skriðljós, og lýsti að
öskjunum. Rúpert opnaði þær, og þegar hann sá
hvað í þeim var þá hló hann aftur, og stakk þeim svo
í vasa sinn.
"Flýtið ykkar, flýtið ykkar!" hrópaði Rischenheim.
"Við höfum náð í það, sem við þurfum, og
menn geta komið á hverri stundu."
Ofurlítill vonarneisti vaknaði hjá mér. Það var
auðvitað ilt að missa af öskjunum, en eg hrósaði þó
happi, ef þeir fyndu ekki bréfið. Rúpert gat ímyndað
sér, að eg hefði sendingu meðferðis svo sem eins
og öskjurnar, en um bréfið gat hann ekkert vitað.
Skyldi hann fara eftir því, sem Rischenheim lagði til?
Nei. Hentzau greifi gekk ekki frá neinu hálfgerðu.
"Það er eins gott að leita á honum almennilega,"
sagði hann og hélt áfram leitinni. Von mín sloknaði
aftur, því að nú hlaut hann að rekast á bréfið.
Hann fann það líka í sömu andránni, benti ljósberanum
óþolinmóðlega að færa sig nær, og fór svo
að rannsaka hvað í því væri. Mér er enn í minni
svipurinn, sem kom á andlitið á honum, þegar geislinn
frá skriðljósinu féll á skuggalega, föla, fallega
andlitið á honum, brosbærðu varirnar og augun sem
sem drambið og sjálfsálitið skein úr. Nú var hann
búinn að ná í bréfið, og fagnaðarglampinn leiftraði úr
augum hans þegar hann opnaði það. Hann sá skjótt
hve mikill fengur þetta var. Samt settist hann niður
kaldur og rólegur og fór að lesa það, og skeytti
hvorki um þó að Rischenheim ræki í sífellu eftir honum,
því hann var orðinn órólegur, né þó að eg starði
á hann heiftaraugum. Hann las bréfið í hægðum
sínum, rétt eins og hann hefði setið í hægindastól
heima hjá sér. Hann brosti háðslega, þegar hann las
síðustu orðin, sem drotningin hafði ritað elskhuga
sínum. Honum hafði fénast meira en hann hafði búist
við.
Rischenheim lagði höndina á öxl honum.
"Fljótt, Rúpert! fljótt," sagði hann með ákefð.
"Láttu mig í friði, maður. Eg hefi ekki lesið
neitt svona skemtilegt langa lengi." svaraði Rúpert.
Svo rak hann upp skellihlátur og hrópaði: "Lítið á!
Lítið á!" og benti um leið á neðanverða blaðsíðuna
síðustu. Eg var hamslaus af reiði. Heiftin léði mér
nýjan þrótt. Í fögnuði sínum hafði Rúpert gleymt
varkárni sinni. Hann lá nú léttar ofan á mér en áður,
og um leið og hann benti Rischenheim á endann á
bréfinu sem honum fanst svo hlægilegur, leit hann af
mér í bili. Þarna fékk eg færi. Eg brást við fast og
þeytti honum ofan af mér. Með hörkubrögðum
tókst mér að losa hægri höndina. Eg fálmaði til hans
með henni og gat hrifsað af honum bréfið. Rúpert
var ekki um að missa af því og stökk á mig. Eg
spratt á fætur um leið og hristi af mér manninn, sem
hélt vinstri hendinni á mér. Andartak stóðum við
Rúpert andspænis hvor öðrum; svo rauk eg á hann.
Hann varð mér of viðbragðsskjótur. Hann vatt sér
aftur fyrir manninn, sem hélt á skriðljósinu og hratt
honum á mig. Ljósið datt niður.
"Fáðu mér stafinn þinn!" heyrði eg Rúpert
segja. "Hvar er hann? Svona, það er gott."
Svo heyrði eg Rischenheim segja hræddan og
kvíðandi:
"Rúpert, þú lofaðir að drepa hann ekki!"
Svarið var stuttur grimmúðugur hlátur.
Eg hratt manninum frá, sem hrint hafði verið í fangið
á mér og stökk áfram. Eg sá Rúpert Hentzau.
Hann hafði reidda kylfu í hendi. Eg veit ekki hvað
næst gerðist. Alt varð á einni sjónhending: Rúpert
hreytti úr sér blótsyrði, og stökk áfram, stimpingar
heyrðust eins og reynt væri að stöðva einhvern, og
svo kom hann þjótandi að mér. Eg fékk þungt högg
á ennið og svo misti eg meðvitundina. Svo man eg
að eg lá á bakinu og hafði voðalegan verk í höfðinu,
og einnig hafði eg óljóst hugboð um að hópur af
mönnum stæði uppi yfir mér og að þeir töluðust við
með mikilli háreisti.
Eg gat ekki heyrt, hvað þeir voru að tala um;
eg hafði enga löngun til að heyra það. En eg hafði
eitthvert veður af því, að þeir voru að tala um mig;
þeir litu til mín og bentu á mig öðru hvoru. Eg heyrði
Rúpert hlæja og sá að hann reiddi kylfuna að mér.
Þá greip Rischenheim um úlfnliðinn á honum. Eg
veit nú að Rischenheim var þá að minna Rúpert á
heit hans um að drepa mig ekki, en að eiðar Rúperts
voru ekki stráþyngd á metunum, en hann hikaði eingöngu
við að drepa mig fyrir þá sök, að hann var í
efa um hvort hægra væri að losast við mig lifandi
eða dauðan. En þá hafði eg enga hugmynd um
þetta, en lá þarna sinnulaus. En svo virtust mér
mennirnir hætta að tala, skugga draga yfir þá og
þeir verða að ógurlegum óskapnaði, er virtist krunka
og tauta yfir mér áþekkustum þesskyns ferlíkum,
er menn sjá í draumi. Mér ofbauð að horfa á þetta
og lagði aftur augun. Krunkið og tautið hljómaði
stundarkorn fyrir eyrunum á mér og fylti mig óróa
og ógleði. Loksins þagnaði það. Mér létti við það
og varpaði öndinni feginsamlega; og svo fanst mér
alt eins og verða að engu.
En svo varð eg var við eina hugarhræring til,
er alt í einu rauf meðvitundarleysi mitt. Eg heyrði
kallað með sterklegri röddu: "Það veit guð að eg
ætla að gera það!" "Nei, nei," hrópaði einhver annar.
Því næst kallaði einhver: "Hvað er þetta?" Rétt
á eftir heyrðist hratt fótatak, reiðuleg óp og háreisti,
svo skot hvert á eftir öðru, blót og stimpingar.
Að lokum dó fótatakið út í fjarska. Eg gat
ekkert skilið í þessu. Eg varð þreyttur af að brjóta
heilann um þetta. Skyldu þeir ekki ætla að vera
rólegir. Eg þurfti að fá ró. Loksins varð alt rólegt.
Eg lokaði augunum aftur. Sársaukinn var
nú minni. Alt var rólegt. Eg gat sofnað.
Þegar menn líta aftur í tímann, og virða fyrir
sér hverfulleik hamingjunnar og færin, sem buðust
til að varðveita hana, þá verður flestum það að ímynda
sér, að þeir hefðu getað farið öðru vísi og
haganlegar að en þeir fóru. Það kemur jafnvel
fyrir nú þegar eg ligg vakandi á nóttum, að eg
brugga kænleg ráð, er eg hygst mundu hafa kollvarpað
með öllum fyrirætlunum Rúperts. Þá er eg
í meira lagi ráðslingur. Þvaðrið í Anton von Strofzín
vekur margskonar grun hjá mér, og eg leiði af
því skjótar og áreiðanlegar ályktanir, eins og leynilögreglumaður
í skáldsögum. Bauer er verkfæri mitt,
eg ekki hans. Eg handsama Rischenheim, rek Rupert
á flótta og skýt hann í handlegginn, og kem sendingunni
dýrmætu sigrihrósandi í hendur Mr. Rassendylls.
Eg er töluvert upp með mér þegar eg er búinn
að þaulhugsa þetta ráðabrugg til enda. En það
segi eg satt — já dagsatt — að eg er dauðhræddur um
að fara mundi hér um bil eins fyrir mér aftur,
nema drottinn gæddi mig nýjum og betri sálargáfum.
En ekki mundi eg samt láta Bauer leika á mig í annað
sinn, það heitstrengi eg! en svona fór það. Þeir
léku á mig. Eg lá eftir á veginum blóðugur á höfði,
og Rúpert Hentzau fór með bréfið drotningarinnar.
III. KAPÍTULI.
Vegna þess að mönnum er gjarnt til að þakka
forsjóninni það, sem betur má fara, þá segi eg að
handleiðsla hennar eða hamingjulán mitt bjargaði
lífi mínu, en ekki eiðstafur Rúperts Hentzau. Hræringar
heila míns þó sjúkur væri studdust við veruleikann;
stimpingarnar, hlaupin og brottförin voru
ekki tómur draumur.
Maður nokkur heiðvirður á nú heima í Vintenberg
og lifir þar góðu lífi sakir þess að svo vildi til
að vagn hans, með fjórum hraustum piltum, bar að
í það mund er Rupert var í þann veginn að slá mig
banahögg. Þegar vagnstjórinn og sveinar hans sáu
manna hópinn þustu þeir niður úr vagninum og að
fjandmönnum mínum. Þeir sögðu að einn bófinn —
eg fór nærri um hver það var — hefði viljað berjast
og heitið á förunauta sína að veita viðnám; en þeir
höfðu verið hyggnari, gripið til hans og dregið hann
á brott með sér hvað sem hann sagði, áleiðis til járnbrautarstöðvarinnar.
Í þá átt var engin bygð og
viss von um undankomu. Hjálparmenn mínir sóttu
eftir þeim. En þeim leist ráðlegast að fara varlega,
er flóttamenn skutu tveimur skammbyssuskotunum,
sem eg hafði heyrt, þó að eg vissi þá ekki hvernig á
þeim stóð. Þetta voru miskunnsamir Samverjar þó
að þeir væru engir hermenn, og nú sneru þeir þangað
sem eg lá meðvitundarlaus á veginum, og prísuðu
bæði mig og sig sæla fyrir það, að fjandmenn svo
vel vopnaðir skyldu flýja en eigi þora at halda velli.
Þeir fengu helt ofan í mig ofurlitlu af víni, og rétt
á eftir opnaði eg augun. Þeir ætluðu að flytja mig
á sjúkrahúsið. Eg vildi ekki heyra það nefnt. Þegar
eg fór að átta mig, og vissi hvar eg var staddur,
þá margendurtók eg í sífellu: "Gylta ljónið. Gylta
ljónið! Tuttugu krónur fyrir að bera mig til Gylta
ljónsins!"
Og með því að þeir héldu, að eg væri maður, sem
ráðið gæti ráðum sínum sjálfur og vissi hvert eg vildi
fara, þá tók einn þeirra handtösku mína, en hinir
lyftu mér upp í vagn þeirra og lögðu á stað til gistihússins
þar sem Rudolf Rassendyll hélt til. Eina
hugsunin, sem gat fest sig í mínum veiklaða heila
var að komast á fund hans svo fljótt sem auðið yrði
og segja honum hve klaufalega hefði tekist fyrir
mér að eg hefði látið leika á mig og ræna mig bréfi
drotningarinnar.
Hann var þar. Hann stóð í dyrum gistihússins,
og virtist vera að bíða eftir mér, þó að eigi væri alveg
kominn ákveðni tíminn. Þegar þeir óku mér að
dyrunum, sá eg hann standa þar, háan og beinvaxinn
og glampa á rauða hárið á honum við skinið af dyraljósinu.
Og það segi eg satt að þá varð eg eins
feginn og týnt barn af að sjá móður sína! Eg rétti
honum höndina út úr vagninum og tautaði: "Eg
hefi mist það."
Hann tók viðbragð, þegar hann heyrði þetta og
hljóp til mín. Svo sneri hann sér snarlega að vagnstjóranum
og sagði:
"Þessi maður er vinur minn. Fáið mér hann í
hendur. Eg skal tala betur við ykkur síðar." Hann
beið meðan verið var að lyfta mér út úr vagninum,
tók svo sjálfur við mér og bar mig inn. Eg var nú
búinn að fá alt ráð og vissi gerla hvað gerðist. Það
voru tveir eða þrír menn í anddyrinu, en Mr. Rassendyll
lét sem hann sæi þá ekki. Hann bar mig
hvatlega upp stiga og inn í setustofu sína. Þar setti
hann mig niður í hægindastól og nam staðar fyrir
framan mig. Hann var brosleitur, en eg sá samt á
augum hans að honum var órótt.
"Eg hefi mist það," sagði eg aftur, og leit
framan í hann í meiralagi aumur.
"Það verður að sitja við það," svaraði hann og
kinkaði kolli. "Eigum víð að láta það bíða, eða getur
þú sagt mér það strax?"
"Já, en gefðu mér kognak fyrst," svaraði eg.
Rudolf gaf mér ofurlítið af kognaki mikið
vatnsblandað, og því næst fór eg að búa mig undir
að segja honum hvað gerst hafði. Þó að mér lægi
við yfirliði, var eg ekkert ruglaður, og sagði honum
sögu mína, stuttlega, í flýti en allgreinilega. Hann
var hinn rólegasti þangað til eg mintist á bréfið. Þá
brá honum.
"Og bréf líka?" hrópaði hann og röddin bar vott
um undarlegt sambland af ótta og óvæntri gleði.
"Já, bréf líka; hún skrifaði bréf og eg fór með
það ásamt öskjunum. Eg hefi mist hvorutveggja!
Rupert hefir náð bréfinu líka!" Eg hefi líklega verið
býsna veikur eftir höggið, því að nú misti eg
stjórn á sjálfum mér. Rudolf kom til mín og tók í
höndina á mér. Eg náði mér þá strax aftur og leit
framan í hann, þar sem hann stóð hjá mér þungt
hugsandi og strauk hendinni um nýrakaða hökuna.
Nú er eg var kominn til hans aftur fanst mér sem
við hefðum aldrei skilið; mér fanst rétt eins og við
vera enn saman í Streslau eða á Tarlenheim-slotinu,
og værum að taka ráð okkar saman um að leika á
Michael svarta, senda Rupert þangað sem hann átti
vísan sama stað, og koma konunginum aftur í hásæti,
því að Mr. Rassendyll var ekkert breyttur síðan
við hittumst síðast, og jafnvel ekkert heldur síðan
hann ríkti í Streslau, nema að því að gráir toppar
sáust í hári hans.
Mér var dauðilt í höfðinu. Mr. Rassendyll
hringdi bjöllunni þrisvar og kom þá inn lágvaxinn
gildur maður miðaldra. Hann var í tweed-fötum og
látbragð hans bar vott um dugnað þann og trúmensku,
sem einkennir enska þjóna.
"James," sagði Rúdolf. "Þessi maður hefir
meiðst á höfði. Þú verður að stunda hann."
James fór út. Eftir litla stund kom hann aftur,
með vatnsfat, þerridúk og umbúðir. Svo beygði
hann sig ofan að mér og fór að þvo sár mitt mjög
vandlega. Rudolf gekk um gólf.
"Ertu búinn að binda um sárið, James?" spurði
Rudolf litlu síðar.
"Já, herra," svaraði James og tók saman þing
sín.
"Komdu þá með símskeytaeyðublöð"
James fór út og kom með þau rétt á eftir.
"Vertu tilbúinn þegar eg hringi." sagði Rúdolf.
Svo sneri hann sér að mér og spurði: "Líður þér
betur, Fritz?"
"Eg get hlustað á það sem þú hefir að segja,"
sagði eg.
"Eg sé hvað þeir ætla sér." sagði hann. "Annar
hvor þeirra, Rúpert eða Rischenheim, munu reyna að
koma bréfinu til konungs."
Eg spratt á fætur.
"Það má þeim ekki takast," sagði eg, og hné aftur
niður í stólinn, því að mér fanst eins og glóandi
eldskörungur hefði verið rekinn í höfuðið á mér.
"Þú ert nú líka fremur líklegur til að koma í
veg fyrir það, gamli kunningi," sagði Rúdolf brosandi
og tók um hönd mína; svo hélt hann áfram og
sagði: "Þeir trúa nú ekki póstinum, vertu viss.
Annar hvor þeirra fer sjálfur. Hvor heldur þú?"
Hann stóð fyrir framan mig og hugsaði af kappi.
Eg vissi það ekki, en eg bjóst við að Rischenheim
færi. Það var svo mikil áhætta fyrir Rúpert að
fara inn í konungsríkið, og hann vissi gerla að erfitt
mundi að fá konunginn til að veita honum viðtöku,
jafnvel þó erindið væri mikilvægt, sem hann teldist
hafa að flytja. Hins vegar var ekkert misjafnt kunnugt
orðið um Rischenheim, og tignarstaða hans
mundi veita honum, og meira að segja heimila honum
viðtalsleyfi við konung undandráttarlaust. Fyrir
því taldi eg það sjálfsagt, að Rischenheim mundi fara
með bréfið, eða fregnina um það, ef Rúpert vildi ekki
skilja það við sig.
"Eða eftirrit af því," sagði Rúdolf. "Þeir verða
komnir á stað, Rischenheim eða Rúpert á morgun, eða
jafnvel kannske í kveld."
Eg reyndi til að rísa upp aftur, því að mér var
afarhughaldið að koma í veg fyrir þessar hættulegu
afleiðingar af heimsku minni. Rúdolf ýtti mér aftur
niður í stólinn og sagði: "Nei, nei!" Því næst settist
hann niður við borðið og tók upp símskeyta eyðublöðin.
"Hafið þið Sapt ekki komið ykkur saman um
dulletur?" spurði hann.
"Jú. Skrifa þú skeytið; eg skal dulletra það."
"Eg hefi skrifað þetta: "Skjölin töpuð. Láttu
engan sjá hann, ef mögulegt er." Mér er ekki um að
tala ljósara. Þú veizt, að hægt er að lesa flest dulletur."
"Ekki okkar," sagði eg.
"Jæja, en dugir þetta?" spurði Rúdolf brosandi.
"Já, eg held að hann skilji þetta." Svo dulritaði
eg skeytið, og það var rétt svo að eg gat haldið á
pennanum.
Hann hringdi svo bjöllunni, og James kom inn
undir eins.
"Farðu með þetta," sagði Rúdolf.
"Skrifstofunum er lokað, herra."
"James, James."
"Jæja, herra minn, en það gengur heil klukkustund
í að fá einhverja þeirra opnaða."
"Eg skal gefa þér hálfa klukkustund til þess.
Hefirðu peninga?"
"Já, herra."
"En nú er bezt fyrir þig að fara að hátta," sagði
Rúdolf og sneri sér að mér.
Eg veit varla hverju eg svaraði, því að mér lá
við að líða þá aftur í ómegin og eg man það að eins,
að Rúdolf bar mig í rúm sitt. Eg sofnaði, en eg held
að hann hafi jafnvel ekki lagt sig fyrir í legubekkinn,
því tvisvar sinnum þegar eg rumskaðist heyrði eg að
hann var að ganga um gólf. En þegar leið undir
morguninn sofnaði eg fast, og vissi þá ekki hvað
hann hafðist að. Klukkan átta kom James inn og
vakti mig. Hann sagði að læknirinn kæmi til gistihússins
eftir hálfa klukkustund, en nú langaði Mr.
Rassendyll að tala við mig fáein orð, ef eg treysti
mér til þess. Eg bað James að kalla strax á húsbónda
sinn. Það varð að sitja við það, hvort eg treysti mér
til þess eða ekki.
Rúdolf kom rólegur og stillilegur. Hættan og
erfiðleikarnir verkuðu á hann eins og gott vín á gamlan
drykkjumann. Þá naut hann sín. Hæfilegleikar
hans komu þá bezt í ljós, og afskiftaleysið, er einkendi
hann annars, hvarf þá. En í dag þá varð eg
var við annað meira; mér verður helzt að nefna það
eins konar geislabjarma. Eg hefi séð hann svífa um
andlit ungra ásthrifinna yngissveina, þegar stúlkurnar,
sem þeir unnu, komu inn um dyrnar á danssalnum,
og eg hefi líka séð þetta geislablik, þó daufara
hafi verið, í augum ungra stúlkna, þegar piltar, er
mér virtust reyndar ekkert nema rétt í meðallagi,
buðu þeim í dans. Þessi undarlegi bjarmi hvíldi yfir
andliti Rúdolfs þar sem hann stóð hjá mér við rúmstokkinn.
Eg þori að segja, að eitthvað þvílíkt hefir
mátt sjá á svip mínum, þegar eg var að biðla til konunnar
minnar.
"Fritz, gamli vinur minn," sagði hann, "það er
komið svar frá Sapt. Eg þori að segja, að símritarar
hafa orðið fyrir óþægindum í Zenda, eins og
hér í Vintenberg þegar James fór að láta opna. Og
eg skal segja þér nokkuð. Rischenheim hafði beðið
konunginn um viðtalsleyfi áður en hann fór frá
Streslau."
Eg reis upp á olnboga í rúminu.
"Skilur þú?" mælti hann ennfremur. "Hann
fór á mánudag. Í dag er miðvikudagur. Konungurinn
hefir veitt honum viðtalsleyfi kl. 4 á föstudag.
Sérðu til —"
"Já, þeir hafa búist við heppilegum úrslitum,"
hrópaði eg, "og Rischenheim tekið við bréfinu!"
"Eftirriti af því, ef eg þekki Rúpert Hentzau
rétt. Já, þetta var klóklega að farið. Þeir sáu um,
að allir léttivagnar væru leigðir! Hvað eru þeir
langt á undan nú?"
Eg vissi það ekki, en eg efaðist ekki um það
frekar en Rúdolf, að vagnaskorturinn var af þeirra
völdum.
"Jæja," mælti hann ennfremur, "eg ætla nú að
síma Sapt um að tefja fyrir Rischenheim í tólf klukkustundir,
ef hann getur; hepnist það ekki, þá að koma
konunginum burt frá Zenda."
"En Rischenheim hlýtur að fá viðtalsleyfið fyr
eða síðar," sagði eg andmælandi.
"Fyr eða síðar — það gerir allan muninn!" hrópaði
Rúdolf Rassendyll. Hann settist á rúmstokkinn
hjá mér, og sagði skýrt og snjalt: "Þú getur ekki
hreyft þig héðan í einn eða tvo daga. Sendu Sapt
kveðju mína. Biddu hann að láta þig vita um alt,
sem gerist. Strax og þú ert orðinn ferðafær þá
farðu til Streslau, og láttu Sapt vita greinilega um
hvenær þú kemur. Við þurfum á hjálp þinni að
halda."
"En hvað ætlar þú að gera?" spurði eg og einblíndi á hann.
Hann horfði á mig stundarkorn, og eg sá á svipbreytingunni
á andliti hans, að gagnólíkar tilfinningar
skiftust á í huga hans. Eg sá þar votta fyrir
fastri ákvörðun, mótþróa, fyrirlitning á hættu; sömuleiðis
kæti og ánægju; og loks sá eg bregða fyrir
sama bjarmanum, sem eg mintist á fyr. Hann hafði
verið að reykja vindling. Nú fleygði hann endanum
af honum inn í ofninn og reis upp af rúmstokknum.
"Eg ætla að fara til Zenda," sagði hann.
"Til Zenda!" hrópaði eg forviða.
"Já," svaraði Rúdolf. "Já, eg ætla til Zenda,
Fritz vinur. Eg segi þér það satt að eg bjóst við, að
að því kæmi. Nú hefir það ræzt."
"En hvað ætlarðu að gera þangað?"
"Eg ætla að ná í Rischenheim áður en hann
kemst þangað, eða vera þar rétt á hælunum á honum.
Ef hann verður fyrri, þá hugsa eg að Sapt tefji fyrir
honum þangað til eg kem. Og ef eg kemst þangað,
skal hann aldrei sjá konunginn. Betur að eg að eins
kæmist þangað í tæka tíð. En heyrðu! Hefi eg
breyzt frá því, sem eg var áður? Get eg ekki enn
leikið konunginn? Já, ef eg kem í tæka tíð, þá skal
Rischenheim fá að tala við konunginn í Zenda, og
konungurinn mun taka honum mjög feginsamlega, og
veita bréfinu viðtöku! Já, Rischenheim skal fá að
tala við Rúdolf konung í kastalanum í Zenda; það
skal ekki bregðast."
Hann stóð þarna hjá mér og starði á mig til að
vita hvernig mér geðjaðist að fyrirætlun sinni; en eg
var svo forviða á því, hve ofdirfskufull hún var, að
eg lá kyr og þagði.
Ákafinn, sem komið hafði í Rúdolf, hvarf jafnskjótt
og hann hafði komið í hann; hann var aftur
orðinn sami, rólegi, athuguli, óhlutsami englendingurinn
þegar hann kveikti í næsta vindlingi og tók
aftur til máls og sagði:
"Þú sérð, að þeir fylgjast báðir að málum, Rúpert
og Rischenheim. Næstu tvo daga getur þú ekkert
hreyft þig héðan; það er öldungis víst. En tveir
okkar manna verða þá að vera í Rúritaníu. Rischenheim
á víst að leita hófanna fyrst; en ef honum mishepnast,
þá mun Rúpert leggja sig í hvaða hættu sem
er til að ná fundi konungsins. Ef honum tekst að fá
að tala við konunginn í fimm mínútur, þá er óhamingjan
vís. En til að koma í veg fyrir þetta, þá verður
Sapt að tefja fyrir Rúpert meðan eg á við Rischenheim.
Undir eins og þú getur hreyft þig, þá skaltu
fara til Streslau og láta Sapt vita um komu þína.
"En ef að þú sæist, ef að þú skyldir þekkjast?"
"Það er betra að eg sjáist, en bréfið drotningarinnar,"
svaraði hann. Því næst tók hann um handlegginn
á mér og sagði með hægð: "Ef bréfið skyldi
komast í hendur konungsins, þá er eg sá eini, sem get
gert það, sem gera þarf."
Eg vissi ekki hvað hann átti við; vera má að
hann mundi hafa tekið drotninguna brott með sér
heldur en láta hana vera kyrra, eftir að bréfið var
orðið heyrinkunnugt; en hægt var og að leggja annan
skilning í þetta, sem eg, tryggur þjónn konungsins,
þorði ekki að spyrja um. En eg svaraði þessu
engu, því að hvað sem öðru leið var eg öllu öðru
fremur þjónn drotningarinnar. Samt sem áður á eg
bágt með að trúa því, að hann hafi ætlað sér að vinna
konunginum nokkurt mein.
"Vertu hughraustur, Fritz, og ekki svona daufur
í bragði," mælti hann; "þetta er ekki annað eins stórmál
og hitt, sem við réðum farsællega til lykta." En
eg býst við að lítið hafi létt yfir mér, því að hann hélt
áfram og sagði óþolinmóðlega. "Jæja, eg fer, hvað
sem öðru líður. Geturðu ímyndað þér, maður, að eg
sitji hér kyrr, meðan verið er að koma þessu bréfi í
hendur konungsins?"
Eg gat auðveldlega getið því nærri, hvernig honum
var innanbrjósts, og eg vissi að hann mat lífið lítils
á borð við það, ef opinbert yrði um bréf Flavíu
drotningar. Eg hætti því að telja hann af að fara.
Þegar eg félst á tilmæli hans glaðnaði strax yfir honum
og hann fór að tala í fáum og ljósum orðum um
öll aukaatriði þessarar fyrirætlunar.
"Eg ætla að skilja James eftir hjá þér," sagði
Rúdolf. "Hann getur orðið þér mjög þarfur, og þú
mátt full-treysta honum. Þú skalt fela honum að
fara með öll þau skeyti, sem þú þorir ekki að eiga
undir neinum öðrum. Hann mun koma þeim til skila.
Hann er líka góð skytta. Eg skal líta aftur inn til þín
áður en eg fer," sagði hann og stóð á fætur um leið,
"og vita hvað læknirinn segir um þig."
Eg lá þarna og fyltist kvíða yfir háskanum og
áhættunum ægilegu, eins og mönnum er títt, sem sjúkir
eru á sálu og líkama. Hjá mér gat nú ekki vaknað
sú von, er dirfskan blæs hraustum manni og með fullum
sönsum i brjóst. Eg þorði ekki að treysta ályktunum
þeim, sem Rúdolf hafði dregið af símskeyti
Sapts, og fanst að þær mundu bygðar á helzt til veikum
grundvelli. En þar skjátlaðist mér, og mér þykir
vænt um að geta nú látið hann njóta þeirrar skarpskygni
sinnar. Rúdolf hafði getið rétt til um fyrsta
þátt fyrirætlana Rúperts. Meðan eg lá þarna hafði
Rischenheim lagt á stað til Zenda, og hafði meðferðis
eftirrit af bréfi drotningarinnar og ætlaði að nota sér
viðtalsleyfið við konung til að koma því á framfæri.
Að þessu leyti höfðum við getið rétt til; en að því er
annað snerti vorum við í óvissu, því að við gátum alls
ekki gizkað á hvar Rúpert mundi bíða úrslita þessa
tiltækis, eða til hverra ráða hann mundi grípa, ef
þetta mishepnaðist. En þó að eg hefði enga hugmynd
um fyrirætlanir hans eftirleiðis, þá hafði eg
rent grun í hvað hann hafði síðast haft fyrir stafni,
og reynd varð síðar á því, að eg hafði getið mér rétt
til um það. Bauer var verkfæri hans. Piltar þeir
sem vagnana leigðu á járnbrautarstöðinni höfðu verið
keyptir til þess fyrir fáeina skildinga hver, og haldið
að það væri að eins saklaus hrekkur. Rúpert hafði
farið nærri um það, að eg mundi hinkra við eftir
þjóni mínum og farangri og fyrir þá sök missa af
vögnunum sem eftir voru. En þó að mér hefði tekist
að ná í einhvern vagn, átti að ráðast á mig eigi að síður,
þó að það yrði þá vitanlega erfiðara. Síðast er
þess að geta – en það fekk eg ekki að vita fyr en
löngu seinna – að grípa átti til annara ráða, ef mér
tækist að sleppa úr greipum þeirra með sendinguna,
og skila henni af mér. Þá ætlaði Rúpert að snúa sér
beint að Rúdolf. Rúpert gerði ráð fyrir, að ástin yrði
hygninni yfirsterkari og Mr. Rassendyll mundi ekki
eyðileggja bréfið frá drotningunni, og hafði hann
því gert ráðstafanir til að veita Rassendyll eftirför,
þangað til að færi gæfist á að ræna frá honum bréfinu.
Til að koma þessari fyrirætlun fram, sem mér
er nú kunnugt um, þurfti á dirfskufullri ráðkænsku
að halda. Rúpert sjálfur lagði á ráðin, en féð átti
hann að þakka frænda sínum og undirtyllu, Luzau-Rischenheim
greifa.
Eg varð að hætta að hugsa um þetta, því að nú
kom læknirinn. Hann bretti brýr og blés mæðilega
yfir mér, en spurði mig alls ekkert um það hvernig eg
hefði orðið fyrir þessu slysi og furðaði mig mikið á
því. Hann fór þess ekki heldur á leit að lögreglunni
væri tilkynt þetta, en fyrir því hafði eg kviðið. Þvert
á móti skildi eg það á honum einu sinni eða tvisvar,
að mér væri óhætt að treysta því að hann ætlaði ekki
að flíka því neitt, að þetta slys hefði komið fyrir mig.
"Þér getið ekki hugsað til að hreyfa yður neitt
næstu tvo daga," sagði hann, "en þá vonast eg til að
þér verðið orðinn svo frískur, að þér getið komist á
stað héðan."
Eg þakkaði honum; hann lofaði að líta inn til mín
aftur; eg fór þá að minnast eitthvað á borgun við
hann.
"Þakka yður fyrir. Eg hefi fengið greitt fyrir
ómak mitt. Vinur yðar, herra Schmith, hefir séð um
það. Við erum líka góðkunningjar."
Hann var naumast horfinn út úr dyrunum þegar
"vinur minn, herra Schmith", öðru nafni Rúdolf
Rassendyll, kom inn. Hann brosti þegar eg sagði
honum hve læknirinn hefði verið óhlutsamur.
"En gáðu að því," svaraði Rúdolf, "að hann
heldur að þú hafir verið hlutsamur í meira lagi. Eg
neyddist til, Fritz minn góður, að varpa ofurlitlum
skugga á mannorð þitt. En þetta gerir þó lítið til á
við það, að konan þín hefði komist að því.
"En hefðum við ekki getað látið taka bófana
fasta?"
"Og Rúpert með bréfið á sér? Þú ert býsna
lasinn, kunningi."
Eg hló að sjálfum mér, og fyrirgaf Rúdolf
þenna hrekk, þó að mér sýndist að hann hefði getað
sagt þessa ástargyðju, sem hann bjó til handa mér,
vera eitthvað af skárra tagi en bakarakonu. Það kostaði
hann ekkert meira, þó að hann hefði látið hana
vera greifafrú, og eg hefði vaxið í augum læknisins
við það. En Rúdolf hafði sagt, að bakarinn hefði
barið mig á höfuðið með kökukefli sínu, og annað
veit læknirinn ekki alt til þessa dags.
"Jæja, eg fer þá," sagði Rúdolf.
"En hvert?"
"Til sömu stöðvanna, sem tveir vinir mínir
kvöddu mig á einu sinni áður fyrri. En hvert heldurðu,
Fritz, að Rúpert hafi farið?"
"Eg vildi að eg vissi það."
"Eg þori að, segja, að hann er ekki langt undan."
"Ertu vopnaður?"
"Með sexhleypu. Jú, með hníf líka, ef þig langar
til að vita um það, en eg gríp ekki til hans, nema
barist verði við mig með því vopni. Þú lætur Sapt
vita hvenær þú kemur."
"Já; eg kem strax og eg get staðið."
"Það þurftirðu ekki að segja mér, gamli vinur."
"Hvaða leið ætlarðu frá járnbrautarstöðinni?"
"Gegnum skóginn til Zenda," svaraði hann. "Eg
ætla að verða kominn á stöðina kl. níu annað kveld, á
fimtudaginn. Eg verð því kominn í tæka tíð, ef
Rischenheim fær ekki fyr viðtalsleyfið en ákveðið
var."
"Hvernig ætlarðu að ná í Sapt?"
"Um það hugsa eg ekki óðar en á dettur."
"Guð fylgi þér, Rúdolf."
Svo varð ofurlítil þögn og við tókumst í hendur.
Þá kom blíðlegi glampinn aftur í augu hans. Hann
brosti þegar hann tók eftir því hve fast eg horfði á
hann.
"Eg hélt, að eg mundi aldrei fá að sjá hana aftur,"
sagði hann. "Nú býst eg við að það verði,
Fritz. Það er vert að stofna sér í dálitla hættu fyrir
það að fá að eiga við þrælmennið og sjá hana aftur."
"Hvernig býstu við að sjá hana?"
Rúdolf hló og eg hló líka. Hann greip aftur um
hönd mína. Eg held að hann hafi langað til að blása
mér í brjóst gleði þeirri og góðum vonum, sem fyltu
hug hans. En það tókst honum ekki. Í brjósti hans
hreyfðu sér tilfinningar, sem eg varð alls ekki var við
– það var sterk þrá, og eftirvæntingin eða vonin um
uppfyllingu hennar gerði það að verkum, að hann leit
smáum augum á hættuna og örvænting kom honum
alls ekki í hug. Hann sá að eg hafði orðið var við
þetta og lesið í huga hans.
"En bréfið verður að ganga fyrir öllu," sagði
hann. "Eg bjóst við, að eg mundi ekki sjá hana áður
en eg dæi; en eg skal fúslega láta lífið án þess að sjá
hana, ef þess þarf til að koma bréfinu undan."
"Eg veit það," sagði eg.
Hann þrýsti að hönd minni aftur. Í því að hann
sneri sér frá mér kom James inn.
"Vagninn er kominn að dyrunum, herra," sagði
hann.
"Líttu eftir greifanum, James," sagði Rúdolf.
"Þú skalt ekki skilja við hann fyr en hann sendir
þig frá sér."
"Sjálfsagt, herra."
Eg reis upp í rúminu.
"Góða ferð," hrópaði eg og saup á sítrónuvatnsglasinu,
sem James hafði fært mér.
"Verði guðs vilji!" sagði Rúdolf og fór út.
Nú fór hann, til að leysa af hendi verk sitt og
þiggja laun sín: Að ná bréfi drotningarinnar og sjá
hana sjálfa. Þess vegna fór hann til Zenda í annað
sinn.
IV. KAPÍTULI.
Fimtudagskveldið 16. Október var borgarstjórinn
í Zenda í miðlungi góðu skapi; svo hefir hann
sagt mér síðan. Honum hafði aldrei þótt það viturlegt
að stofna hallarfriðnum í hættu fyrir þá tillátssemi
að lofa elskendum að kveðjast, og hann var í
hæsta máta óánægður yfir örlaga pílagrímsförinni
"asnans hans Fritz". Kveðjubréfið taldi hann nýja
heimsku, er líkleg væri til stórtjóns. Nú var svo komið
að við lá að þetta hugboð hans rættist. Stutta símskeytið,
sem honum barst frá Vintenberg, gaf það
fyllilega í skyn, þó að það væri óljóst. Hann var
jafnvel ekki viss um frá hverjum skeytið var, en það
skipaði honum að láta viðtalsleyfi Rischenheims dragast,
eða koma konunginum burt frá Zenda, ef hitt
tækist ekki. En það var látið ósagt, hvernig hann
átti að fara að því. Hinsvegar var honum jafnkunnugt
um það eins og mér að Rischenheim var algerlega
í höndum Rúperts, og ekki gat heldur hjá því farið,
að hann grunaði að eitthvað hefði farið aflaga í Vintenberg,
og að Rischenheim kæmi til að færa konunginum
þær fréttir er hann mætti ekki heyra. Í fljótu
bragði sýndist hlutverk það, er honum var falið, auðvelt,
en það var öðru nær. Hann vissi ekki hvar
Rischenheim var og gat ekki komið í veg fyrir að
hann kæmi; auk þess hafði konungi þótt mjög vænt
um að heyra að hann mátti bráðlega eiga von á heimsókn
greifans, því að hann langaði til að tala við
hann um hundakyn nokkurt, sem greifanum tókst ágætlega
að ala, en konunginum ekki nema rétt í meðallagi.
Fyrir því hafði konungurinn lýst yfir því, að
ekkert skyldi verða því til fyrirstöðu, að tekið yrði á
móti Rischenheim í höllinni. Það hafði engan árangur
þó að Sapt segði konunginum frá því að afarstór
villigöltur hefði sést í skóginum, og að búast mætti
við góðri skemtan ef farið væri á veiðar daginn eftir.
"Eg yrði þá ekki kominn aftur í tæka tíð, til að taka
á móti Rischenheim," sagði konungurinn.
"Yðar Hátign gæti komið aftur fyrir rökkur,"
sagði Sapt.
"Eg yrði of þreyttur til að taka móti honum, og
eg hefi um margt að ráðgast við greifann."
"Mig langar til að sjá hann eins fljótt og hægt
er." Og svo leit hann framan í Sapt, því að grunsemd
sú, sem sjúkum mönnum er svo eiginleg, hafði
gripið hann, og hann spurði: "Hversvegna skyldi eg
líka ekki mega sjá hann?"
"Það er verst að missa af villigeltinum, herra
konungur," sagði Sapt. Konungur skeytti því lítið.
"Villigölturinn má fara til fjandans!" sagði
hann. "Mig langar til að vita hvernig greifinn fer
að gera hundana svona fallega í hárbragði."
Um leið og konungurinn sagði þetta, kom þjónn
inn og færði Sapt símskeyti. Ofurstinn tók við því
og stakk því í vasa sinn.
"Lestu það," sagði konungurinn. Hann var nýbúinn
að snæða, og ætlaði að fara að hátta. Klukkan
var nærri tíu.
"Það þolir að geymast, herra konungur," svaraði
Sapt. Hann vissi ekki nema það væri frá Vintenberg.
"Lestu það," sagði konungur með áherzlu. "Það
kann að vera frá Rischenheim. Vera má að hann
geti komið hér fyr en hann ætlaðist til síðast. Mig
langar til að fræðast af honum um hundana. Lestu
það því fyrir mig."
Sapt var nauðugur einn kostur að lesa skeytið.
Hann var farinn að brúka gleraugu upp á síðkastið,
og hann eyddi löngum tíma í að þurka þau, og hugsa
um hvað hann ætti að gera, ef konungurinn mætti
ekki heyra hvað í skeytinu stóð. "Flýttu þér maður,
flýttu þér!" hrópaði konungurinn óþolinmóðlega.
Sapt var nú búinn að opna umslagið, og auðséð
var á honum, að hann bæði undraðist og honum létti
við það sem hann sá.
"Yðar Hátign hefir getið undarlega rétt til.
Rischenheim getur komið hingað klukkan 8 í fyrramálið,"
sagði hann og leit upp.
"Ágætt!" hrópaði konungurinn. "Hann skal
snæða með mér morgunverð klukkan 9 og eftir að
við höfum talast við ætla eg að ríða á stað að leita
villigaltarins. Ertu nú ánægður?"
"Í fylsta máta, herra konungur," sagði Sapt og
japlaði granaskeggið.
Konungurinn stóð geispandi á fætur og bauð
Sapt góða nótt. "Hann hlýtur að hafa einhver
undrabrögð við hundana, sem eg þekki ekki,"
sagði hann um leið og hann fór út. Og "fjandinn
hafi alla hunda!" hrópaði Sapt þegar hurðin laukst
aftur á eftir konunginum.
En ofurstinn var ekki sá maður, er yndi því vel,
að snúið væri á hann. Nú hafði verið flýtt fyrir viðtalsleyfinu
sem hann átti að sjá um að drægist; í
stað þess að hann átti að koma konunginum burt
frá Zenda, aftók hann að fara neitt fyr en hann hefði
hitt Rischenheim. Samt sem áður eru ýmis ráð til að
koma í veg fyrir samfundi manna. Það má gera
með brögðum, og eigi er Sapt gert rangt til þó sagt
sé, að hann hafi gripið til þeirra stundum. Einnig
má beita ofbeldi til þess, og ofurstinn var neyddur til
að líta svo á, að öðru hvoru yrði að beita.
"Það má sjálfsagt ganga að því vísu, sagði hann
við sjálfan sig, "að konungurinn verður hamslaus, ef
eitthvað kemur fyrir Rischenbeim áður en hann hefir
frætt Hans Hátign um hundana."
Þrátt fyrir það fór hann að brjóta heilann um
hvernig hann ætti að fara að því að gera greifann óhæfan
til að láta þá þjónustu í té, er konunginn sárlangaði
svo til, og koma í veg fyrir að fyrnefndur
kæmi fram erindi sínu. Borgarstjóranum fanst að
morð vera eina úrræðið. Deila og einvíg var ekki
nógu trygt. Sapt stóð heldur ekki í sporum Michaels
svarta og hafði ekki bófaflokk á að skipa, er reiðubúinn
væri til að handtaka og hafa á brott að ástæðulausu
nafnkunnan tíginmann.
"Mér kemur ekkert ráð í hug," tautaði Sapt, reis
upp af stólnum og gekk yfir að glugganum til að anda
að sér hreinu lofti, því að það verður mörgum að
gera í því skyni að skerpa hugsanina. Hann var
staddur í herbergjum sínum. Herbergið, sem hann
var í var í nýju kastalahöllinni, rétt hægra megin við
vindubrúna og vissi út að sýkinu andspænis gamla
kastalanum. Það var herbergið sem Michael hertogi
hafði búið í, og það var rétt andspænis staðnum þar
sem stóra pípan hafði legið að glugganum á fangaklefa
konungsins. Brúin var nú niðri, því að nú var
fullur friður í Zenda; pípan var horfin; járnslárnar
voru enn fyrir fangaklefaglugganum, en enginn hleri
var fyrir honum. Það var bjart og gott veður og
glitraði á spegilslétt vatnið öðru hvoru, en hálft tunglið
óð í skýjum og varpaði bjarma sínum á það. Sapt
stóð kyr og starði út um stund daufur í bragði.
Hreina loftið skorti eigi, en hugsunin virtist ekkert
skerpast að heldur.
Alt í einu beygði borgarstjórinn sig áfram og
teygði höfuðið eins langt út úr glugganum og niður á
við og hann gat. Það sem hann sá eða þóttist sjá óglögt,
var þó ekki annað en það sem mjög er altítt,
að menn sjái á vatni; stækkandi ölduhringar út frá
sama miðpunkti. Þeir geta komið á vatnið, sé steini
kastið, eða ef fiskur vakir uppi. En Sapt hafði engum
steini kastað, og fiskar voru fáir í sýkinu, og gátu
ekki verið upp í vatnsbrún þá. Ljósið féll á
Sapt og hann sást því gerla. Konungsherbergin voru
hinu megin; það voru engin ljós í gluggunum þeim
megin við brúna, en að eins í sumum gluggunum þar
sem lífvörðurinn og þjónarnir héldu til. Sapt beið
þangað til ölduhringirnir hurfu. Þá virtist honum
hann heyra ofurlítið skvamp eins og maður hefði látið
fallast hljóðlega ofan í vatnið. Eftir drykklanga
stund kom mannshöfuð upp úr sýkinu beint neðan
undir honum.
"Sapt!" var sagt með lágri og skýrri röddu.
Gamli ofurstinn hrökk við; svo tók hann báðum
höndum á gluggasillunni og beygði sig áfram, svo að
við lá að hann misti jafnvægið.
"Komdu fljótt að múrveggsbrúninni hinumegin.
Þú skilur," sagði röddin og höfuðið snerist frá honum
í vatninu. Svo synti maðurinn hljóðlega yfir sýkið
þangað til hann kom í skugga hornsins sem vindubrúin
myndaði við vegginn á gamla kastalanum.
Sapt horfði á eftir honum höggdofa af undrun af að
heyra þessa rödd berast sér til eyrna í næturkyrðinni,
því að konungurinn var genginn til hvílu, og slíka
rödd hafði enginn nema konungurinn og einn maður
annar.
Svo hraðaði hann sér út að herbergisdyrunum,
bölvandi sjálfum sér fyrir biðina. Hann opnaði hurðina
og þegar hann kom út í ganginn rak hann sig á
Bernenstein, unga lífvarðarforingjann, sem var þar á
varðgöngu. Sapt þekti hann vel og treysti honum,
því að hann hafði verið í umsátinni um Zenda, þegar
Michael hélt konunginum í varðhaldi og Bernenstein
bar mörg ör á sér eftir bófa Ruperts Hentzau. Nú
var hann orðinn lífvarðarforingi konungsins.
Hann sá, að Sapt var á hraðri ferð, og sagði við
hann í lágum hljóðum: "Gengur nokkuð að?"
"Hér er alt í röð og reglu, Bernenstein minn.
Farðu að framhliðinni og stattu þar á verði grafkyr,"
sagði Sapt.
Liðsforinginn varð öldungis hissa eins og von
var. Sapt greip þá til hans og sagði:
"Nei, vertu annars kyr hér. Heyrðu, stattu við
dyrnar, sem liggja til konungsherbergjanna. Hreyfðu
þig hvergi þaðan og leyfðu engum að fara út eða inn.
Skilurðu mig?"
"Já, herra."
"Og líttu ekki við, hvað sem þú kant að heyra."
Bernenstein undraðist nú enn meir en áður; en
Sapt var borgarstjóri, og á herðum hans hvíldi ábyrgðin
á Zenda og öllum sem þar voru.
"Eg heyri herra," svaraði hann, ypti öxlum, dró
sverð sitt úr slíðrum og nam staðar við dyrnar.
Hann gat hlýtt, þó að hann skildi ekki.
Sapt æddi áfram. Hann opnaði hliðið út að
brúnni og hljóp yfir hana. Svo fór hann út af henni
öðrumegin, sneri fanginu að veggnum og gekk niður
tröppurnar ofan að múrveggsbrúninni er lá hér um
bil 6 til 8 þumlunga ofan við vatnsyfirborðið. Nú
var hann kominn í skuggann í horninu við brúna og
þar vissi hann að maður stóð uppréttur, töluvert
hærri en hann sjálfur. Rétt á eftir fann hann að
gripið var þétt fast í hönd sína. Rúdolf Rassendyll
var þarna fyrir í rennblautum nærbuxum og sokkum.
"Ert það þú?" hvíslaði hann.
"Já," svaraði Rúdolf. "Eg synti hinu megin frá
hingað. Svo kastaði eg kalkmola, en eg var ekki viss
um að þú hefðir orðið var við það, svo að eg fór
sjálfur á eftir. Styddu mig andartak, meðan eg fer
í ytri buxurnar. Eg vildi ekki bleyta fötin, svo að
eg batt þau í bagga. Haltu fast í mig; það er sleipt.
"En hvernig í dauðanum stendur á ferðum þínum
hingað?" hvíslaði Sapt og tók um handlegg Rúdolfs,
eins og hann var beðinn.
"Eg kem til að hjálpa drotningunni. Hvenær
kemur Rischenheim?"
"Í fyrramálið klukkan 8."
"Hver skollinn. Það er fyr en eg bjóst við. Og
hvað segirðu um konunginn?"
"Hann er hér, og hefir fastákveðið að sjá Rischenheim.
Það sýnist ómögulegt að hafa hann ofan af
því."
Svo varð stundarþögn. Rúdolf steypti yfir sig
skyrtunni og girti hana ofan í buxurnar. "Réttu mér
vestið og frakkann minn," sagði hann. "Mér er nógu
hrollkalt af að vera blautur að neðan verðu."
"Þú þornar bráðum," svaraði Sapt háðslega.
"Þú færð að hita þér."
"Eg hefi mist hattinn minn."
"Eg held helzt, að þú hafir mist vitið líka."
"Þú ert vís að hjálpa mér um hvorttveggja,
Sapt."
"Já, og fult eins gott og þitt," tautaði borgarstjórinn.
"Réttu mér nú skóna, og þá er eg búinn." Því
næst spurði hann alt í einu: "Hefir konungurinn séð
eða fengið skeyti frá Rischenheim?"
"Nei, ekki nema fyrir milligöngu mína."
"Því er honum svo ant um að hitta hann?"
"Til að fá að vita hvernig eigi að fara að því að
gera hunda fallega í hárbragði."
"Er þér alvara? Mér er ómögulegt að sjá framan
í þig."
"Já, fylsta alvara."
"Þá er öllu gott. Er hann skeggjaður núna?"
"Já."
"Fjandinn hafi hann! Geturðu ekki farið eitthvað
með mig þangað sem við getum talast við?"
"En til hvers fjandans ertu hingað kominn?"
"Til að hitta Rischenheim."
"Til að hitta –"
"Já. Hann hefir meðferðis eftirrit af bréfi drotningarinnar,
Sapt."
Sapt strauk skeggið.
"Eg bjóst alt af við þessu," sagði hann eins og
honum þætti hálf vænt um. Hann þurfti ekki að taka
þetta fram, því það hefði verið menskum manni ofvaxið,
ef hann hefði ekki hugsað á þessa leið.
"Hvert geturðu farið með mig?" spurði Rúdolf
óþolinmóðlega.
"Í hvaða herbergi, sem skrá er fyrir," svaraði
gamli Sapt. "Eg er húsbóndi hér, og þegar eg segi:
"Verið þið hér úti, þá fer enginn inn."
"Og konungurinn ekki heldur?"
"Konungurinn er háttaður. Komdu með mér."
Að svo mæltu steig borgarstjórinn upp í neðstu tröppuna.
"Er nokkur hér í nánd?" spurði Rúdolf.
"Já. Bernenstein, en hann snýr að okkur bakinu."
"Þú hefir þá enn góðan aga á hér, ofursti."
"Já, dágóðan, eftir því sem nú er um að gera,
Yðar Hátign", tautaði Sapt í því hann fór upp á
brúna.
Þegar þeir komu yfir hana fóru þeir inn í kastalahöllina.
Þar var enginn nema Bernenstein. Breiða
bakið á honum skygði á dyrnar, er lágu til konungsherbergjanna.
"Hérna inn." hvíslaði Sapt og tók í hurðina að
herberginu, sem hann hafði komið út úr.
"Ágætt", svaraði Rúdolf. Bernenstein krepti
hnefana, en leit ekki við. Það var góður agi í kastalanum
í Zenda.
En þegar Sapt var að stíga inn fyrir þrepskjöldinn
og Rúdolf ætlaði að fara á eftir honum, þá voru
dyrnar, sem Bernenstein gætti opnaðar hratt en hljóðlega.
Bernenstein lyfti upp sverði sínu. Sapt hraut
blótsyrði af gremju en Rúdolf greip andann á lofti.
Bernenstein leit ekki við, en lagði sverðið niður við
hlið sér. Flavía drotning stóð í dyrunum hvítklædd
frá hvirfli til ilja, og fölnaði nú svo að hún varð jafnhvít
í framan eins og búningurinn sem hún var í.
Hún hafði komið auga á Rúdolf Rassendyll. Þannig
stóðu þau fjögur stundarkorn. En svo vatt Rúdolf
sér frá Sapt, veik Bernenstein frá (hann hafði ekki
litið við enn þá), féll á kné fyrir drotningunni, greip
hönd hennar og kysti hana. Nú gat Bernenstein séð
það sem fram fór án þess að líta við, og ef undrun
gæti orðið manni að bana, hefði hún drepið hann.
Hann hné eða kastaðist upp að veggnum og glápti á
þau opnum munni. Hann vissi að konungurinn hvíldi
í sæng sinni, og var skeggjaður; samt var konungurinn
þarna alklæddur og nýrakaður, og hann var að
kyssa höndina á drotningunni, en hún starði á hann
kvíðafull, en glöð og ánægð. Hermenn eiga að vera
við öllu búnir, en eg get ekki tekið hart á Bernenstein
þó að honum yrði hverft við þetta.
En þó var það reyndar ekkert undarlegt, að
drotningin skyldi koma til að finna Sapt þá um kveldið,
né heldur að hún skyldi leita hans þarna. Hún hafði
þrívegis spurt hann um, hvort ekki væru fréttir komnar
frá Vintenberg, en hann hafði alt af komið sér hjá
að svara því. Nú hafði hún ásett sér að fá að vita
hjá honum hvort nokkur hætta væri á ferðum, og
hafði því lagt á stað frá herbergjum sínum, án þess
að vart yrði við, til þess að finna hann. En þá olli
það henni ekki lítilli gleði að finna Rúdolf Rassendyll
þarna sjálfan heilan á hófi, en ekki að eins í anda, og
finna hann kyssa innilega hönd hennar.
Elskendur taka hvorki tillit til tíma eða hættu, en
Sapt tók tillit til hvorstveggja, og að andartaki liðnu
benti hann þeim óþolinmóðlega að fara inn í herbergið.
Drotningin hlýddi því og Rúdolf fór á eftir
henni.
"Hleyptu engum inn, og hafðu ekki orð á þessu
við nokkurn mann." hvíslaði Sapt, um leið og hann
fór inn og skildi við Bernenstein. Ungi maðurinn var
enn sem höggdofa af undrun, en hann gat séð það á
augnaráði Sapts, að hann yrði fyr að láta líf sitt, en
hleypa nokkrum inn í herbergið. Hann brá því
sverði sínu og staðnæmdist utan við dyrnar.
Klukkan hafði verið ellefu, þegar drotningin
kom, og stóra kastalaklukkan sló tólf, áður en Sapt
kom út. Hann hafði ekki brugðið sverði sínu, en
hélt á skammbyssu sinni í hendinni. Hann lokaði
dyrunum hljóðlega á eftir sér og fór að tala við Berneinstein
í hálfum hljóðum, en alvarlegur á svip.
Bernenstein hlýddi á hann með athygli og tók hvergi
fram í. Sapt var að tala í átta eða níu mínútur. Svo
þagnaði hann og spurði litlu síðar:
"Skilurðu nú?"
"Já, þetta er undarlegt," svaraði ungi maðurinn
og stundi við.
"Pú!" sagði Sapt."Ekkert er undarlegt, en
sumt er óvanalegt."
Bernenstein gat ekki fallist á það og ypti öxlum.
"Jæja, hvað segirðu?" mælti Sapt og leit fast á
hann.
"Eg vil láta líf mitt fyrir drotninguna, herra,"
svaraði hann og sló saman hælunum eins og hann
væri við heræfingar.
"Það er gott," sagði Sapt. "Hlustaðu þá á," og
svo hóf hann ræðu sína á ný. Bernenstein kinkaði
kolli öðru hvoru. "Þú mætir honum við hliðið," sagði
borgarstjórinn, "og fylgir honum beint hingað. Hann
á ekkert annað að fara, skilurðu mig?"
"Fyllilega, ofursti," svaraði Bernenstein brosandi.
"Konungurinn verður í þessu herbergi – konungurinn,
taktu eftir. Þú veizt hver konungurinn er?"
"Fyllilega, ofursti."
"Og þegar viðtalið er á enda, og við göngum til
morgunverðar –"
"Þá veit eg hver verður konungur, ofursti."
"Það er gott. En við gerum honum ekkert mein,
nema –"
"Nauðsyn krefji."
"Rétt hjá þér."
Sapt veik sér undan og stundi við. Bernenstein
var næmur lærisveinn, en ofurstinn var eftir sig eftir
alla þessa fræðslu. Hann drap ofurlítið högg á dyrnar.
Drotningin bauð honum að koma inn, og hann
fór inn. Bernenstein varð eftir einn í ganginum, og
var að hugsa um það hvað hann hafði heyrt og hversu
hann ætti að leysa hlutverk sitt af hendi. Hann þóttist
meir en lítið upp með sér af því. Verkið virtist
svo mikilvægt og virðingin svo há, að hann óskaði
einskis frekar en að mega láta lífið er hann væri að
vinna þetta. Að láta lífið þarna fanst honum enn
dýrðlegri dauðdagi, en hann hafði nokkurn tíma órað
fyrir í hermenskudraumum sínum.
Klukkan 1 kom Sapt aftur út.
"Farðu nú og sofðu til klukkan 6," sagði hann
við Bernenstein.
"Eg er ekki syfjaður."
"Einmitt það. En þú verður sofandi klukkan 8,
ef þú ferð ekki að hátta núna."
"Kemur drotningin bráðum, ofursti?"
"Á augabragði, liðsforingi."
"Mig langar til að kyssa hönd hennar."
"Þú getur það, ef þér finst tilvinnandi að bíða í
heilt kortér eftir því!" sagði Sapt brosandi.
"Þú sagðir, að hún kæmi á augabragði, herra
minn."
"Svo sagði hún mér," svaraði borgarstjórinn.
Samt sem áður leið fult kortér áður Rudolf Rassendyll
opnaði hurðina og drotningin kom fram í
dyrnar. Hún var mjög föl og hafði grátið, en hún
var róleg og ánægjuleg á svip. Undir eins og Bernenstein
sá hana féll hann á kné og kysti á hönd
hennar.
"Alt til dauðans, frú mín," sagði hann lágt og
með skjálfandi röddu.
"Eg vissi það, herra minn," svaraði hún blíðlega.
Svo leit hún til þeirra allra þriggja og sagði: "Herrar
mínir, þjónar mínir og kæru vinir! Líf mitt og
heiður er í ykkar hendi, og Fritz, er nú liggur særður
í Vintenberg, því að eg vil ekki lifa eftir að bréfið
hefir komist í hendur konungsins."
"Konungurinn skal ekki ná í það, frú mín," sagði
Sapt ofursti.
Hann greip um hönd hennar og klappaði henni
dálítið hrottalega eina og honum var lagið. Hún
brosti og rétti Bernenstein hönd sína vingjarnlega.
Þeir stóðu svo báðir kyrrir og kvöddu hana að hermanna
sið, en Rúdolf leiddi hana yfir í endann á
ganginum. Þar staðnæmdust þau bæði. Bernenstein
og Sapt horfðu í aðra átt og sáu því ekki að hún greip
hönd Rúdolfs og kysti hana hvað eftir annað. Hann
reyndi að draga að sér höndina, því að honum fanst
það ekki viðeigandi, að hún skyldi vera að kyssa á
hana, en það var eins og hún gæti ekki slept henni.
En loks gekk hún aftur á bak inn um dyrnar, en augu
hennar hvíldu stöðugt á honum og hann starði á eftir
henni.
"Nú er bezt að byrja á nauðsynjamálunum," sagði
Sapt þurlega, en Rúdolf fór að brosa.
Rúdolf fór inn í herbergið. Sapt sneri til herbergja
konungsins, og spurði lækninn hvort Hans
Hátign svæfi vel. Þegar hann hafði fengið þau svör,
að konungurinn væri í fasta svefni, fór hann að finna
bryta Hans Hátignar, vakti hann harkalega og skipaði
honum að hafa til morgunverð handa konunginum og
Luzau-Rischenheim greifa stundvíslega kl. 9 í morgunverðar-borðsalnum,
er vissi að götu þeirri er lá að
inngangi nýju kastalahallarinnar. Þegar hann hafði
skipað þetta sneri hann til herbergisins, sem Rúdolf
var í, bar stól inn í ganginn, bauð Rúdolf að loka dyrunum,
settist niður með marghleypu í hendinni og
fór að sofa.
Bernenstein var nú háttaður, og borgarstjórinn
hafði sjálfur leyst hann af verði, af því að Bernenstein
hafði orðið veikur. Svo átti það að heita, ef
eitthvað þyrfti um þetta að segja. Þannig var ástatt
í Zenda næstu fjórar klukkustundirnar frá tvö til sex.
Þegar klukkan var sex vaknaði Sapt og drap á
dyrnar. Rúdolf Rassendyll opnaði fyrir honum.
"Hefirðu sofið vel?" spurði Sapt.
"Ekki vitund," svaraði Rúdolf glaðlega.
"Eg hélt að þú værir taugastyrkari en þetta."
"Það var ekki vegna taugaóstyrks að eg vakti,"
svaraði Mr. Rassendyll.
Sapt ypti öxlum með meðaumkvunarsvip og leit í
kring um sig. Gluggablæjurnar voru hálfdregnar
niður. Borðið var fært yfir að veggnum, og hægindastóll
settur við það í skugganum fast við gluggablæjuna.
"Þú kemst vel fyrir þarna á bak við," sagði
Rúdolf. "og þegar Rischenheim er seztur á stólinn
þarna á móti mér, þá þarftu ekki annað en rétta út
handlegginn til að bera skammbyssuhlaupið að enninu
á honum. Og eg get vitanlega gert það sama."
"Já, þetta er vel til fundið," sagði Sapt og kinkaði
kolli.
"En hvað er um skeggið að segja?"
"Bernenstein á að segja honum, að þú hafir rakað
þig í morgun."
"Ætli að hann trúi því?"
"Því þá ekki? Honum er það sjálfum fyrir
beztu að trúa öllu."
"En ef við skyldum nú þurfa að drepa hann?"
"Við verðum að eiga það á hættu. Konungurinn
mundi verða afarreiður."
"Er hann kær konungi?"
"Þú hefir gleymt því, sem eg sagði. Konungurinn
vill fræðast af honum um hundana."
"Það er satt. Þú manst eftir að vera kominn á
þinn stað í tæka tíð."
"Vitanlega."
Rúdolf Rassendyll fór svo að ganga um gólf.
Það var auðséð að það, sem fyrir hafði komið um
nóttina, hafði raskað rósemi hans. Sapt var um annað
að hugsa.
"Þegar við erum búnir að sjá hann þennan náunga,
þá verðum við að hafa upp á Rúpert," sagði
hann.
Rúdolf hrökk við.
"Rúpert? Rúpert? Það er satt. Eg var búinn
að gleyma. Já, vitanlega verðum við að gera það."
sagði hann í flýti.
"Sapt leit háðslega til hans. Hann vissi að félagi
sinn hafði verið að hugsa um drotninguna. En hann
hætti við að ámæla honum, ef hann skyldi hafa ætlað
að gera það, því að klukkan sló 7.
"Hann verður kominn eftir klukkutíma."
"Við erum reiðubúnir til að taka á móti honum."
sagði Rúdolf Rasendyll. Fjörglampi kom í augu
hans og hrukkurnar hurfu af andlitinu við tilhugsunina
um að verk var fyrir hendi. Þeir litu nú hver
framan í annan, hann og gamli Sapt og báðir brostu.
"Þetta er eins og í gamla daga, finst þér ekki,
Sapt?"
"Jú, herra konungur, rétt eins og á ríkisstjórnarárum
Rúdolfs konungs góða."
Þannig bjuggust þeir við að taka á móti Luzau-Rischenheim
greifa, meðan eg varð að liggja í Vintenberg
vegna sársins, sem eg hafði fengið. Eg sé enn
þá eftir því að hafa ekki getað vitað um það sem
gerðist nema af sögusögn annara, og hafa ekki getað
átt hlutdeild í þeim heiðri að taka þátt í því. Samt
sem áður gleymdi Hennar Hátign mér ekki, en mintist
þess, að eg mundi hafa unnið minn skerf, ef eg
hefði átt kost á. Og víst er um það, að eg hefði gert
það með glöðu geði.
V. KAPÍTULI.
Þegar hér er komið sögu minni, liggur mér við
að leggja frá mér pennann og láta ósagt frá því
hversu ofboðsleg atvik virtust hrífa okkur með sér, án
þess að við yrði ráðið, frá því að Mr. Rassendyll kom
aftur til Zenda, og bera okkur með sér hvort sem við
vildum eða ekki; og knýja okkur stöðugt út í ný æfintýri,
gera okkur svo ófyrirleitna, að ekkert stóðst við
okkur og glæða svo hjá okkur velvildarhuginn, sem
við bárum til drotningarinnar og mannsins, sem hún
elskaði, að alt annað varð að lúta í lægra haldi. Fornmenn
höfðu þá trú, að til væru forlög, er hlytu að
rætast, þó að af leiddi harmur kvenna og bani karlmanna,
og enginn gæti um það sagt hvers sökin væri,
né heldur hver saklaus félli. Þannig áfeldu þeir
ranglega guðlega forsjón. En reyndar erum við jafnblindir
þeim að undanteknu því, að okkur er kent og
við trúum því, að öllu sé stjórnað, og enn hljótum við
að undrast, hvernig á því stendur, að alt, sem satt er
og göfugt, og ávextir kærleikans sjálfs skuli svo oft
snúast í harm og smán, og verða orsök tára og blóðsúthellinga.
Að því er sjálfum mér við kemur vildi
eg láta ósagt frá þessu, ef að nokkurt orð af því virtist
kunna að rýra heiður hennar, sem eg þjóna; en eftir
ósk hennar rita eg svo þetta verði opinbert þegar tími er
til kominn, og þeim sem syndlausir eru, gefist þá kostur
á að kveða upp fyrirdæmingar-dóminn, en hinum að
sýna meðaumkvun sem átt hafa í samskonar stríði við
tilfinningar sínar. Þetta læt eg nægja um hann og
hana, en um okkur er færra að segja. Okkur bar ekki
að meta gerðir hennar. Við vorum þjónar hennar.
En við höfðum þjónað honum. Hún var drotning
okkar, og við vorum forsjóninni ekkert þakklátir
fyrir að hann skyldi ekki vera konungur okkar. Við
höfðum ekki bruggað það lakasta af því, sem síðar
kom fram, og ekki höfðum við heldur vænst eftir því.
Það skall á okkur eins og þruma úr heiðríku lofti,
það var sending frá Rúpert er hann varpaði að okkur
milli blóts og hláturs. Og þegar hana bar að flæktumst
við enn fastar heldur en áður í neti atvikanna.
Þá vaknaði hjá okkur sú undarlega og óviðráðanlega
löngun, er eg verð síðar frá að skýra, og hún fylti
okkur eldmóði til að ná markmiði okkar og þröngva
Mr. Rassendyll til þess, sem við æsktum. Þetta var
stjarnan, sem beindi brautir okkar, er við keyrðum áfram
í myrkrinu þangað til svo mjög syrti að, að við
urðum að nema staðar. Við eigum dóm skilið eigi
síður en hann og hún. Eg ætla því að halda áfram
sögunni, en eg ætla að skrifa skýra og stutta frásögu,
segja að eins frá því sem eg má til, og engu öðru.
Samt ætla eg að leitast við að draga upp rétta mynd
af þeim tímum, sem þá voru, og geyma eins lengi eins
og hægt er mynd þess manns, sem eg veit ekki til að
átt hafi sinn líka. En samt er eg alt af kvíðandi fyrir
því, að mér takist ekki að gera mönnum skiljanlegt
hve hugfangnir við urðum af honum að öllu leyti,
þangað til að okkur fanst það eitt rétt að styðja hann,
og við töldum það æðstu skyldu okkar og hjartfólgnustu
ósk að hefja hann upp þangað, sem hann átti að
sitja. Hann var fáorður og gagnorður þegar hann
tók til máls. Eg man ekki eftir neinum háfleygum
setningum eftir hann. Samt hreif hann svo hugi
karla og kvenna með tilliti sínu og tali að menn vildu
fegnir leggja líf sitt í sölurnar fyrir hann. Er eg að
rugla? Þá er Sapt líka ruglaður, því að hann gekst
manna mest fyrir öllu sem við gerðum.
Þegar klukkuna vantaði tíu mínútur í átta var
Bernenstein kominn á sinn stað utan við aðaldyrnar á
kastalanum. Hann var mjög smekklega og vel búinn,
og hann barst svo mikið á þar sem hann var að stika
fram og aftur frammi fyrir vörðunum, er stóðu hræringarlausir,
að monti gekk næst. Hann þurfti ekki
að bíða lengi. Þegar sló átta kom maður vel ríðandi
og einn saman upp akveginn, sem lá til kastalans.
Bernenstein mælti stundarhátt: "Þarna kemur þá
greifinn!" og hljóp til móts við hann. Rischenheim
steig af baki, og rétti unga liðsforingjanum hendina.
"Sælir, kæri Bernenstein minn!" sagði hann, því
að þeir voru nákunnugir áður.
"Þér komið stundvíslega, kæri Rischenheim
minn, og það vill vel til, því að konungurinn bíður yðar
óþreyjufullur."
"Eg bjóst ekki við, að hann mundi vera kominn
á fætur svona snemma," svaraði Rischenheim.
"Á fætur! Hann er búinn að vera á fótum í
tvær klukkustundir. Við höfum svei mér fengið að
hafa á spöðunum í morgun. Þér skuluð tala varlega
við hann, kæri greifi, því að hann er í slæmu skapi,
eins og stundum á sér stað. Eg skal segja yður t.d.
– en eg má ekki vera að tefja fyrir yður. Gerið svo
vel og komið inn með mér."
"Nei, eg ætla að biðja yður að segja mér það.
Annars kynni eg kannske að segja eitthvað, sem ekki
kæmi sér vel."
"Jæja, hann vaknaði klukkan sex. Og þegar rakarinn
kom til að stífa skegg hans þá sáust sjö hærur
í því, skal eg segja yður, herra greifi. Konungurinn
varð óður og uppvægur. "Rakaðu það af mér!" sagði
hann. "Rakaðu það af mér! Eg kæri mig ekki um að
ganga með hæruskegg! Rakaðu mig, maður!" Jæja,
hvernig lízt yður á? Auðvitað er hver og einn sjálfráður
um það hvort hann gengur með skegg eða ekki,
þá ekki sízt konungurinn. Svo hann var rakaður."
"Var hann rakaður?"
"Já, hann var rakaður, herra greifi. Þegar það
var búið lofaði hann sinn sæla fyrir að vera laus við
skeggið og sagðist vera tíu árum unglegri. Rétt á
eftir hrópaði hann: "Luzau-Richenheim greifi snæðir
með mér morgunverð í dag. Hvað verður á borðum?
Svo lét hann drífa hirðbrytann upp úr rúminu –
En hamingjan hjálpi mér, eg lendi í skömm ef eg
verð lengur að þvaðra við yður. Komið þér nú."
Svo tók Bernenstein utan um handlegginn á greifanum
og leiddi hann hratt með sér inn í kastalann.
Luzau-Rischenheim greifi var ungur maður.
Hann var engu vanari þess kyns brellum en Bernenstein
og varla eins. Hann var óvenjulega fölur í þetta
skifti. Honum var órótt og hann var skjálfhentur.
Hugrekki skorti hann ekki, en það var honum ekki
gefið, að geta verið kaldur og rólegur. Og vegna
þess hve mikið var komið undir málinu eða bragðinu,
sem hann átti að koma fram brast taugastyrkur hans.
Hann tók naumast eftir því, hvert með hann var farið,
og hann leyfði Bernenstein að leiða sig skyndilega og
beint til herbergjanna þar sem Mr. Rasendyll beið
og efaðist ekki um, að verið væri að fylgja sér til
konungsins.
"Það er gert ráð fyrir að morgunverður verði
snæddur klukkan níu," sagði Bernenstein. "en hann
vill fá að sjá yður áður. Hann þarf að tala við yður
um eitthvert áríðandi efni; og vera má að eins standi
á fyrir yður?"
"Mér. O-o-o nei. Það er lítilfjörlegt atriði –
en – samt heimuglegt."
"Rétt er það, rétt er það. Eg ætlaði ekki að
grenslast eftir því, herra greifi."
"Skyldi eg hitta konunginn einan" spurði Rischenheim
og var eins og á nálum.
"Eg býst ekki við að neinn verði hjá honum.
Nei, enginn, sem eg veit um," svaraði Bernenstein
mjög alvarlegur.
Nú voru þeir komnir að dyrunum. Bernenstein
nam þar staðar.
"Mér hefir verið skipað að bíða hér þangað til
Hans Hátign kallar á mig," sagði hann í hálfum
hljóðum eins og hann væri hræddur um að skapstyggi
konungurinn heyrði til sín. Eg ætla að opna og tilkynna
að þér séuð kominn. Blessaðir reynið þér að
halda honum í góðu skapi, okkar allra vegna." Svo
opnaði hann hurðina upp á gátt og sagði: "Herra
konungur! Luzau-Richenheim greifa hefir hlotnast
sú sæmd að vera kominn til funda við Yðar Hátign."
Því næst lokaði hann hurðinni þegar í stað og hallaði
sér upp að henni. Þaðan hreyfði hann sig ekki
nema til þess að taka upp skammbyssu sína og athuga
hana vandlega.
Greifinn fetaði inn eftir gólfinu, laut konungi
virðulega og reyndi að dylja það hve órótt honum
var. Hann sá að konungur sat á hægindastól. Konungurinn
var í dökkum tweed-fötum (þau litu alls
ekki betur út eftir að hafa verið reyrð saman í bagga
kveldið fyrir); skuggi féll á andlitið á honum, en
Richenheim þóttist viss um það, að satt var að hann
hafði látið raka sig. Konungurinn rétti Richenheim
höndina og benti honum að setjast á stól gagnvart
sér svo sem eitt fet frá gluggatjöldunum.
"Mér er það mjög mikil ánægja að sjá yður, lávarður
minn," sagði konungurinn.
Rischenheim leit upp. Rödd Rúdolfs hafði einu
sinni verið svo lík konungsins að enginn hafði getað
heyrt mun á. En á síðasta ári hafði konungurinn
orðið nokkuð veikraddaður, og nú virtist svo sem
Rischenheim furðaði sig á raddstyrkleikanum þegar
konungur ávarpaði hann. Hann leit upp, og þá kom
ofurlítil hreyfing á gluggatjöldin rétt hjá honum; en
þau hættu brátt að bærast þegar greifinn sýndi engin
frekari grunsemdarmerki, en Rudolf hafði tekið
eftir því hversu greifanum brá við og þegar hann
tók aftur til máls, var röddin mýkri og lægri.
"Koma yðar er mér sérlega mikið ánægjuefni,"
mælti Mr. Rassendyll ennfremur, "því eg er orðinn
dauðarmæddur út af þessum hundum. Mér er ómögulegt
að fá þá til að vera fallega í hárbragði.
Eg hefi reynt alla skapaða hluti, en ekkert dugir. En
nú er mér sagt að yðar séu prýðisfallegir."
"Eg er yður mjög þakklátur, herra konungur.
En eg hafði ætlað að fá viðtalsleyfi til að –"
"En þér verðið endilega að segja mér frá hundunum,
og við ættum að ljúka af að tala um þá, áður
en Sapt kemur, því að eg kæri mig ekki um að neinn
heyri það annar en eg."
"Á Yðar Hátign von á Sapt ofursta?"
"Já, eftir svo sem fjórðung stundar," sagði konungurinn
og leit um leið á stundaklukkuna á arinhillunni.
Þá varð Richenheim ólmur í að ljúka af erindinu
áður en Sapt kæmi.
"Loðnan á hundunum yðar," mælti konungur,
"er svo ljómandi falleg og –"
"Eg bið yður margfaldlega fyrirgefningar,
herra konungur en –"
"Hún er löng og silkimjúk svo eg get ekki annað
en öfundað–"
"Eg hefi afaráríðandi mál að flytja," sagði
Rischenheim með ákefð.
Rúdolf hallaði sér aftur á bak í stólnum önuglega.
"Jæja, ef þér þurfið endilega að flytja það nú,
þá megið þér það. Hvaða áríðandi mál er það
greifi? Við skulum flýta okkur að ljúka því af, svo
þér getið sagt mér frá hundunum."
Rischenheim leit í kring um sig í herberginu.
Þar var enginn. Gluggatjöldin voru hræringarlaus;
konungurinn var að strjúka skegglausu hökuna með
vinstri hendinni, en hægri hönd hans sá gesturinn
ekki, því konungur hélt henni undir borðinu, sem stóð
á milli þeirra.
"Herra konungur, frændi minn, Hentzau greifi,
hefir falið mér að fara með sendingu til yðar."
Rúdolf varð alt í einu mjög alvarlegur á svip.
Eg ætla mér ekki, að hafa neitt saman við Hentzau
greifa að sælda, hvorki persónulega eða fyrir
milligöngumann," sagði hann.
"Eg bið yður margsinnis fyrirgefningar, herra
konungur. En greifanum hefir borist skjal, sem er
mjög svo áríðandi fyrir Yðar Hátign að vita um."
"Hentzau greifi hefir áunnið sér ónáð mína í
hæsta máta, lávarður minn."
"En hann hefir sent mig hingað í dag, herra konungur,
í þeirri von, að geta nú afplánað afbrot sín.
Það er verið að brugga það, að hnekkja heiðri Yðar
Hátignar."
"Hver er að því, lávarður minn?" spurði Rúdolf
kuldalega í efasemdarrómi.
"Það eru þeir að gera, sem nákomnir eru Yðar
Hátign og þér unnið mikið."
"Segið hverjir þeir eru."
"Eg þori það ekki, herra konungur. Þér munduð
ekki trúa mér. En Yðar Hátign mun trúa skriflegum
vitnisburði."
"Sýnið mér hann, fljótt. Það getur verið að við
verðum truflaðir."
"Herra konungur, eg er með eftirrit–"
"Hvað þá, eftirrit, lávarður minn?" hreytti Rúdolf
út úr sér.
"Frændi minn hefir frumritið, og lætur það af
hendi eftir skipun Yðar Hátignar. Eg er með eftirrit
af bréfi, sem Hennar Hátign hefir skrifað."
"Drottningin?"
"Já, herra konungur. Bréfið er til –" Rischenheim
þagnaði.
"Nú, nú, lávarður minn, til hvers er það?"
"Til Rúdolfs Rassendylls nokkurs."
Þarna lék Rúdolf hlutverk sitt snildarlega.
Hann lét ekki sem sér stæði þetta á litlu, heldur gætti
þess að vera ákaflega skjálfraddaður í því að hann
rétti fram höndina og sagði lágt og í höstum rómi:
"Fáið mér það, fáið mér það."
Augun í Rischenheim tindruðu. Nú var hann
búinn að ná takmarki sínu. Konungurinn var á hans
bandi. Nú var hann búinn að gleyma hundunum.
Það var áreiðanlegt að hann var búinn að vekja grunsemd
og afbrýði hjá konunginum.
"Frændi minn telur það skyldu sína," mælti hann,
"að fá Yðar Hátign bréfið í hendur. Hann náði í
það–"
"Gerir minst til hvernig hann náði í það! Fáið
mér það!"
Rischenheim hnepti frá sér treyjunni og síðan
vestinu. Þá sást glytta á skammbyssu í belti, sem
hann hafði um sig. Hann lyfti upp loki á vasanum á
vestinu og fór að draga upp pappírsörk.
En þó að Rúdolf hefði gott taumhald á tilfinningum
sínum, var hann samt ekki nema maður. Þegar
hann sá pappírsörkina beygði hann sig áfram og
stóð til hálfs upp úr stólnum. Þá féll ekki skugginn
af gluggatjöldunum á andlit honum, en dagsbirtan
skein á það. Richenheim leit upp um leið og hann
tók bréfið úr vasa sínum. Honum varð litið á andlitið
sem blasti við honum. Þeir horfðust í augu,
hann og Rassendyll. Þá vaknaði strax grunsemd hjá
Rischenheim, því að úr andliti mannsins, sem á hann
horfði, skein alvarleg ákvörðun og það bar órækan
vott um þrek og þrótt, sem konungurinn átti ekki til,
þó að andlitsskapnaðurinn væri eins og á konunginum.
Á því vetfangi rendi Rischenheim grun í, að
nokkru leyti að minsta kosti, hvernig í öllu lá. Hann
rak upp ámátlegt væl. Hann kreisti aðra höndina utan
um bréfið, en fór að fálma með hinni eftir skammbyssunni.
En það var of seint. Rúdolf var búinn að
grípa utan um vinstri höndina á honum og hélt þar
heljartaki, og skammbyssuhlaupi Rúdolfs var þrýst
að enni hans. Þar að auki kom handleggur fram
undan gluggatjaldinu og annað byssuhlaup var borið
að andliti Rischenheims, og um leið sagt með kuldalegri
röddu: "Það er best fyrir yður að hafa yður
hægan." Og um leið kom Sapt fram á gólfið.
Rischenheim stóð alveg orðlaus, svo felmt hafði
honum orðið við það hve snögg breyting hafði orðið
á samtalsfundi þessum. Það var eins og hann gæti
ekkert nema starað á Rúdolf Rassendyll. Sapt lét
tímanum eigi eytt að óþörfu. Hann hrifsaði skammbyssu
greifans og stakk henni í vasa sinn.
"Taktu nú af honum bréfið," sagði hann við
Rúdolf, og miðaði á Rischenheim svo að hann þorði
ekki að hreyfa sig, meðan Rúdolf var að rétta upp á
honum hnefann og ná af honum, þessu mikilvæga
skjali. "Gáðu að því, að þetta sé það rétta. Nei,
vertu ekki að lesa það; líttu bara á það. Er það rétt?
Jæja, gott. Miðaðu nú skammbyssunni aftur á höfuðið
á honum. Eg ætla að leita á honum. Standið
upp, herra minn!"
Þeir neyddu greifann til að standa upp, og Sapt
leitaði af sér allan grun um að greifinn hefði nokkurt
annað eftirrit eða bréf á sér. Svo létu þeir hann setjast
niður aftur. Hann starði á Rúdolf Rassendyll
öldungis höggdofa.
"Eg held samt að þér hafið séð mig áður," sagði
Rúdolf brosandi. "Það er eins og mig minni að eg
sæi yður í Streslau þegar þér voruð ungur piltur og
eg var þar. Segið okkur nú, herra minn, hvar þér
skylduð við frænda yðar." Áformið var, að komast
að því hjá Rischenheim hvar Rúpert væri, og fara að
elta hann (Rúpert) undir eins og búið var að ganga
frá Rischenheim.
En meðan Rúdolf var að tala um þetta, var sterklega
barið að dyrum. Rúdolf hljóp til og lauk upp
hurðinni. Sapt sat í sömu skorðum og áður með
skammbyssuna sína. Bernenstein stóð í dyrunum órólegur
mjög.
"Herbergisþjónn konungs kom hér rétt áðan,
hann var að svipast um eftir Sapt, og einn varðanna
sagði honum að Rischenheim væri kominn. Eg sagði
þjóninum að þér hefðuð farið að ganga með greifanum
eitthvað hér í kring um kastalann, og að eg vissi
ekki hvar þér væruð. Hann sagði, að konungur
mundi koma hér að lítilli stundu liðinni.
Sapt hugsaði sig ofurlítið um, færði sig svo að
greifanum og sagði:
"Við verðum að talast betur við síðar," sagði
hann lágt en hvatlega. "Nú farið þér rétt bráðum að
snæða morgunverð með konunginum. Við Bernenstein
verðum þar viðstaddir líka. Þér skuluð muna
eftir því að minnast ekki á erindi yðar einu orði við
konunginn, né segja neitt um komu þessa manns
hingað! Ef þér gefið nokkuð slíkt í skyn með orðum,
dylgjum, bendingum, látbragði eða á annan hátt,
þá hleypi eg skammbyssukúlu í höfuðið á yður, svo
sannarlega sem eg heiti Sapt ofursti. Heilt þúsund
konunga mundi ekki fá hindrað mig í því. Farðu á
bak við gluggatjöldin Rúdolf. Ef eitthvað ilt kemur
fyrir, þá verðurðu að stökkva út um gluggann í sýkið
og bjarga þér á sundi."
"Sjálfsagt." sagði Rúdolf Rassendyll. "Þar get
eg lesið bréfið mitt."
"Brendu það, kjáninn þinn."
"Eg skal gleypa það, þegar eg er búinn að lesa
það, ef þig langar til, en fyr ekki."
Bernenstein leit inn aftur.
"Fljótt, fljótt! Maðurinn kemur bráðum,"
hvíslaði hann.
"Heyrðirðu það, sem eg var að segja við greifann,
Bernenstein?" sagði Sapt.
"Já eg heyrði það."
"Þá veiztu hvað þú átt að gera. Jæja, herrar
mínir, þá er næst að taka á móti konunginum."
"Hvernig stendur á þessu?" heyrðist spurt reiðulega
utan við dyrnar. "Hvers vegna er eg látinn
bíða svona lengi?"
Rúdolf smaug á bak við gluggatjöldin. Sapt
stakk skammbyssunni sinni í vasann. Rischenheim
stóð á miðju gólfi, með hendurnar lafandi niður og
vestið hálfhnept. Bernenstein stóð í dyrunum og laut
konunginum djúpt, og færði það til afsökunar að herbergisþjónninn
væri nýfarinn og þeir hefðu verið að
búast við að Hans Hátign kæmi þá og þegar. Konungurinn
gekk inn. Hann var fölur, en alskeggjaður.
"Sælir greifi. Það er ánægjulegt að sjá yður,"
mælti hann. "Ef mér hefði verið sagt, að þér væruð
kominn, skyldi eg ekki hafa látið yður bíða neitt.
Þú hefir dimt hér inni, Sapt. Hvers vegna eru
gluggatjöldin ekki dregin frá?" Um leið og konungurinn
sagði þetta, gekk hann að gluggatjaldinu er
Rúdolf var á bak við.
"Látið mig gera það, herra konungur!" sagði
Sapt og snaraðist fram fyrir hann og tók um tjöldin.
Illmannlegt glott kom á andlitið á Rischenheim.
"Svo eg segi eins og er, herra konungur," sagði
Sapt og hélt um tjöldin, "þá vorum við svo hrifnir af
að heyra greifann segja frá hundum sínum, að –"
"Frá hundunum! Já, því er ver; eg var rétt búinn
að gleyma þeim!" hrópaði konungur. "Jæja,
herra greifi! Látið mig nú heyra –"
"Fyrirgefið, herra konungur," mælti Bernenstein,
"morgunverðurinn bíður."
"Já, já! Jæja, það er þá bezt að fá hvorttveggja
í senn, morgunverðinn og að heyra um hundana.
Gerið svo vel að koma, herra greifi." Konungurinn
tók um handlegg greifans til að leiða hann með sér,
og sagði við Bernenstein: "Farið á undan okkur, lífvarðarforingi,
en þú gengur með okkur, Sapt."
Þeir fóru út. Sapt nam staðar og lokaði dyrunum
á eftir sér.
"Hvers vegna eruð þér að loka dyrunum,
ofursti?" spurði konungur.
"Eg geymi verðmæt skjöl í skúffunni þarna."
"En hvers vegna lokarðu ekki skúffunni?"
"Eg hefi verið sá klaufi, eins og fyrri, að týna
lyklinum, herra konungur," sagði ofurstinn.
Luzau-Rischenheim snæddi heldur lítið. Hann
sat andspænis konungi. Sapt ofursti stóð hjá konungi
að stólbaki og Rischenheim sá að skammbyssuhlaup
hans hvíldi á stólbríkinni að aftan, rétt við
eyrað á konunginum. Bernenstein stóð hnarrreistur
og hermannlegur við dyrnar. Rischenheim leit einu
sinni til hans og varð strax fyrir augnaráði, sem hann
gat ekki misskilið.
"Þér bragðið ekki á matnum," sagði konungur.
"Eruð þér kannske lasinn?"
"Mér er dálítið ómótt, herra konungur," sagði
Rischenheim stamandi, og það var víst engin lygi.
"Jæja, segið mér frá hundunum meðan við erum
að snæða, því að eg er matlystugur enn þá."
Rischenheim fór þá að reyna að segja frá leyndarmáli
sínu. En frásögn hans var öldungis óskiljanleg.
Konungur varð þá óþolinmóður.
"Eg skil yður ekki," sagði hann alvarlega, og um
leið ýtti hann stól sínum svo hastarlega aftur á bak að
Sapt hrökk frá og fól skammbyssuna fyrir aftan sig.
"Herra konungur!" hrópaði Rischenheim og stóð
upp til hálfs. Bernenstein fór að hósta svo Rischenheim
þagnaði.
"Segið mér þetta aftur," sagði konungurinn.
Rischenheim gerði það sem honum var skipað.
"Já, nú skil eg það betur. Skilur þú það ekki,
Sapt?" sagði hann og sneri sér að ofurstanum. Sapt
hafði að eins tíma til að fela skammbyssuna. Greifinn
hallaði sér áfram að konungi. Bernenstein hóstaði.
Greifinn hné niður á stólinn aftur.
"Eg skil þetta fyllilega, herra konungur," sagði
Sapt ofursti. "Eg skil alt sem greifinn hefir að segja
Yðar Hátign."
"En eg skil það ekki nema að hálfu leyti," sagði
konungur hlæjandi. "En ef til vill er ekki þörf á að
skilja meira."
"Engin þörf, herra konungur," sagði Sapt brosandi.
"Þegar hundamálið, jafnmikilvægt og það var,
var þannig til lykta leitt, mintist konungur þess, að
greifinn hefði beðið um viðtalsleyfi í öðru skyni.
"Jæja, hvað var það annað, sem þér ætluðuð að
tala við mig um?" spurði hann þreytulega. Það
hefði verið skemtilegra, að tala um hundana.
Rischenheim leit til Sapts. Skammbyssan var á
stólbríkinni. Bernenstein hóstaði aftur. En honum
kom ráð í hug.
"Fyrirgefið, herra konungur," sagði hann. "Hér
get eg ekki talað við yður í einrúmi."
Konungur hóf augabrýrnar.
"Er erindi yðar svo heimullegt?" spurði hann.
"Eg vildi helzt mega segja yður það einum,"
sagði greifinn í bænarrómi.
En Sapt var búinn að einsetja sér, að gefa Rischenheim
aldrei færi til að tala við konunginn einan,
því þó greifinn hefði ekki framar nein gögn í höndum,
og gæti því ekki gert neitt mein með bréfinu, þá
mundi hann sjálfsagt segja konungi frá því, að Rúdolf
Rassendyll væri í kastalanum. Sapt laut því
fram og hvíslaði í eyra konungi:
"Það lítur út fyrir, að skilmæli frá Rúpert Hentzau
séu of háfleygt efni fyrir eyru mín jafnlítilmótlegs
manns."
Konungur roðnaði.
"Er erindi yðar þess kyns, lávarður minn?"
spurði hann Rischenheim alvarlega.
"Yðar Hátign veit ekki hvað frændi minn –"
"Er það gamla bænin?" greip konungur fram í.
"Vill hann komast heim aftur? Er það mergurinn
málsins? Eða er um eitthvað frekara að ræða?"
Þögn fylgdi á eftir Þessum orðum konungs. Sapt
einblíndi framan í Rischenheim og rétti upp hægri
hendina brosandi. Hann hélt skammbyssunni á lofti.
Bernenstein hóstaði tvisvar. Rischenheim sat, fitlandi
með fingrunum ráðaleysislega. Honum var það
ljóst, að þeir mundu ekki ætla að líða sér að koma
fram erindinu né láta konung vita um komu Mr.
Rassendyll. Hann ræskti sig og opnaði munninn til
að tala, en þagði þó.
"Jæja, lávarður minn, er það gamla sagan, enn,
eða eitthvað nýtt í viðbót?" spurði konungur óþolinmóðlega.
Rischenheim þagði.
"Eruð þér búinn að missa málið, lávarður minn?"
hrópaði konungur mjög svo óþolinmóðlega.
"Það – það er – bara það, sem þér kallið gömlu
söguna, herra konungur."
"Þá ætla eg að láta yður vita, að yður hefir farist
mjög illa, að fá viðtalsleyfi mitt í því skyni."
mælti konungur. "Yður var kunnugt um ákvörðun
mína, og frændi yðar veit um hana." Að svo mæltu
stóð konungur upp. Sapt rendi skammbyssunni ofan
í vasa sinn, en Bernenstein dró sverð sitt til kveðjumerkis
að hermanna sið; hann hóstaði um leið.
"Kæri Rischenheim!" mælti konungur nokkru
blíðlegar, "eg kann að virða frændrækni yðar. En
yður er óhætt að treysta því, að hér fer hún með yður
í gönur. Gerið svo vel hreyfið þessu máli ekki
aftur við mig."
Rischenheim var bæði reiður og skömmóttulegur,
en hann gat ekkert gert nema lotið konungi til viðurkenningar
á réttmætri ofanígjöf.
"Lítið eftir því, Sapt ofursti, að greifanum sé
allur sómi sýndur. Hestur minn ætti nú að vera
kominn að dyrunum. Í guðs friði, greifi. Leiðið
mig brott, Bernenstein."
Bernenstein leit snöggvast til ofurstans. Sapt
kinkaði kolli borginmannlega. Bernenstein slíðraði
sverð sitt og tók um handlegg konungs. Þeir fóru
út um dyrnar og Bernenstein skelti hurðinni í lás á
eftir sér. En rétt um leið tók Rischenheim, undir sig
stökk og hljóp til dyranna. Hann var óður og ær af
því hve hann var brögðum beittur, og þóttist nú víst
betur staddur, þar sem nú var að eins við einn mann
að eiga. Hann komst til dyranna og náði í hurðarsnerilinn.
Þá bar Sapt að og setti skammbyssuhlaupið
við eyrað á honum.
Konungur nam staðar í ganginum.
"Hvað gengur á á milli þeirra inni?" spurði hann,
því að hann heyrði hávaðann af þessum snöggu viðvikum.
"Eg veit ekki, herra konungur," svaraði Bernenstein
og ætlaði að halda áfram.
"Nei, hinkrið við, lífvarðarforingi, þér eruð að
toga mig áfram!"
"Eg margbið yður fyrirgefningar."
"Eg heyri nú ekkert meira." Og ekkert heyrðist
heldur, því að báðir mennirnir stóðu grafkyrrir innan
við hurðina.
"Eg heyri ekkert heldur, herra konungur. Vill
Yðar Hátign ekki halda áfram?" spurði Bernenstein.
"Þér eruð víst fastráðinn í að fá mig til þess,"
sagði konungur brosandi og lét lífvarðarforingjann
leiða sig brott.
En inni í herberginu stóð Rischenheim og sneri
baki að hurðinni. Hann greip andann á lofti, kafrjóður
af æsingi. Sapt stóð beint frammi fyrir honum
með skammbyssuna í hendinni.
"Meðan þér lifið skuluð þér aldrei komast nær
honum en þetta, lávarður minn," sagði ofurstinn.
"Ef þér hefðuð lokið upp hurðinni, skyldi eg hafa
skotið kúlu gegnum höfuðið á yður."
Í því hann sagði þetta var drepið á dyr.
"Ljúkið upp hurðinni," sagði Sapt hranalega
við Rischenheim. Greifinn ragnaði í hljóði
hlýddi þó. Utan við hurðina stóð þjónn með símskeyti
í hendi. "Takið við því," hvíslaði Sapt, og
Rischenheim rétti fram höndina.
"Fyrirgefið, lávarður minn, þetta skeyti er til yðar,"
sagði maðurinn kurteislega.
"Takið við því," hvíslaði Sapt aftur.
"Fáið mér það," tautaði Rischenheim eins og utan
við sig, og tók við umslaginu.
Þjónninn hneigði sig og fór út.
"Opnið það," skipaði Sapt.
"Fjandinn hafi yður!" hrópaði Rischenheim og
röddin skalf af geðshræringu.
"Æ! Það er ómögulegt að þér getið leynt
nokkru jafngóðan vin yðar og eg er, lávarður minn.
Hraðið yður að opna umslagið."
Greifinn fór til þess.
"Ef þér rífið það sundur eða kruklið það, þá
skýt eg yður," sagði Sapt rólega. "Yður er kunnugt
um, að eg stend við orð mín. Lesið það nú."
"Það veit guð að eg geri ekki."
"Lesið það, segi eg, eða farið að lesa bænir
yðar."
Skammbyssuhlaupið var ekki nema eitt fet frá
höfði hans. Hann fletti sundur símskeytinu. Svo
leit hann til Sapts. "Lesið það," sagði ofurstinn.
"Eg veit ekki hvað þetta á að þýða," tautaði
Rischenheim.
"Kannske eg geti hjálpað yður."
"Það er ekkert nema –"
"Hvað? Lesið það, lávarður minn, lesið það."
Þá las hann símskeytið. Það hljóðaði svo:
"Holf, Konungsstræti 19."
"Þakka yður margsinnis, lávarður minn. Og
hvaðan er það sent?"
"Frá Streslau."
"Snúið því svo að eg geti séð það. Ó, mér dettur
ekki í hug að rengja yður, en sjón er sögu ríkari.
Þakka yður fyrir. Það er eins og þér segið. Eruð
þér í vafa um, hvað það á að þýða?"
"Eg veit alls ekki hvað það þýðir."
"En hvað það er undarlegt! Eg get þó svo vel
getið mér til þýðingarinnar."
"Þér eruð býsna skarpur, herra minn."
"Mér sýnist þetta ekki vandráðin gáta, lávarður
minn."
"Viljið þér þá gera svo vel og segja mér af
speki yðar hvað símskeytið þýðir," sagði Rischenheim
háðslega og reyndi að sýnast rólegur.
"Eg held, lávarður minn, að símskeytið merki
dvalarstað."
"Dvalarstað! Það datt mér alls ekki í hug. En
eg þekki engan Holf."
"Eg held ekki að það merki dvalarstað Holfs."
"Hvers þá?" spurði Rischenheim, nagandi neglur
sínar og leit flóttalega til ofurstans.
"Eg held það sé dvalarstaður Rúperts Hentzau,
núna."
Um leið og hann sagði þetta leit hann fast á
Rischenheim. Svo hló hann, harðneskjulega, stakk
skammbyssunni í vasa sinn og laut greifanum.
"Þér eruð satt að segja einstaklega greiðvikinn,
greifi minn góður," sagði hann.
VI. KAPÍTULI.
Læknirinn, sem stundaði mig í Wintenberg, var
bæti óhlutsamur og fús á að verða mér að vilja. Ef
til vill mun hann hafa séð það, að það mundi eigi
flýta bata sjúklingsins að liggja í rúminu yfirkominn
af leiðindum, út af því að komast ekki á fætur. Eg
er hræddur um, að hann hafi ímyndað sér að kökukeflið
bakarans hafi líka lamað skapsmuni mína, en
hvað sem því leið fékk eg fararleyfi hjá honum og
var kominn á stað frá Vintenberg rúmum tólf stundum
eftir að Rúdolf Rassendyll skildi við mig.
Eg létti ekki ferðinni fyr en eg var kominn til
heimilis míns í Streslau, og var það sama föstudagsmorguninn,
sem Luzau-Rischenheim greifi átti tvívegis
tal við konunginn í kastalanum í Zenda.
Undir eins og eg kom sendi eg James, því að eg
hafði hann í þjónustu minni og reyndist hann mér
mæta vel fyr og síðar, til borgarstjórans. Hann átti
að flytja þær fregnir, að eg væri kominn og segja
mig búinn til að hjálpa þeim svo sem auðið væri.
Sapt barst þessi fregn, þegar hann sat á ráðstefnu
með félögum sínum, og olli fréttin töluverðu
um það, sem þeir réðu af, Rúdolf Rassendyll og
hann. Hér verður að skýra frá hvað það var,
þó að eg sé hræddur um, að það verði ef til vill þreytandi
lesendunum.
En samt var þessi ráðstefna í Zenda alls ekki
venjulegur atburður. Þó að Rischenheim virtist öldungis
yfirbugaður, þorðu þeir samt ekki að missa
sjónar á honum. Rúdolf gat ekki farið út úr herberginu,
því að Sapt hafði lokað hann inni. Konungurinn
ætlaði ekki að vera burtu nema stutta stund
og Rúdolf varð að vera farinn áður en hann kæmi.
Enn fremur varð þá að vera búið að ganga frá
Rischenheim og gera ráðstafanir fyrir því að bréfið
sjálft lenti ekki í hendur þess, er eftirritið var ætlað.
Ráðstefnan var haldin í stóru herbergi. Í einu horninu,
því sem fjærst var dyrum, sat Rischenheim,
vopnlaus, niðurdreginn og varð ekki betur séð, en að
hann væri búinn að gefa upp alla vörn og mundi
ganga að hvaða kostum sem honum væru boðnir.
Rétt innan við dyrnar sátu þeir þrír, Bernenstein,
Sapt og Rúdolf. Bernenstein var kátur og ósmeykur,
Sapt stiltur og staðfestulegur, Rúdolf rólegur og
glöggskygn. Þeir mundu hafa lagt líf sitt við að
verja dyrnar, ef á hefði þurft að halda.
Drotningin beið úrslitanna í herbergjum sínum,
og var við því búin að fylgja tillögum þeirra, en
staðráðin í því að sjá Rúdolf áður en hann færi brott
úr kastalanum. Þeir ræddust við í hálfum hljóðum.
Þegar þeir höfðu ræðst við um hríð, tók Sapt blað og
ritföng og fór að skrifa. Það var skeyti til mín,
sem hann skrifaði, og bað mig að koma til Zenda um
kveldið. Þar þyrfti bæði á ráðum og mannhjálp að
halda. Svo ráðguðust þeir enn um stund og talaði
Rúdolf mest því að hann hafði stungið sjálfur upp á
þeirri djarflegu fyrirætlun, sem þeir voru að tala
um. Sapt sneri upp á granaskeggið og efasemda
bros lék honum um varir.
"Já, já," tautaði Bernenstein og augun tindruðu í
honum af ákafa.
"Þetta er hættulegt, en það er snjallasta ráðið,"
sagði Rúdolf og gætti þess að lækka svo röddina, að
fanginn skyldi ekkert heyra. "Sé þessu farið fram
verð eg að vera hér þangað til í kveld. Er það
mögulegt?"
"Nei. En þú getur farið héðan og falið þig í
skóginum þangað til eg hitti þig," sagði Sapt.
"Þangað til við hittum þig," sagði Bernenstein
með ákefð.
"Nei," sagði borgarstjórinn, "þú verður að vera
kyr eftir og líta eftir vini okkar hérna. Mundu
það, lífvarðarforingi, að þetta er alt gert í þjónustu
drotningarinnar."
"Auk þess mundi hvorki eg eða ofurstinn gefa
yður tækifæri til að ná í Rúpert, sagði Rúdolf brosandi.
"Við ætlum okkur hann. Er ekki svo, Sapt?"
Ofurstinn kinkaði kolli. Nú tók Rúdolf ritföngin
og skrifaði þetta:
"Holf, Konungsstræti 19, Streslau. – Alt í
góðu lagi. Hann hefir fengið í hendur það, sem eg
hafði, en langar til að sjá það, sem þú hefir. Eg og
hann verðum í skothúsinu kl. 10 í kveld. Findu okkur
þar og hafðu það með þér. Alt grunlaust. R."
Rúdolf fleygði blaðinu yfir til Sapts. Bernenstein
leit yfir öxlina á borgarstjóranum og las með
athygli.
"Eg efast um að eg hefði hlaupið eftir þessu,"
sagði gamli Sapt hlæjandi og fleygði blaðinu frá sér.
"En Rúpert Hentzau hleypur eftir því. Því þá
ekki? Hann hlýtur að ímynda sér, að konungurinn
vilji hitta sig án þess drotningin viti, og án þess þú
vitir, vegna þess þú varst vinur minn. Hvaða stað
mundi konungur fremur kjósa til þess, en skothúsið
sitt? Hann sem er jafnan vanur að fara þangað
þegar hann vill vera einn út af fyrir sig. Þú mátt
vera viss um, að hann fer eftir þessu skeyti. Þú
ættir að þekkja Rúpert Hentzau svo vel að þú vissir,
að hann mundi fara, jafnvel þó að hann grunaði eitthvað.
Og hvaða ástæða er fyrir hann að gruna
nokkuð?"
"Verið getur að þeir hafi komið sér saman um
dulletur. Rischenheim og hann," sagði Sapt og maldaði
í móinn.
"Nei, því þá hefði Rúpert dulletrað sitt skeyti,"
svaraði Rúdolf stuttur í spuna.
"Jæja. En ef hann skyldi nú koma?" spurði
Bernenstein.
"Þá finnur hann fyrir sama konunginn sem
Rischenheim, og Sapt þarna líka."
"En hann þekkir yður," sagði Bernenstein.
"Já, eg býst við því að hann þekki mig," sagði
Rúdolf brosandi. "En við sendum svo eftir Fritz til
að vera hér og líta eftir konungi."
"En hvað verður um Rischenheim?"
"Hlutverk yðar, lífvarðarforingi, verður að sjá
um hann. Heyrðu, Sapt! Er nokkur á Tarlenheimslotinu?"
"Nei. Stanislas greifi hefir leyft Fritz það til
allra afnota.
"Það er gott. Eg legg þá til að báðir vinir
Fritz, þeir Luzau-Rischenheim greifi og Bernenstein
lífvarðarforingi ríði á stað þangað í dag. Borgarstjórinn
í Zenda gerir svo vel og gefur lífvarðarforingjanum
24 stunda brottfararleyfi, og báðir herrarnir
verða þar það sem eftir er dagsins og sofa þar
næstu nótt. Þeir skilja aldrei allan daginn, heyrið
þér það, Bernenstein, og halda báðir til í sama herberginu
um nóttina og annar þeirra sofnar alls ekki,
og sleppir aldrei fingri af skammbyssugikk sínum."
"Rétt er það, herra minn!" sagði Bernenstein.
"Ef hann reynir að sleppa eða vekja háreysti, þá
verðið þér að skjóta hann, ríða sem hraðast til landamæranna,
komast í gott fylgsni, og láta okkur vita, ef
yður er mögulegt."
"Já," svaraði Bernenstein með hægð. Sapt hafði
kosið þar góðan dreng, því að ungi foringinn setti
ekki fyrir sig hættuna eða stöðumissinn þegar um
það var að gera að hjálpa drotningunni.
Nú kom eirðarleysiskast í Rischenheim; hann
stundi þungan og drógst þá athygli þeirra að honum.
Hann hafði lagt sig allan til að hlera hvað þeir voru
að tala, en þeir höfðu verið varkárir, svo að hann
hafði einskis orðið vísari um ráðagerðina.
Hann hafði því hætt að hlusta, og sat nú sinnulaus
og eins og í leiðslu.
"Eg get varla ímyndað mér, að hann verði okkur
erfiður viðfangs," hvíslaði Sapt að Bernenstein og
benti með þumalfingrinum í áttina til hans.
"Hafið samt svo gát á honum, sem þér megið
við öllu illu búast," sagði Rúdolf með áherzlu og lagði
höndina á öxl Bernensteins.
"Já. Þetta er viturlega ráðið, eins þín var von
og vísa," sagði borgarstjórinn og kinkaði kolli.
"Okkur var vel stjórnað, lífvarðarforingi, þegar Rúdolf
þessi sat að völdum."
"Var eg ekki einn dyggra þjóna hans þá?"
spurði Bernenstein.
"Jú, og særðist í þjónustu minni," mælti Rúdolf
enn fremur, því að hann var pilturinn – sem skotið
hafði verið á í grend við Tarlenheimslotið í misgripum
fyrir hann sjálfan.
Þannig var ráðagerð þeirra.
Ef þeim skyldi takast að vinna bug á Rúpert, þá
höfðu þeir Rischenheim á valdi sínu. Ef þeim tækist
að hafa Rischenheim í haldi á meðan þeir voru að
nota nafn hans til að koma fram brögðum þessum, þá
voru mikil líkindi til að þeir gætu veitt Rúpert og
ráðið hann af dögum. Já, ráðið hann af dögum, segi
eg, því að það var beinlínis ætlun þeirra, eftir því
sem borgarstjórinn sagði mér síðar.
"Já, við vorum ekki að vefja það fyrir okkur,"
sagði hann. "Heiður drotningarinnar var í veði, og
þorparinn var morðingi í tilbót."
Bernenstein stóð upp og gekk út. Hann var
hálfa klukkustund í burtu að annast um skeytasendinguna
til Streslau, og á meðan fóru þeir Sapt og
Rúdolf að skýra Rischenheim frá því, hvað þeir ætluðu
sér að gera við hann. Þeir æsktu einskis loforðs
af honum og hann bauð ekkert heldur. Hann
hlýddi á það er þeir sögðu með þrákelknislegu kæruleysi.
Þegar hann var spurður hvort hann vildi fara
með góðu, hló hann gremjulega og spurði: "Hvernig
á eg að geta veitt mótþróa? Eg mundi þá mega
búast við að verða skotinn samstundis."
"Já, vitaskuld," sagði Sapt borgarstjóri. "Þér
eruð hyggnismaður, lávarður minn."
"Leyfið mér að leggja yður eitt ráð, lávarður
minn," sagði Rúdolf og leit til hans vingjarnlega.
"Ef þér skylduð komast klaklaust úr þessum kröggum,
þá vil eg ráða yður til að láta, heiðvirði haldast
í hendur við hygnina. Það er enn nægur tími til fyrir
yður að verða góður drengur."
Svo sneri Rúdolf sér frá honum og greifinn
horfði reiðulega á eftir honum, en Sapt gamli kýmdi
drýgindalega.
Rétt á eftir kom Bernenstein. Hann hafði lokið
erindi sínu og hestar handa honum og Rischenheim
voru til taks við kastaladyrnar. Eftir að hann hafði
sagt fáein orð við Rúdolf, kvatt hann með handabandi
og bent fanganum að fylgja sér, lögðu þeir
báðir á stað, og varð ekki annað séð, en að þeir væru
samfúsir förunautar og beztu vinir. Drotningin sjálf
horfði á eftir þeim út um herbergisglugga sína og sá
að Bernenstein reið fast á eftir greifanum og studdi
þeirri hendinni, er hann hafði lausa, á skammbyssuna
við hlið sér.
Það var orðið nokkuð framorðið um morguninn
og áhættan af dvöl Rúdolfs í kastalanum fór nú vaxandi
á hverju augnabliki. Samt hafði hann fastráðið
að hitta drotninguna áður en hann færi. En á
því voru ekki svo miklar bægðir vegna þess, að
drotningin var vön að fara til herbergja borgarstjórans
til að spyrja hann ráða um ýmislegt. Mestur
vandinn var á því, að koma Mr. Rassendyll á brott
eftir á svo að ekki yrði vart við. En til að gera
hægra fyrir um það, hafði borgarstjórinn skipað svo
fyrir, að hermannaflokkurinn, sem til varnar var
hafður í kastalanum, skyldi halda heræfingar kl. 1
um daginn í skemtigarðinum, og að öllum þjónum í
kastalanum skyldi veitt leyfi til að fara út í garðinn
eftir miðdegisverð og horfa á æfingarnar. Á þenna
hátt bjóst hann við að koma í veg fyrir það, að forvitnir
náungar fengju séð ferð Rúdolfs til skógarins.
Þeir mæltu sér mót á hentugum og afskektum stað.
Það urðu þeir að eiga á hættu, að Rúdolf tækist að
sleppa við það að hitta nokkurn meðan hann biði. Mr.
Rassendyll þóttist fyrir sitt leyti viss um að geta dulist,
eða ef til þess kæmi að einhver yrði hans var, þá
að hylja andlit sitt svo að engar fregnir færu að berast
um það til kastalans eða borgarinnar, að konungurinn
hefði sézt einn á gangi og skegglaus í skóginum.
Meðan Sapt var að gera ráðstafanir sínar fór
drotningin inn í herbergið, sem Rúdolf Rassendyll
var í. Klukkan var þá rétt að segja tólf, og Bernenstein
var lagður á stað fyrir hálfri klukkustund. Sapt
hafði fylgt henni til dyranna, sett vörð við endann á
ganginum og lagt ríkt á við hann að sjá um að drotningunni
yrði ekki gert ónæði, og sagði henni í heyranda
hljóði, að hann skyldi koma svo fljótt aftur, sem
hann gæti, og lokaði dyrunum á eftir henni. Borgarstjóranum
var það vel ljóst, að þegar um leyndarmál
var að ræða, þá hefir það mikið að segja í því
sambandi að láta það óhikað uppi, sem opinskátt má
verða.
Ekki veit eg um það, sem þeim fór á milli, drotningunni
og Rúdolf, annað en það, sem Flavía drotning
sagði mér sjálf, eða öllu heldur Helgu, konu
minni. Drotningin hafði ætlast svo til, að eg fengi
að heyra það, þó að hún gæti ekki komið sér að því
að segja mér það sjálf, af því að eg var karlmaður.
Mr. Rassendyll hafði þá fyrst sagt henni frá fyrirætlunum
þeim, sem gerðar höfðu verið, og þó að hún
skelfdist af hættunni, sem hann hlaut að stofna sér í,
þegar hann hitti Rúpert Hentzau, þá bar hún svo
mikið og innilegt traust til hans, að hún efaðist ekki
um að hann bæri hærri hlut. Aftur á móti fór hún
að ásaka sig fyrir að hafa skrifað bréfið og stofnað
honum í þessa hættu fyrir þá sök. Þá tók hann upp
úr vasa sínum eftirritið af bréfinu, sem Rischenheim
hafði komið með. Hann hafði fengið færi á að lesa
það, og nú kyssti hann á bréfið að henni sjáandi.
"Ef eg ætti jafnmörg líf og orðin eru í þessu
bréfi, drotning mín," mælti hann blíðlega, "þá mundi
eg láta líf fyrir hvert orð í því."
"En nú áttu að eins eitt líf til, Rúdolf, og eg tel
mér það jafnvel meir en þér. Kom þér til hugar,
að við mundum nokkurn tíma sjást aftur?"
"Eg veit varla," sagði hann; þau stóðu þá andspænis
hvort öðru.
"En eg vissi það," sagði hún og glampi kom í
augun. "Eg var þess alt af fullvís, at við mundum
sjást einu sinni aftur. Eg hafði enga hugmynd um
hvar eða hvenær, en eg vissi að eins að það mundi
verða. Þess vegna gat eg lifað, Rúdolf."
"Guð blessi þig!" sagði hann.
"Já, eg gat lifað, þrátt fyrir alt."
Hann þrýsti að hönd hennar og þagði, því að
hann vissi, við hvað hún átti.
"Skyldi það verða svona alla tíð?" spurði hún alt
í einu og tók þétt, um hönd hans. Litlu síðar tók
hún aftur til máls og sagði: "Nei, nei, eg má ekki
gera þig óhamingjusaman, Rúdolf. Mér þykir hálft
í hvoru vænt um bréfið, og eins það að þeir stálu því.
Það er svo ánægjulegt að vita þig vera að berjast
fyrir mig —, í þetta sinn fyrir mig eingöngu — Rúdolf
— ekki fyrir konunginn, heldur fyrir mig!"
"Já, víst er ánægjulegt, frú mín, sem mér
er kærust allra. Vertu óhrædd. Eg mun sigra."
"Já, eg veit að þú sigrar. Og þá ætlarðu víst
burt?" Hún kysti á hönd hans og huldi andlitið í höndum
sér.
"Eg má ekki kyssa þig á andlitið," sagði hann,
"en hendur þínar má eg kyssa," og það gerði hann,
meðan hún hélt þeim fyrir andlitinu.
"Þú berð hringinn minn," sagði hún lágt.
"Berðu hann alt af?"
"Já, auðvitað," svaraði hann undrandi yfir
spurningunni.
"Og berðu engan — annan?"
"Hvernig spyrðu, drotning?" sagði hann og hló
aftur.
"Nei, eg vissi það reyndar, Rúdolf, eg vissi það
reyndar," mælti hún og rétti honum um leið báðar
hendurnar, til að biðja hann fyrirgefningar. Svo fór
hún að tala rólega og sagði: "Eg skal segja þér eitt,
Rúdolf. Mig dreymdi draum í nótt. Hann var um
þig, og mig dreymdi undarlega. Mér fanst eg vera í
Streslau og þar voru allir að tala um konunginn. Og
menn áttu við þig; þú varst konungurinn. Loksins
varst þú orðinn konungur og eg drotning þín. En
eg gat ekki séð þig nema mjög óljóst; þú varst einhversstaðar,
en eg vissi ekki hvar, eg sá að eins framan
í þig annað slagið. Svo var farið að segja þér,
að þú værir konungurinn — og það gerðu jafnvel þeir
Sapt ofursti og Fritz; lýðurinn gerði það líka. Hann
kallaði upp og sagði þig vera konunginn. Hvernig
stóð á þessu? En þegar eg sá framan í þig, komu
engin svipbrigði á þig; þú varst mjög fölur, og virtist
ekki heyra það, sem þeir voru að segja, og jafnvel
ekki til mín heldur. Það leit helzt út fyrir að þú
værir andaður, en samt varstu konungur. Æ! þú
mátt ekki deyja, jafnvel ekki til að verða konungur."
sagði hún og lagði höndina á öxl honum.
"Elskan mín," sagði hann blíðlega, "í draumum
blandast saman eftirlangan og ótti, svo að úr verða
furðulegar sýnir. Þess vegna virtist þér eg vera
bæði konungur og dauður maður. En eins og þú veist
er eg enginn konungur, og eg er maður stálhraustur.
En samt þakka eg drotningunni minni elskulegu fyrir
að hafa dreymt um mig."
"En hvað heldurðu annars að þetta boði?" spurði
hún aftur.
"Hvað heldurðu að það boði, að mig dreymir þig
alt af, annað en það, að eg ann þér alla tíð?"
"Heldurðu að þetta boði þá ekkert annað?"
spurði hún og var enn efablandin.
Hvað þeim fór svo frekar á milli veit eg ekki.
Eg ímynda mér að drotningin hafi sagt konu minni
fleira, en konur leyna stundum leyndarmálum annara
kvenna jafnvel fyrir mönnum sínum; þó að þeim þyki
vænt um okkur, þá erum við ætíð að vissu leyti sá
sameiginlegi óvinur, er þær fylkja sér í móti. Jæja,
eg ætla ekki að fara lengra út í þessa sálma, því að
eg býst við að vitneskjan verði til álasts, og hver er svo
sýkn saka, að hann mundi ekki kjósa að vera látinn
umtalslaus þegar svo á stendur?
En ekkert það gat gerst, er miklum tíðindum
sætti, því að rétt um það að þau hættu að tala um
drauminn kom Sapt ofursti, og lét þess getið að hermennirnir
væru búnir að skipa sér í raðir, og að alt
kvenfólk væri streymt burt til að horfa á þá, en karlmennirnir
ekki mátt annað en fylgja kvenfólkinu eftir,
því að þeir óttuðust að þeim kynni annars að verða
gleymt fyrir allri einkennisbúninga-dýrðinni úti í
skemtigarðinum. Og víst var um það, að mikil kyrð
var komin yfir gamla kastalann, og þögnina rauf ekkert
annað en hörkulegi rómurinn hans Sapts, er hann
skipaði Rúdolf að fylgja sér að húsabaki til hesthúsanna
og stíga þar á bak hesti sínum.
"Nú má engum tíma eyða," sagði Sapt, og hann
leit svo önuglega til drotningarinnar, að svo virtist
sem hann ætlaði engan kost að veita henni á því að
segja nokkurt orð frekar við manninn, sem hún unni.
En Rúdolf var ekki á því að hraða sér á brott
frá henni þá strax. Hann klappaði á öxlina á borgarstjóranum
hlæjandi og bað hann að hugsa um hvað
sem honum þóknaðist svo sem andartak; því næst
sneri hann aftur til drotningarinnar, og hefði sjálfsagt
fallið á kné fyrir henni, ef hún hefði leyft honum
það. En það vildi hún ekki, svo að þau stóðu þarna
hvort hjá öðru og héldust í hendur um stund. Loks
hallaði hún sér að honum, kysti hann á ennið og
sagði: "Guð fylgi þér, Rúdolf, hugrakki riddarinn
minn."
Svo sneri hún sér frá honum, og leyfði honum að
fara. Hann gekk til dyranna, en þá heyrðist fótatak
svo að hann nam staðar, og beið inni í herberginu,
og hafði augun á hurðinni. Gamli Sapt snaraðist til
dyranna, og hafði dregið sverð sitt til hálfs úr slíðrum.
Það var gengið eftir ganginum og numið staðar
við dyrnar þarna.
"Er það konungurinn."
"Eg veit það ekki," sagði Sapt.
"Nei, það er ekki konungurinn," sagði Flavía
drotning hiklaust.
Þau biðu. Svo var drepið laust á dyr. Þau biðu
enn stundarkorn. Þá var barið aftur og fastar.
"Við megum til að opna," sagði Sapt. "Hlauptu
bak við gluggatjöldin, Rúdolf."
Drotningin settist niður og Sapt fleygði til hennar
stórri hrúgu af skjölum, svo að sýnast mætti að
þau hefðu verið að tala um einhver starfsmál. En
meðan hann var að þessu var kallað harkalega en ákaft,
og í hálfum hljóðum: "Fljótt! Fljótt! Í guðs
nafni!"
Þau þektu rödd Bernensteins. Drotningin spratt
upp, Rúdolf kom út undan gluggatjöldunum og Sapt
sneri lyklinum í skránni. Liðsforinginn kom inn með
hraða. Hann var fölur og stóð nærri á öndinni.
"Hvað er að frétta?" spurði Sapt.
"Er hann sloppinn?" spurði Rúdolf, því að hann
gat sér strax til um að það slys ylli því að Bernenstein
var kominn aftur.
"Já, hann er sloppinn. Rétt þegar við vorum
komnir út úr bænum og vegurinn lá beinn fyrir okkur
til Tarlenheim, sagði hann: "Eigum við að ríða þessa
förukerlingarleið alla leiðina?" Eg hafði ekkert á
móti því að fara dálítið hraðara, svo að við fórum að
láta klárana brokka. Já, eg var ljóti bjálfinn!"
"Gerir ekkert til — hvernig fór svo?"
"Eg var að hugsa um hann og hlutverk mitt, og
að hafa byssuna á reiðum höndum til að skjóta hann,
og –"
"Alt annað en hestinn þinn?" tautaði Sapt gamli
ygldur á svipinn.
"Já; klárinn rak í tána og datt. og eg hentist
fram á makkann á honum. Eg hrifsaði aftur fyrir
mig til að rétta mig við aftur, og misti þá niður
skammbyssuna."
"Og sá hann það?"
"Já, fjandinn hafi hann, hann sá það og hægði
ferðina ofurlítið; svo brosti hann, sneri við, rak sporana
í síðurnar á hesti sínum og þeysti á stað í harða
spretti í áttina til Streslau. Eg stökk af baki undir
eins og skaut á eftir honum þrem skotum."
"Og hittuð þér?" spurði Rúdolf.
"Já, eg held það. Hann hafði handaskifti á
taumunum, og strauk handlegginn. Eg stökk á bak
og reið eftir honum, en hestur hans var betri en minn,
svo að sundur dró með okkur. Menn fóru nú að verða
á vegi okkar, svo að eg þorði ekki að skjóta aftur. Eg
lét hann því eiga sig og reið hingað til að láta ykkur
vita um málalokin. Eg ætla að biðja þig, borgarstjóri,
af skipa mér aldrei nokkurt verk framar," sagði ungi
maðurinn stúrinn mjög á svipinn, og hann gleymdi
því að drotningin var viðstödd og fleygði sér niður á
stól.
Sapt skeytti ekkert um samvizkubit Bernensteins.
En Rúdolf gekk til hans, lagði höndina á öxl honum
og mælti:
"Þetta var slysni ein. Yður er hér ekki um neitt
að kenna."
Í því stóð drotningin upp og gekk til þeirra.
Bernenstein spratt á fætur.
"Herra minn," mælti hún, "það er ekki verkhepnin
heldur viðleitnin, sem þakklæti á skilið"; um
leið og hún sagði þetta rétti hún honum höndina.
Hann var ungur að aldri, og ekki dettur mér í
hug að lítilsvirða hann þó að grátstafur kæmi í kverkar
honum, er hann svaraði drotningunni, og sagði
innilega:
"Reynið mig á einhverju öðru."
"Mr. Rassendyll," tók drotningin til máls, "mér
þætti vænt um ef þú fælir þessum unga manni einhver
verk að vinna í mína þjónustu. Eg er komin í stórskuld
við hann og hefi ekkert á móti því að hækka
hana."
Svo varð stundarþögn.
"Jæja, hvað á nú að gera?" spurði Sapt ofursti.
"Hann er víst kominn til Streslau."
"Getur verið og ekki."
"Öll líkindi eru á að hann hafi farið þangað."
"Við verðum að gera ráð fyrir hvorutveggja."
Þeir litu hvor framan í annan, Sapt og Rúdolf.
"Verður þú að vera hér?" spurði Rúdolf borgarstjórann.
"Eg ætla að fara til Streslau." Svo brosti
hann, leit til lífvarðarforingjans og sagði: "Það er
að segja, ef Bernenstein vill lána mér eitthvað á höfuðið."
Drotningin lagði ekkert til mála, en hún gekk til
hans og lagði höndina á öxl honum. Hann leit til
hennar, hélt áfram að brosa og sagði:
"Já, eg ætla að fara til Streslau, já, og eg ætla að
hitta Rúpert, og Rischenheim líka, ef þeir eru í borginni."
"Hafið mig með yður," hrópaði Bernenstein með
ákefð. Rúdolf leit til Sapts. Hann hristi höfuðið.
Bernenstein hrygðist við.
"Það er ekki svo að skilja, að við treystum þér
ekki," sagði Sapt önuglega. "Þín þarf með hér.
Setjum svo að Rúpert og Rischenheim kæmu hingað."
Engum hafði komið þetta í hug áður, en það var
engan veginn ólíklegt.
"En þú verður hér, borgarstjóri;" mælti Bernenstein,
"og Fritz von Tarlenheim kemur hingað að
klukkustund liðinni."
"En þú mátt vita, drengur minn," svaraði Sapt
og kinkaði kolli, "að mér dettur ekki annað í hug, en
að hafa mann til vara, þegar eg á í höggi við Rúpert
Hentzau," og svo hló hann kuldahlátur og lét sér á
sama standa hvað Bernenstein kynni að hugsa um
hugrekki hans. "Farðu nú og útvegaðu honum eitthvað
á höfuðið," mælti hann enn fremur og lífvarðarforinginn
hljóp á stað að boði hans.
En þá tók drotningin til máls og sagði:
"Ætlið þér að senda Rúdolf einan — aleinan á
móti tveimur?"
"Já, frú mín, ef eg á að ráða atlögunni," svaraði
Sapt. "Eg býst við að hann sé maður fyrir því."
Hann átti ekki hægt með að þekkja til fullnustu
tilfinningar þær, sem henni bjuggu í brjósti. Hún
tók höndum fyrir andlitið og sneri sér biðjandi til
Rúdolf Rassendyll.
"Eg verð að fara," sagði hann blíðlega. "Við
getum ekki mist Bernenstein, og eg má ekki vera hér."
Hún sagði þá ekki meira. Rúdolf gekk yfir til
Sapts.
"Fylgdu mér út í hesthúsið. Hafið þið góðan
hest handa mér? Eg þori ekki að fara með lestinni.
Gott, þarna kemur lífvarðarforinginn með hatt handa
mér."
"Þú kemst þangað á hestinum í kveld," sagði
Sapt. "Komdu nú, Bernenstein, þú lítur eftir drotningunni."
Rúdolf nam staðar í dyrunum og leit um öxl til
Flavíu drotningar, er stóð grafkyr eins og líkneski og
horfði á eftir honum. Svo hélt Rúdolf áfram á eftir
borgarstjóranum, er fylgdi honum þangað sem hesturinn
var. Ráðstafanir Sapts um það að dylja brottför
Rúdolfs tókust vel, og enginn varð var um þegar
hann sté á hest sinn.
"Hatturinn er mér ekki sem mátulegastur," sagði
Rúdolf.
"Þér mundi falla betur kórónan. Er ekki svo?"
mælti ofurstinn.
Rúdolf fór að hlæja og spurði; "Hvað ætlarðu
mér að gera?"
"Ríddu yfir fyrir sýkið og á veginn, sem liggur
að baki kastalanum; haltu áfram eftir honum gegn
um skóginn til Hofbau. Þaðan ratarðu. Þú ættir
ekki að koma til Streslau fyr en dimt er orðið. Og
ef þig vantar fylgsni - "
"Þá get eg farið til Tarlenheims, ójá! Þaðan
ætla eg beint til Holfs."
"Já. Og - Rúdolf!"
"Já."
"Láttu nú skríða til skarar með ykkur."
"Já, það veit hamingjan. En ef hann skyldi nú
vera farinn til skothússins? Hann hefir farið þangað
nema Rischenheim hafi komið í veg fyrir það."
"Eg verð þar, ef svo yrði. En eg ímynda mér,
að Rischenheim komi í veg fyrir að hann fari."
"En ef hann skyldi koma hingað?"
"Bernenstein lætur fyr lífið, en að hann láti hann
ná fundi konungsins."
"Sapt."
"Já."
"Vertu henni góður."
"Já, vitanlega verð eg það, maður."
"Vertu sæll."
"Og farnist þér vel."
Að svo mæltu hleypti Rúdolf á stað yfir akveginn,
sem lá frá hesthúsinu, beygði fyrir sýkið og
stefndi til skógarins á bak við það; að fimm mínútum
liðnum var hann kominn inn í skuggann af trjánum,
og hélt vongóður áfram ferðinni án þess að aðrir yrðu
á vegi hans en einstöku bændamenn með akneyti við
jarðyrkju, og sintu þeir því engu, þó að maður hleypti
fram hjá þeim, öðru en því, að óska að þeir mættu
þeysa svo fljótt yfir foldina í stað þess að vera fastir
við vinnu sína. Þannig hélt Rúdolf áfram gegn um
Zenda-skóginn áleiðis til Streslau. En á undan honum
svo sem einni klukkustund fyr hafði Luzau Rischenheim
greifi farið þessa leið, hryggur og reiður og
brennandi af hefndarlöngun.
Stríðið var hafið. Hvernig skyldi því ljúka?
VII. KAPÍTULI.
Klukkan var um að vera eitt þegar mér barst
heim til mín í Streslau símskeytið, sem borgarstjórinn
í Zenda sendi mér. Óþarfi er að geta þess, að
eg bjóst þegar á stað að hlýðnast fyrirmælum hans.
Konan mín hafði á móti því og — það ekki að ófyrirsynju
— að eg færi, og sagði sem satt var, að eg væri
ekki fær um að leggja meira á mig í svipinn, og að eg
ætti helst af öllu að hátta og hvíla mig. Eg mátti
ekki sinna því, og James, þjónn Mr. Rassendylls, kom
inn að vörmu spori, því að eg hafði sent eftir honum,
og færði mér spjald, þar sem upp voru taldar lestirnar
sem fóru frá Streslau til Zenda. Hann rétti mér
spjald þetta ótilkvaddur. Eg hafði átt nokkurt tal
við þenna mann á ferðinni og komist að því, að hann
hafði verið í þjónustu Topham's lávarðar fyrverandi
sendiherra við rúritanísku hirðina. Mér var ókunnugt
um það, hve mikið hann vissi um leyndarmál fyrverandi
húsbónda síns, en það kom mér að góðu haldi
hve kunnugur hann var í borginni og landinu umhverfis.
Við urðum þess vísir, og þótti það hvergi
gott, að engin lest lagði á stað fyr en kl. 4, og þá fyrst
lest er fór helzt til hægt. Af því leiddi það, að við
gátum ekki náð til kastalans fyr en kl. rúmlega 6.
Þetta var reyndar ekki alt of seint, en mér var mjög
um það hugað, að komast sem fyrst þangað sem mín
þyrfti nauðsynlega við.
"Ætli það væri ekki réttast að vita hvort ekki er
hægt að ná í sérstaka lest, lávarður minn?" spurði
James. "Eg skal hlaupa niður á stöðina og vita um
það."
Eg félst á það. Vegna þess að það var kunnugt,
að eg var oft í erindagerðum fyrir konunginn,
þá gat eg heimtað sérstaka lest fyrir mig, án þess að
nokkuð fyndist til um það. James fór á brott, og svo
sem eftir fjórðung stundar ók eg niður á stöðina. Rétt
í því að eg var að aka á stað, kallaði bryti minn til
mín og sagði:
"Fyrirgefið lávarður minn. Bauer varð yður ekki
samferða heim aftur. Er ekki von á honum."
"Nei," svaraði eg. "Bauer hegðaði sér mjög óviðurkvæmilega
á leiðinni, og eg rak hann úr vistinni."
"Það er aldrei að treysta á þessa útlendinga, lávarður
minn. En hvað líður farangrinum yðar?"
"Hvað þá! Hefir hann ekki komið?" hrópaði
eg. "Eg skipaði honum að senda hann."
"Hann er ókominn, lávarður minn."
"Skyldi óþokkinn hafa stolið honum?" tautaði
eg reiðulega.
"Ef yður þóknast, lávarður minn, þá skal eg gera
lögreglunni aðvart um þetta."
Eg þóttist vera að skoða huga minn um þetta
stundarkorn.
"Ónei, láttu það bíða þangað til eg kem aftur,"
sagði eg svo. "Það getur verið, að farangurinn
komi, og eg hefi enga ástæðu til að gruna manninn
um óráðvendni."
Eg bjóst við, að þetta yrði það síðasta, er Bauer
kæmi við sögu mína. Hann var nú búinn að hlýðnast
fyrirskipunum Rúperts, og var því líklegast að
hér lyki frásögninni af honum. Það var enda sennilegast,
að Rúpert vildi helzt losna við frekari hjálp af
hans hendi framvegis; en fáa átti hann fylgismenn,
er hann gat treyst, og því varð hann að nota þá, sem
hann hafði völ á oftar en einu sinni. Og eg komst
brátt að því, að hann var ekki búinn að sleppa hendi
sinni af Bauer. Heimili mitt er svo sem tvær mílur
vegar frá járnbrautarstöðinni, og eg þurfti að aka í
gegn um töluverðan hluta af gamla bænum. En þar
eru strætin mjó og hlykkjótt og umferðin því ógreiðfær.
Við vorum nýkomnir á konungsstræti og vorum
að hinkra við meðan þungfermdur öltunnuvagn
var að þokast frá, svo við kæmumst áfram (þá hafði
eg enga hugmynd um, að neitt sérlegt væri á seiði á
þessum stöðvum eins og menn muna), þegar ökumaður
minn, er heyrt hafði hvað mér og brytanum fór á
milli, beygði sig niður til mín og sagði hálf forviða:
"Lávarður minn! Bauer er hér, — hann er að
fara fram hjá kjötsölubúðinni þarna!"
Eg spratt upp í vagninum, hann sneri að mér
bakinu, og var að hraða sér áfram gegn um fólksstrauminn
eftir götunni, og fór heldur laumulega.
Eg ímynda mér að hann hafi verið búinn að koma
auga á mig, og hafi viljað flýta sér burtu eins fljótt
og hann gat. Eg var í efa um, að þetta væri hann,
en ökumaðurinn átaldi mig fyrir að þekkja hann ekki
og sagði:
"Það er Bauer — og enginn annar en hann, lávarður
minn."
Eg beið þá ekki boðanna lengur. Ef eg gæti náð
í þenna náunga eða fengið að vita hvert hann færi,
þá voru mikil líkindi á, að eg gæti komist á snoðir um
dvalarstað Rúperts og hvað hann hefðist að. Eg
stökk út úr vagninum, skipaði ökumanninum að bíða
og þaut á stað að elta þjón minn fyrrverandi. Eg
heyrði að ökumaðurinn fór að hlæja. Hann ímyndaði
sér náttúrlega, að eg hefði brugðið svona skjótt
við vegna þess hve sárt mér hefði orðið um að missa
farangur minn.
Númerin á húsunum í Konungsstræti byrja við
járnbrautarstöðina við götuendann, eins og allir vita,
sem kunnugir eru í Streslau. Konungsstræti er löng
gata er teygist nærri því gegn um allan gamla bæinn.
Þegar eg stökk út úr vagninum var eg á móts við
húsnúmer 300 eða þar um bil, og þaðan var á að
gizka þrír fjórðungar úr mílu að nr. 19 þangað flýtti
Bauer sér eins og kanína til holu sinnar. Eg vissi
ekkert, og skeytti því ekkert, hvert hann ætlaði. Eg
vissi ekkert um það, að honum væri annara um að
komast inn í húsið sem talan 19 stóð á heldur en 18
eða 20, eða hver önnur tala, sem væri; eg var ekki að
hugsa um annað en að ná í hann. Ekki hafði eg
gert mér grein fyrir því, hvað eg mundi gera við
hann ef eg næði honum, en eg hafði samt eitthvert
veður af því að eg mundi samt reyna að hræða hann
til að láta uppi leyndarmál hans, með því að hóta
honum að kæra hann fyrir þjófnað. Og satt var það,
að hann hafði stolið farangri mínum. Eg þaut á eftir
honum, og hann vissi, að eg var að elta hann. Eg sá
hann líta um öxl, og herða svo ferðina. Hvorugur
okkar þorði að hlaupa; það vakti nóga athygli samt
hve ant okkur var um að komast áfram, og hvað við
skeyttum því lítið, að forðast að reka okkur á þá sem
við mættum. En að einu leyti stóð eg betur að vígi.
Í Streslau þektu mig flestir, og viku því úr vegi fyrir
mér, en slíka kurteisi datt engum í hug að sýna Bauer.
Þess vegna dró saman með okkur, þó að hann
flýtti sér eins og hann gat. Eg var svo sem fimtíu
skref á eftir honum þegar við lögðum á stað, en þegar
við vorum komnir að endanum á götunni svo að
við sáum stöðina, átti eg ekki nema tuttugu skref eftir
til að ná honum. Þá vildi slys til. Eg hljóp
beint í fangið á þrekvöxnum öldruðum hermanni.
Bauer var nýbúinn að rekast á hann, og hann stóð
kyr og mændi á eftir mótmanni sínum er áfram hljóp
eins og mönnum er títt, þegar svona stendur á. Nú
þegar rekist var á hann í annað sinn, óx gremja hans
enn meir, og varð mér það til meins, því að þegar eg
loks komst fram hjá honum, þá var Bauer horfinn!
Hann sást hvergi. Eg leit á húsnúmerið andspænis;
þar stóð talan 23; en dyrnar voru lokaðar. Eg gekk
áfram, fram hjá 22, fram hjá 21 og að 19. Nr. 19 var
gamalt hús, óþrifalegt og framstafninn hrörlegur
mjög, og lagði út úr því megnan ódaun. Þetta var
sölubúð, þar sem ýmsar ódýrar vörur voru til sýnis í
gluggunum. Það voru þess kyns matvæli, er menn
ekki leggja sér til munns að jafnaði, en að eins hefir
heyrst getið at etin væru. Dyrnar á búðinni stóðu
opnar, en ekkert benti til, að Bauer væri þar. Eg
tautaði eitthvað ljótt í bræði minni og var í þann veginn
að halda áfram, þegar gömul kona rak út höfuðið
og leit í kring um sig. Eg var þá rétt á móti húsinu.
Eg er viss um, að gömlu konunni brá við að sjá mig,
og mér brá líka, því að við þektum hvort annað.
Þetta var gamla konan móðir Holfs; og það var Jóhann
sonur hennar, er hafði sagt okkur frá dýblissunni
í Zenda, en bróður hans hafði Mr. Rassendyll drepið
við stóru pípuna er lá að herberginu sem konungurinn
var geymdur í. Það gat skeð, að ekkert mark væri
á þessu takandi, þó að eg rækist þarna á þessa kerlingu,
en samt virtist eins og hún, sem flækt hafði verið
inn í leyndarmálin fyrrum, væri að einhverju leyti
riðin við vandamálið sem nú vofði yfir.
Hún áttaði sig skjótt, og kastaði kveðju á mig.
"Sælar. Mrs. Holt," sagði eg. "Hvað er langt
síðan að þér fóruð að verzla hér í Streslau?"
"Sem næst sex mánuðir, lávarður minn," svaraði
hún léttilega, og setti báðar hendur á mjaðmir sér.
"Eg hefi ekki séð yður hér fyr," sagði eg og
hvesti á hana augun.
"Það er nú varla að búast við því, að jafnfátækleg
sölubúð, sem búðin mín er, hafi vakið athygli annars
eins manns og hér eruð, lávarður minn." svaraði
hún með auðmýkt og virtist helzt sem hún gerði sér
hana upp.
Eg leit upp á gluggana. Þeir voru lokaðir og
grindur fyrir úr tré. Húsið bar þess ekki merki, að
neinn byggi í því.
"Það er dágott hús að tarna," sagði eg. "nema
þyrfti helzt að mála það. Búið þér hér einar með
dóttur yðar?" Eg tók svo til orða, því að Max var
dauður, Jóhann fjarverandi og gamla konan átti ekki
fleiri börn að því er eg vissi bezt.
"Stundum, og stundum ekki," svaraði hún, "eg
leigi hér einhleypum mönnum þegar eg get."
"Hafið þér öll herbergin leigð núna."
"Það er nú ekki þesslegt. Eg hefi alls engan
leigjanda sem stendur."
Þá sagði eg upp á von og óvon:
"En hvaða maður var það sem fór hér inn rétt
áðan? Var það kannske viðskiftavinur?"
"Betur að svo hefði verið. En eg varð ekki var
um að neinn kæmi hér," svaraði hún og virtist verða
hissa.
Eg horfði fast framan í hana; hún leit framan í
mig og brá sér hvergi. Það er ekki eins ilt að sjá
nokkuð út úr nokkurri manneskju eins og gamalli
kerlingu, sem vill dyljast fyrir manni. Feiti skrokkurinn
á henni fylti út í dyrnar og varði mér inngöngu.
Eg gat ekki séð neitt inn í húsið, því að inn um gluggana
varð heldur ekki séð, því að þar skygði á hangandi
svínslæri og annað þess kyns góðgæti. Ef refurinn
hafði sloppið inn þá var hann svo vel geymdur
í greninu, að eg gat ekki náð til hans.
Í þessum svifum sá eg James koma hröðum fetum;
hann var vafalaust að skygnast eftir vagni mínum
og hafði leiðst að bíða. Rétt á eftir varð hann
mín var.
"Lestin yðar verður fararbúin eftir fimm mínútur,
lávarður minn." mælti hann: "ef hún kemst ekki á
stað í það mund, verður hún að bíða hálfa klukkustund
enn."
Eg sá að ofurlítill brosvottur kom á andlitið á
gömlu konunni. Þá þóttist eg viss um, að eg var á
réttri leið til að finna Bauer og líklega fleiri en hann.
En mér var þó enn skyldara að hlýðnast skipunum er
eg hafði fengið og fara til Zenda. Á það var og að
líta, að mér var ekki hægt að brjótast inn í húsið með
valdi, um hábjartan daginn, nema alt kæmist í uppnám,
sem um yrði rætt um alla Streslauborg. Eg
sneri því á brott óánægður með málalokin. Eg var
als ekki viss um, að Bauer væri inni, og hafði því
einskis orðið vísari, sem neinn fengur var í.
"Eg vildi þér vilduð geta mín að góðu, lávarður
minn." sagði kerlingarnornin.
"Já, eg skal minnast þess," svaraði eg. "Og eg
ætla líka að ráðleggja yður að vara yður á leigendum.
Hér eru ýmsir misyndismenn á sveimi."
"Eg heimta borgunina fyrir fram," svaraði hún
gletnislega, og eg var í engum vafa um að hún var í
ráðabruggi með óvinum okkar.
En þarna var ekkert frekara hægt að gera: eg sá
það á James að honum var mikið áhugamál að fá mig
til að fara strax á járnbrautarstöðina. Svo lögðum
við á stað frá húsinu. En í því heyrðum við að kvað
við hvellur hlátur inni í húsinu. Í þetta skifti brá mér
heldur en ekki. Gamla konan hleypti brúnum, en það
var ekki nema sem snöggvast. Eg þekti hláturinn, og
hún hefir hlotið að geta sér þess til. Samt reyndi eg
að láta sem eg hefði einskis orðið var. Eg kinkaði
kolli til hennar og sagði James að við skyldum hraða
okkur á járnbrautarstöðina. Eg lagði höndina á öxlina
á honum og sagði:
"Hentzau greifi er í þessu húsi, James."
Hann leit til mín, og varð ekki hissa. Það var
litlu hægra að gera honum hverft við en gamla Sapt
sjálfum.
"Einmitt það, herra minn. Á eg að bíða hér og
hafa gætur á honum?"
"Nei, við skulum koma báðir," svaraði eg. Sannast
að segja bjóst eg við að það væri það sama að
skilja hann einan eftir í Streslau og að undirskrifa
dauðadóm hans, og mér reis hugur við að stofna honum
í lífshættu. Rúdolf gat sent hann þangað, ef honum
sýndist; en eg þorði það ekki. Svo fórum við
báðir í lestina, en eg ímynda mér að ökumaður minn
muni hafa snúið heim, þegar hann var búinn að bíða
sig leiðan. Eg gleymdi að spyrja hann um það eftir
á. Honum hefir sjálfsagt þótt það góð skemtun, að
sjá húsbónda sinn elta strokinn þjón sinn um götur
Streslau, með stolinn farangur, um hábjartan daginn.
Ef hann hefði vitað hvernig í öllu lá, þá mundi hann
hafa haft meiri áhuga á málinu, en líklega minni
skemtun.
Eg kom til Zenda kl. hálf fjögur, og var kominn
til kastalans hálfri klukkustundu síðar. Eg ætla
ekki að fjölyrða um þær góðu og vingjarnlegu viðtökur,
sem drotningin veitti mér. Alt tal hennar og
látbragð hafði þær verkanir á mann, að gera mann
henni enn hollari heldur en áður og eg fann þá fyrst
til þess fyrir alvöru hver skyssa mér hafði orðið á, er
eg misti bréfið. En hún hughreysti mig og fór að
hrósa mér fyrir það litla, sem eg hafði komið til leiðar,
í stað þess að ávíta mig fyrir slysni mína stórkostlega.
Þegar viðræðum okkar var lokið, fór eg beina
leið til Sapts. Eg hitti hann í herbergjum hans og
Bernenstein hjá honum, og þótti vænt um að heyra
það, að Rúpert skyldi vera einmitt þar, sem eg hafði
búist við. Þeir sögðu mér og frá öllu því, sem gerst
hafði, og eg hefi þegar skýrt frá, um það hvernig leikið
hefði verið á Rischenheim alt þangað til hann slapp
frá þeim. En eg fyltist kvíða við að heyra að Rúdolf
Rassendyll hefði farið einn til Streslau, og væri að
rétta höfuðið inn í gin ljónsins í Konungsstræti.
"Þeir verða þar fyrir þrír, Rúpert, Rischenheim
og Bauer þorparinn," sagði eg.
"Það er óvíst, að Rúpert verði þar," sagði Sapt.
"Hann verður þar, ef Rischenheim finnur hann og
getur sagt honum sannleikann í tíma. En við verðum
líka að vera viðbúnir að mæta honum hér og eins í
skothúsinu. Við höfum nú gert ráðstafanir til að
taka á móti honum hvar sem er. Rúdolf verður í
Streslau, en þú og eg ríðum til skothússins, og Bernenstein
verður hér hjá drotningunni."
"Á hér ekki að vera nema einn?" spurði eg.
"Nei, en hann er áreiðanlegur," svaraði borgarstjórinn
og klappaði á öxlina á Bernenstein. "Við
þurfum ekki að vera burtu nema tvær klukkustundir
og förum ekki fyr en konungurinn er í fasta svefni.
Bernenstein þarf ekkert annað að gera, en að neita
öllum um viðtalsleyfi við hann, og leggja líf sitt við
því að enginn komist inn til hans fyr en við komum
aftur. Eg vona að þú getir séð um þetta, lífvarðarforingi."
Eg er varkár maður að eðlisfari, og gjarnt til að
vera heldur svartsýnn þegar einhverskonar hætta er á
ferðum. En eg gat samt ekki séð, að hér væri völ á
betri úrræðum en þessum, eins og á stóð fyrir okkur.
Eigi að síður var mér mjög órótt vegna Mr. Rassendylls.
Nú fengum við loks næði um stund, eftir öll umsvifin.
Við settumst þar að snæðingi, og var klukkan
orðin rúmlega fimm þegar við stóðum upp frá
borðum og fórum að reykja vindla okkar. James
hafði borið á borð fyrir okkur, og tekið að sér starf
matsveins ofurstans, svo að við höfðum getað talað
það sem okkur lysti. Traustið, sem þessi þjónn bar
til húsbónda síns og hamingju hans, dró úr kvíða mínum.
"Konungurinn ætti nú að fara að koma," sagði
Sapt og leit á stóra gamla silfurúrið sitt. "Sem betur
fer, verður hann of þreyttur til að vera lengi fram
eftir á fótum. Við ættum að geta komist á stað kl.
9, Fritz. Eg vildi óska að Rúpert kæmi til skothússins."
Ánægjusvipur kom á andlitið á gamla ofurstanum
um leið og hann sagði þetta.
Klukkan sló sex og ekki kom konungur. Litlu
síðar bárust okkur skilmæli frá drotningunni um að
koma yfir að kastalahöllinni framan verðri. Þaðan
mátti gerla sjá langt fram eftir veginum, sem konungurinn
kæmi til baka. Þegar við komum þangað
fundum við drotninguna þar og var hún að ganga
þarna fram og aftur mjög svo óróleg, því að hana var
farið að furða á því, hve lengi það drógst að konungurinn
kæmi. Þegar líkt stendur á eins og fyrir okkur
í þetta sinn, þá er gjarnan gert miklu meira en vert
er úr sérhverjum óvanalegum og óvæntum atburði, og
í hann lögð svo alvarleg þýðing að heimska mundi
vera að í annað skifti. Sami kvíðinn kom í okkur
eins og drotninguna. Við gleymdum því öldungis hve
margir óverulegir atburðir hefðu getað komið fyrir
og dvalið afturkomu konungs, en fórum að brjóta
heilann um ýms lítt möguleg óhöpp, svo sem það, að
hann hefði kunnað að hitta Rischenheim — enda þótt
þeir hefðu riðið í gagnstæða átt —, að Rúpert hefði
kunnað að verða á vegi hans — jafnvel þó Rúpert
hefði engan veginn getað farið svo snemma til skógarins
o.þ.u.l. Kvíðinn í okkur hljóp með hugsunina
í gönur, svo að okkur duttu tómar fjarstæður í
hug. Sapt varð fyrstur til að átta sig á þessari vitleysu,
og setti ofan í við okkur fyrir hana, og við
drotninguna jafnvel líka. Við fórum þá að líta skynsamlega
á málið líka, og hálfskömmuðumst okkar fyrir
ístöðuleysið.
"Það er samt skrítið, að hann skuli ekki vera
kominn," sagði drotningin, skygði hönd fyrir auga
og horfði fram eftir veginum yfir að stóru trjánum,
er byrgðu útsýnið. Það var farið að skyggja, en ekki
samt orðið svo dimt að við hefðum ekki séð ferð konungs
undir eins og hann hefði komið út úr skóginum.
Með því að okkur þótti það furðu gegna, að konungurinn
skyldi ekki vera kominn kl. 6, þá undraði
okkur enn meira á því, að ekkert sást til hans kl. 7 og
ekki kl. 8. Við vorum hætt að tala glaðlega saman
fyrir löngu. Þegar hér var komið steinþögðum við.
Sapt var nú hættur að ávíta okkar. Drotningin var í
loðfötum því að kalt var, og sat nú kyr, en hafði þó
lengst af verið að ganga þarna fram og aftur þreyjulaus.
Dagur var af lofti, og við vissum ekkert hvað
til bragðs skyldi taka, né heldur hvað við gætum gert.
Sapt vildi reyndar ekki fallast á illspár okkar, en þögn
hans og svipþungi bar vott um að honum var engu
rórra innanbrjósts en okkur. Þolinmæði mín var nú
á þrotum og eg hrópaði: "Við skulum taka eitthvað
til bragðs, í guðs bænum! Á eg að fara og leita að
honum?"
"Það er nú hægra sagt en gert," sagði Sapt og
ypti öxlum.
En í sömu svifum heyrði eg hófdyn í áttinni til
skógarins, og Bernenstein sagði: "Þarna koma þeir!"
Drotningin stóð upp og við skipuðum okkur í kring
um hana. Jódynurinn færðist nær. Nú gátum við séð
ferð þriggja manna. Þetta voru veiðimenn konungs,
og voru þeir glaðværir mjög og sungu veiðimannakvæði.
Okkur létti við að heyra þetta. Enn hafði þá
ekkert ilt komið fyrir. En hvernig stóð á að konungurinn
var ekki með þeim?
"Konungurinn er líklega þreyttur, og hefir orðið
ofurlítið á eftir, drotning mín," mælti Bernenstein.
Þetta virtist sennileg tilgáta, og félst eg á hana
með lífvarðarforingjanum. Við vorum báðir næmir
fyrir áhrifum, hvort heldur þau voru gleðileg eða
sorgleg. En Sapt lét sér fátt um finnast og sagði:
"Við skulum heyra fréttirnar." Svo stóð hann upp
og kallaði til varðmannanna, sem nú voru komnir:
"Sæll, Símon, hvar er konungurinn?" spurði hann
og reyndi af brosa.
"Konungurinn hefir sent mig með skilaboð til
Hennar Hátignar, drotningarinnar."
"Jæja, Segðu mér hvað það er, Símon."
"Já, eg skal gera það, drotning mín. Konungurinn
hefir skemt sér mjög vel á veiðunum; og ef eg má
segja mína meiningu, drotning mín, þá hefi eg aldrei —"
"Þú mátt segja hvað sem þér sýnist af sjálfum
þér, Símon kunningi," sagði Sapt og klappaði á öxlina
á honum; "en hirðsiðirnir heimta, af skýrt sé frá
skotmælum konungs fyrst."
"Já, rétt er nú það, borgarstjóri," svaraði Símon.
"Þú ert síviðbúinn að særa mann. "Jæja, konungurinn
skemti sér hið bezta við veiðarnar, því að við rákumst
á villigölt kl. 11, og —"
"Eru þetta skilmælin, sem konungurinn sendi?"
spurði drotningin, brosandi, en óþolinmóðlega.
"Ónei, ekki beinlínis skilmæli hans, drotning
mín."
"Jæja, reyndu þá að koma þeim út úr þér, maður,
í hamingju bænum," tautaði Sapt alvarlegur, því
að við biðum þarna fjögur með öndina í hálsinum,
meðan mannbjálfinn var að rugla um skemtunina,
sem þeir hefðu haft af veiðunum.
Símon varð fyrst hissa við ákúrur Sapts, svo
sagði hann:
"Eins og eg var að segja áðan, drotning mín, þá
eltum við villigöltinn langa leið, en loks náðu hundarnir
honum samt, og Hans Hátign veitti honum
banasár. En þá var orðið mjög áliðið, og —"
"Það er samt orðið áliðnara nú," tautaði borgarstjórinn.
"Og konungurinn var svo náðugur að segja, að
enginn veiðimaður, sem nokkurn tíma hefði verið
með sér áður, hefði veitt sér slíka skemtun —"
"Guð komi til!" orgaði ofurstinn.
Símon leit illilega til Sapts. Borgarstjórinn var
hinn ófrýnilegasti. En þó að hér væri um alvarlegt
mál að ræða, gat eg ekki varist því að brosa, og Bernenstein
tók fyrir munn sér til að verjast því að hlæja
upp hátt.
"Já, þú segir, Símon, að konungurinn hafi verið
orðinn mjög þreyttur," sagði drotningin til að reyna
að fá hann til að halda sér að efninu.
"Já, drotning mín, konungurinn var mjög þreyttur;
og vegna þess að svo vildi til, að við feldum villigöltinn
í grend við skothúsið —"
Eg veit ekki hvort Símon varð var við að okkur,
sem á hann hlýddum, kom þetta á óvart. En drotningin
leit upp alveg forviða og eg held við höfum allir
fært okkur nær honum að minsta kosti um eitt skref.
Sapt greip ekki fram í fyrir honum í þetta skifti.
"Já, drotning mín, konungurinn var mjög
þreyttur; og vegna þess að svo vildi til, að við feldum
villigöltinn í grend við skothúsið, bað konungurinn
okkur að bera dýrið þangað og koma aftur í fyrramálið
til að gera það til; þess vegna erum við komnir
hingað – allir nema Herbert bróðir minn, sem konungur
bauð að dvelja eftir hjá sér. Hann kaus Herbert
til þess, vegna þess að hann er viðvikalipur og
móðir mín, blessuð, kendi honum alls konar matreiðslu."
"Hvar varð hann eftir hjá konunginum?" tautaði
Sapt.
"Nú, auðvitað í skothúsinu, borgarstjóri. Konungurinn
verður þar í nótt, og kemur hingað aftur í
fyrramálið með Herbert. Þessu átti eg að skila til
Yðar Hátignar, drotning mín."
Þá höfðum við loksins fengið að heyra skilaboðin
og þau voru alls ekki þýðingarlítil. Símon
horfði á okkur á víxl. Eg sá að nauðsyn bar til
að svara Símoni einhverju strax svo að eg tók það
upp á mig, að koma honum á brott.
"Þakka þér fyrir, Símon, þakka þér fyrir; við
höfum heyrt skilmæli konungs."
Hann laut drotningunni; hún stóð upp og þakkaði
honum líka. Símon hafði sig því næst á brott og
var hálf kindarlegur þegar hann fór.
Þegar hann var farinn varð stundarþögn. Loks
sagði eg:
"Setjum nú svo að Rúpert —"
Sapt borgarstjóri fór að hlæja.
"Eg er öldungis hissa á því, hve atvikin geta
borið einkennilega að. Við höfum sagt í blekkingarskyni
að hann ætlaði til skothússins og það gengur
bókstaflega eftir."
"En hvað á að gera, ef Rúpert fer og Rischenheim
hefir ekki aðvarað hann?" spurði eg aftur.
Drotningin stóð upp og rétti frá sér hendurnar í
örvænting og hrópaði:
"Bréfið mitt! herrar mínir."
Sapt eyddi engum tíma að óþörfu.
"Þú verður hér kyr, Bernenstein, eins og um
hefir verið talað," mælti hann, "Þar á verður engin
breyting. Hestar handa okkur Fritz verða að vera til
eftir fimm mínútur."
Bernenstein þaut á stað eins og snæljós til hesthússins.
"Ráðagerð okkar hefir ekkert breyzt við þetta,"
sagði Sapt við drotninguna, "nema að því leyti, að
við verðum að vera komnir til skothússins á undan
Rúpert greifa."
Eg leit á úrið mitt. Það var tuttugu mínútur
eftir níu. Þvoglið í Símoni hafði tafið okkur um heilt
kortér. Eg ætlaði að segja eitthvað á þá leið. En
þegar eg leit á Sapt ygldi hann sig svo sem eins og
hann vissi hvað eg ætlaði að segja, svo að eg þagði.
"Haldið þið, að þið komið nógu snemma?"
spurði drotningin skjálfandi af kvíða.
"Vafalaust, drotning mín," svaraði Sapt og laut
henni.
"Þið ætlið að sjá um, að hann nái ekki tali af
konunginum?"
"Já, vitanlega," svaraði Sapt og brosti.
"Eg bið þess af öllu hjarta, herrar mínir, — af
öllu hjarta," mælti hún með skjálfandi röddu.
"Nú eru hestarnir komnir," hrópaði Sapt. Hann
greip um hönd hennar og kysti á hana í flýti, og
eftir því sem eg gat bezt heyrt sagði hann:
"Við skulum gera það, yndisfagra drotning
mín." Og hvort sem mér heyrðist það rétt eða ekki,
þá hopaði hún frá honum hálfhissa, og tárin stóðu í
augunum á henni. Eg kysti líka á hönd hennar; því
næst stigum við á hestbak og riðum, eins hart og
klárarnir komust, til skothússins.
Einu sinni leit eg aftur, og þá sá eg hana standa
framan vert við kastalahöllina hjá Bernenstein.
"Skyldum við ná þangað í tæka tíð?"
"Eg er hræddur um ekki, en reynt skal það, ef
hægt er," svaraði Sapt borgarstjóri.
Litlu síðar heyrðum við jódyn á eftir okkur. Við
litum þegar um öxl, og það snarlega eins og mönnum
er títt, sem eru á hættuferðum. Sá, sem þarna
var á ferð nálgaðist okkur skjótt, því að hann reið
gapalega hart.
Rétt á eftir náði maðurinn okkur. Sapt hraut
blótsyrði af vörum, gramur yfir töfinni, en gat
þó varla varist brosi.
"Ert það þú, James?" spurði eg.
"Já," svaraði þjónn Mr. Rassendylls.
"Hvern fjandann viltu? spurði Sapt.
"Eg kom til að þjóna Tarlenheim greifa, herra
minn."
"Eg hafði ekki skipað þér neitt, James."
"Veit eg það, herra minn. En Rassendyll sagði
mér að skilja ekki við yður fyr en þér vilduð ekki
hafa mig lengur. Því flýtti eg mér á stað á eftir
yður."
Þá tók Sapt til orða og sagði: "Hvað er að
tarna? Hvaða hestur er þetta?"
"Það er bezti hesturinn sem eg sá í hesthúsinu,
herra. Eg var hræddur um, að eg myndi ekki ná
ykkur."
Sapt japlaði granaskeggið, tautaði eitthvað, en
fór svo að hlæja.
"Mér þykir annars vænt um vitnisburðinn, sem
þú gefur hestinum, því að eg á hann."
"Einmitt það, herra minn," svaraði James, með
mestu hæversku.
Svo þögðum við allir ofurlítið og Sapt fór að
hlæja.
"Áfram!" sagði hann, og við hleyptum allir þrír
inn í skóginn.
VIII. KAPÍTULI.
Þegar eg renni nú huga yfir atburðina og skýringarnar,
sem eg hefi fengið á þeim, þá er mér auðgert
að rekja alla viðburðina er gerðust þenna dag,
klukkustund eftir klukkustund, mjög vandlega. Og
nú sé eg gerla hversu atvikin gripu inn í ráðagerð
okkar og ónýttu brögð okkar storkunarlega, og sneru
ráðabruggi okkar þannig, að úrslitin eins og fyrirfram
ákveðin urðu þau sem engum hafði komið til
hugar og við sýknir saka af þeim, því að þau voru
öldungis fjarstæð vilja okkar og tilætlun. Ef konungurinn
hefði ekki farið til skothússins, þá mundi
fyrirætlun okkar hafa orðið framkvæmd. Ef Rischenheim
hefði hepnast að aðvara Rúpert Hentzau, þá
hefði alt setið við það sama. En örlögin sneru því á
annan veg. Konungurinn var þreyttur og fór því
til skothússins, en Rischenheim tókst ekki að vara
frænda sinn við. Það var að eins fyrir staka óhepni,
því að eg hafði þekt hlátur Rúperts í Konungstræti
þegar eg fór frá Streslau og Rischenheim kom þar
kl. hálf fimm. Hann hafði farið inn í járnbrautarlestina
á stöðinni við veginn, og því auðveldlega
komist á undan Mr. Rassendyll, er neyddist til að
fara ríðandi alla leið, til að koma í veg fyrir að hann
þektist, og fara ekki inn í borgina fyr en rökkva tók.
En Richenheim hafði ekki þorað að senda skeyti til
að aðvara Rupert, því að hann vissi, að við vissum
um dvalarstað Rúperts, og gat búist við, að við hefðum
gert einhverjar ráðstafanir til að ónýta allar
skeytasendingar. Fyrir því mátti hann til að fara
með skeytið sjálfur. Þegar hann kom, var frændi
hans farinn. Hann hafði fastákveðið að vera kominn
á mótstaðinn í tæka tíð; fjandmenn hans voru
eigi að eins í Streslau; engin skipun hafði verið gefin
út til að taka hann fastan; og þó að samband hans
við Michael svarta væri í hvers manns munni, þóttist
hann þó öruggur um að hann yrði ekki tekinn höndum
vegna leyndarmálsins, sem hann hafði komist
yfir. Þess vegna fór hann á stað úr húsinu, á járnbrautarstöðina,
keypti farbréf til Hofbau, lagði á stað
með lestinni kl. 4 og kom á ákvörðunarstað sinn kl.
hálf sex. Lestin, sem hann var í og hin, sem Rischenheim
kom með, hafa hlotið að fara hvor fram hjá
annari. Rischenheim fékk fyrst fregnir af frænda
sínum hjá stöðvarstjóranum einum. Hann hafði
þekt Hentzau greifa, og fór að óska Rischenheim til
hamingju fyrir að frændi hans hefði fengið heimfararleyfi.
Rischenheim svaraði engu, en hraðaði
sér til hússins í Konungsstræti, og fékk þar allar
fregnir að heyra hjá gömlu Mrs. Holt. En þá var
hann í vanda um hvað hann ætti að ráða af. Trúmenskan
við Rúpert hvatti hann til að fara á eftir
honum og vara frænda sinn við hættunni, sem hann
var að ana út í. En varkárnin hvíslaði að honum,
að hann hefði enn ekki stofnað sér í neinn sérlegan
vanda, og hann væri enn ekki opinberlega bendlaður
við ráðagerð hans, og við sem hið sanna vissum í því
efni, mundum fúsir til að kaupa hann til að þegja og
láta hann óáreittan. Óttinn varð trúmenskunni yfirsterkari,
og eins og úrskurðarseinum mönnum er
gjarnt til, tók hann þann kostinn að bíða í Streslau,
þangað til hann kæmist að því, sem gerst hefði í skothúsinu.
Ef Rúpert yrði drepinn þar, þá gat hann
sett okkur friðarkosti; ef frændi hans aftur á móti
slyppi, þá gat hann tekið á móti honum í Konungsstræti
og hjálpað þessum bíræfna æfintýramanni
framvegis til að koma fram fyrirætlunum sínum;
hann hafði og þær málsbætur, að Bernenstein hafði
sært hann, svo að hægri hönd hans var honum ónýt;
ef hann hefði farið þannig til reika, mundi hann
hafa verið mjög liðléttur hjálparmaður.
En um þetta vissum við ekkert, þegar við vorum
að ríða gegn um skóginn.
Við gátum getið okkur margs til, ímyndað
okkur margt, vonað og kviðið; en við höfðum
ekki fulla vitneskju um annað, en að Rischenheim
hefði lagt á stað til Streslau, og að Rúpert var í höfuðborginni
kl. 3. Það gat bæði verið og ekki, að
þeir hefðu hizt. Við urðum að fara að eins og við
byggjumst við að að þeir hefðu farist á mis og Rúpert
hefði farið að finna konunginn. En við vorum
orðnir seinir. Meðvitundin um það herti á okkur,
þó að við mintumst ekki á það okkar á milli. Þess
vegna keyrðum við hestana sporum og riðum jafnvel
harðara en hyggilegt var. Einu sinni datt hestur
James, og hann hentist af baki. Og oftar en einu
sinni rakst eg svo harkarlega á lafandi greinar, að
við lá að eg rotaðist og félli af baki. Sapt skeytti
þessu engu. Hann var á undan, sat álútur og eins og
negldur niður í hnakkinn, leit hvorki til hægri né
vinstri, en þeysti áfram, linaði aldrei á sprettinum og
hlífði hvorki sér né hestinum. Við James riðum
samhliða á eftir honum. Allir riðum við þegjandi,
því að okkur fanst við ekkert hafa um að ræða.
Myndin af Rúpert var rík í huga mínum. Mér var
sem eg sæi hann hæversklega brosandi vera að rétta
konunginum bréfið drotningarinnar. Nú var mótstíminn
liðinn. Ef svo hefði borið til, hvað áttum
við þá að gera? Það var reyndar hefnd í því að
drepa Rúpert, en hvaða gagn var að því að öðru
leyti, ef að konungurinn hefði fengið að lesa bréfið?
Eg skammast mín fyrir að segja það, að eg álasaði
Mr. Rassendyll fyrir að hafa dottið í hug þessi ráðagerð,
er hafði leitt til þess, að við höfðum sjálfir lent
í gildrunni, er ætluð hafði verið Rúpert Hentzau.
Loks leit Sapt um öxl í fyrsta sinni og benti
fram fyrir okkur. Þar sáum við glitta í skothúsið,
svo sem hálfa mílu fram undan okkur. Sapt stöðvaði
hest sinn og við okkar líka. Svo stigum við af
baki og bundum hestana við tré og héldum svo áfram
fótgangandi, og gengum hratt og þegjandi. Okkur
hafði komið saman um að Sapt skyldi ganga inn
fyrstur og láta sem hann væri sendur af drotningunni
til að aðstoða konunginn og greiða för hans heim
daginn eftir svo að hann þreyttist þá ekki. Ef Rúpert
hefði komið og væri farinn, mundi það auðséð á
framkomu konungs; ef Rúpert væri ókominn, þá áttum
við James, er úti fyrir biðum báðir, að hamla
honum inngöngu. Þá gat og komið fyrir það þriðja:
Að Rúpert væri enn fyrir hjá konungi. Við höfðum
ekki ráðið neitt af um hvað gert skyldi, ef svo hefði
viljað til; ætlan mín var, að svo miklu leyti sem eg
hafði ráðgert nokkuð, að drepa Rúpert og sannfæra
konunginn um að bréfið væri falsað — það var
örþrifstiltæki, svo ólíklegt reyndar, að til halds kæmi,
að við hurfum frá því aftur.
Nú nálguðumst við skothúsið, og áttum á
að gizka fimtíu skref að því. Alt í einu fleygði Sapt
sér niður flötum.
"Fáðu mér eldspýtu," sagði hann í lágum hljóðum.
James kveikti á eldspýtu og lýsti vel af henni,
því að blæjalogn var. Þá sáum við ný för eftir
hest og lágu þau frá skothúsinu. Við stóðum upp
og héldum áfram, lýstum að förunum og röktum þau
þangað til að við komum að tré, sem var svo sem tíu
skref frá dyrunum á húsinu. Lengra gátum við ekki
rakið þau, en þaðan sáum við tvær slóðir liggja fram
og aftur eftir hann. Hann hafði farið heim að húsinu
og til baka aftur. Hestaförin lágu að trénu,
hægra megin. Þar hafði maðurinn stigið af baki og
farið fótgangandi heim að húsinu, snúið aftur að
trénu, stigið þar á bak aftur og haldið í þá átt, sem
förin lágu, þau sem við höfðum verið að rekja.
"Það kann að vera, að einhver annar hafi komið,"
sagði eg; en þó býst eg við að enginn okkar hafi efast
um, að þessi för væru eftir Rúpert. Þá var konungurinn
búinn að fá bréfið; óhappið var orðið. Við
vorum orðnir of seinir.
Samt hikuðum við ekki. Þegar óhöppin steðja
að, dugir ekki annað en að taka mannlega á móti. Við
James komum rétt á eftir borgarstjóranum og fórum
nærri fast að dyrunum. Þar losaði Sapt um sverð
sitt í skeiðunum, því að hann var í einkennisbúningi.
Við James skoðuðum skammbyssurnar okkar. Ekkert
ljós sást í skothúsinu; dyrnar voru aftur, alt var
hljótt. Sapt drap á dyr með hnefa sínum, en enginn
anzaði. Svo sneri hann hurðarsnerlinum, og laukst
þá upp hurðin og blasti við dimmur og auður gangur
inn af.
James rétti honum eldspýtustokk og svo sté
hann inn yfir þrepskjöldinn. Við sáum til hans
glögglega svo sem tvö skref, og svo hvarf hann sjónum
okkar. Eg heyrði ekkert nema andardrátt minn
óðan og tíðan. En svo heyrðist annarskonar hávaði,
það var líkast veiku veini, hjálparákalli dauðvona
manns; líka heyrðist sverð dragast eftir steinlagða
ganginum. Við litum hvor til annars, og var sem hávaðanum
inni væri ekkert skeytt; því næst heyrðist
ofurlitið urg, er kveikt var á eldspýtu. Þá heyrðum
við Sapt standa upp og glamraði sverð hans við steingólfið
um leið; svo heyrðum við hann ganga fram
ganginn og sáum hann koma fram í dyrnar.
"Hvað var þetta?" spurði eg.
"Eg datt," svaraði Sapt.
"Um hvað?"
"Komdu og sjáðu. Bíddu við, James."
Eg fór á eftir borgarstjóranum svo sem átta
skref inn eftir ganginum.
"Er ekki lampi hér einhvers staðar." Spurði eg.
"Við getum séð það sem þarf við eldspýtuloga,"
svaraði hann. "Um þetta datt eg."
Áður en kveikt var á eldspýtunni hafði eg séð
grilla í einhverja þústu í ganginum.
"Er það dauður maður?" spurði eg strax.
"Nei," svaraði Sapt og kveikti. "Það er dauður
hundur, Fritz."
Eg rak upp óp af undrun og lagðist á hnén. Í
því tautaði Sapt: "Þarna er þá lampinn", og teygði
sig eftir honum yfir á grind, sem hann hékk í á
veggnum. Hann kveikti á honum og fór að lýsa að
dauða skrokknum. Við sáum þá gerla hvers kyns
var og alt inn eftir ganginum.
"Þetta er Boris, villigaltahundurinn," sagði eg
lágum hljóðum, þó að engin merki sæjust til að neinn
væri að hlera það sem við sögðum.
Eg þekti hundinn vel; þetta var uppáhaldshundur
konungs og fylgdi honum alt af á veiðum. Hann
hlýddi hverju, sem konungur skipaði honum, en eigi
var öðrum holt að treysta honum að jafnaði. Nihil de
mortuis nisi bene...[*] Þarna lá hann nú steindauður
í ganginum. Sapt tók á hausnum á honum. Það
var kúlufar í gegn um hauskúpuna. Eg kinkaði kolli
og benti á hægra herðablaðið á hundinum, því þar var
gat eftir aðra kúlu.
[* Ekkert nema gott um hina dauðu. — Þýð.]
"Og sjáðu þetta," sagði borgarstjórinn. "Náðu
í þetta."
Eg leit nú þangað, sem Sapt benti. Út úr kjaftinum
á hundinum lafði grá tuska og á henni var yfirhafnarhnappur.
Eg kipti í tuskuna, en Boris hélt
henni þó að dauður væri. Sapt rak þá sverð sitt inn
á milli tanna hundsins og glenti ginið svo sundur, að
eg náði tuskunni.
"Stingdu þessu í vasa þinn," sagði borgarstjórinn.
"Svona, komdu nú," og svo steig hann yfir
villigaltahundinn með lampann í annari hendi og
sverðið óslíðrað í hinni, og eg á eftir honum."
Við vorum nú komnir að dyrunum á herberginu,
sem við höfðum snætt í kveldverð með Rúdolf Rassendyll,
þegar hann kom fyrst til Rúritaníu, og fór til
Streslau til að verða krýndur. Hægra megin við það
var það herbergi, er konungurinn svaf í, og hinu megin
við það nokkru fjær eldhúsið og kjallarinn. Förunautar
konungs voru vanir að sofa hinu megin við
borðstofuna.
"Eg býst við, að við verðum að leita betur fyrir
okkur hér," sagði Sapt. Þó að ekki væri neina órósemi
á honum að sjá, hljómaði tordulin ákefð í rödd
hans. En í sömu svifum heyrðum við lágt vein framan
úr ganginum vinstra megin, og því næst eitthvert
urg, eins og maður væri að dragast um gólfið á fjórum
fótum. Sapt lýsti í þá áttina, og þá sáum við
Herbert förunaut konungs. Hann var náfölur, augun
starandi, og gat að eins lyft efri búknum frá
gólfi með höndum, og dró sig þannig áfram á maganum.
"Hver er þarna." spurði hann með veikri rödd.
"Hvað er þetta? Þekkirðu okkur ekki?" spurði
borgarstjórinn og gekk til hans. "Hvað er það, sem
fyrir hefir komið?"
Mannauminginn var ákaflega máttfarinn og eg
held varla með öllu ráði.
"Eg er frá, herra minn!" tautaði hann; "eg er
frá, það er svo sem víst. Eg fer aldrei á veiðar aftur,
herra minn. Það er búið að fara svo með magann
í mér. Æ! Æ! Drottinn minn!" Og um leið
hné höfuðið á honum niður og skall á gólfið.
Eg hljóp til og reisti hann við aftur. Eg kraup
á kné og setti fótinn undir hnakkann á honum.
"Segðu okkur hvað hér hefir gerst," mælti Sapt,
stuttur í spuna og hörkulega; en eg reyndi að hagræða
manninum sem bezt eg gat.
Hann byrjaði þá að segja frá. Oft varð hann
af hafa upp aftur hið sama, svo gleymdi hann líka
úr, ruglaðist, og varð hvað eftir annað að þagna til
að safna nýjum kröftum. Við vorum samt ekki óþolinmóðir,
en hlýddum á og hirtum ekkert um hvað
tímanum leið. Einu sinni leit eg við, því að eg heyrði
einhvern hávaða og sá þá, að James hafði laumast
inn ganginn til okkar. Sapt tók ekkert eftir honum
né neinu öðru en orðunum, sem særði manngarmurinn
var að tína út úr sér. Frásögn hans var á þessa
leið, og sýnir glögt hversu smá-atvik geta leitt til
stórviðburða.
Konungur hafði snætt kveldverð, og að því
búnu farið inn í svefnherbergi sitt. Þar hafði hann
fleygt sér út af í fötunum og sofnað skjótt. Herbert
var frammi og var að þvo upp ílát og sjá um sitthvað
fleira. En þá vissi hann ekki fyrri til, en maður var
kominn inn til hans. Hann þekti ekki hver þessi óvænti
gestur var, því að hann hafði skamma stund
verið í þjónustu konungs. Hann sagði að hann hefði
verið meðalmaður á hæð, svarthærður, fríður sýnum,
og "fyrirmannlegur að öllu leyti". Hann hefði verið
í veiðimannakufli og borið skammbyssu við belti sér.
Annari hendinni hefði hann stutt um beltisstað, en
í hinni hendi hefði hann haldið á dálitlum öskjum ferhyrntum.
"Segðu konunginum, að eg sé kominn. Hann á
von á mér," mælti ókunni maðurinn.
Herbert hopaði á hæli lítið eitt, því að bæði kom
honum þessi gestskoma á óvart, þótti það grunsamlegt
hve hægt gesturinn hefði farið inn, og líka hafði
hann samvizkubit af að hafa gleymt því að setja
slagbrand fyrir hurðina. Hann var vopnlaus, en vel
að manni og bjóst að verja húsbónda sinn svo sem
hann mætti. Það var enginn efi á að þetta var
Rúpert. Hann hló og mælti: "Hann vonast eftir
mér, maður. Farðu og segðu honum, að eg sé kominn."
Að svo mæltu tylti hann sér upp á borðið og
fór að dingla fótunum út af því. Herbert fór að
færa sig aftur á bak í áttina þangað, sem konungur
svaf, því að hinn talaði svo valdalega til hans. "Ef
konungurinn spyr nokkurs frekar, þá geturðu sagt
honum, að eg sé með öskjurnar og bréfið," sagði
Rúpert. Maðurinn kinkaði kolli og fór inn í svefnherbergi
konungs. Konungur var sofandi. Þegar
hann var vakinn, var helzt á honum að heyra, að hann
vissi ekki neitt, hvorki um neinar öskjur eða bréf, og
byggist ekki við neinum gestum. Þá vaknaði kvíði
Herberts aftur; hann hvíslaði því að konungi að ókunni
maðurinn væri með skammbyssu á sér. Hvað
sem að konunginum mátti finna — og guð varðveiti
mig frá að tala illa um mann, sem jafn-hörð örlög
mættu og honum — þá var hann engin skræfa.
Hann stökk fram úr rúminu, og í sömu svifum kom
stóri villigaltahundurinn fram geltandi og urrandi
Hundurinn var strax var við gestinn. Hann spenti
eyrun og rak upp hátt gól og leit upp á húsbónda
sinn. Í því kom Rúpert Hentzau í dyrnar, annað
hvort af því að honum leiddist að bíða, eða til að
líta eftir hvort skilmæli sín væru rétt fram borin.
Konungur var óvopnaður og Herbert líka.
Vopnin, sem þeir höfðu brúkað á veiðunum voru inn
í næsta herbergi, og Rúpert virtist verja þeim að
komast þangað. Eg hefi lýst yfir því, að konungurinn
var enginn hugleysingi, en samt ímynda eg mér,
að þegar hann sá Rúpert hafi rifjast upp fyrir honum
hörmungarnar í dyblissunni, og honum orðið hálffelmt
við, því að hann hrökk aftur á bak og sagði:
"Ert það þú?" Hundurinn skildi það á málrómi
húsbónda síns, að ekki var alt með feldu og tók að
gelta grimmilega.
"Áttuð þér ekki von á mér, herra konungur?"
spurði Rúpert brosandi og kinkaði kolli. Eg vissi að
hann hafði gaman af því að sjá hve konungi kom
þetta óvænt. Það var hans líf og yndi að hræða
menn, og það eru fæstir sem eiga kost á því að gera
konunga af Elphenbergsættinni skelkaða. Rúpert
Hentzau hafði oftar en einu sinni átt kost á því.
"Nei," tautaði konungur. Svo virtist sem hann
næði sér aftur að nokkru leyti, því að hann sagði
reiðilega: "Hvernig stendur á að þú dirfist að koma
hingað?"
"Áttuð þér þá ekki von á mér." hrópaði Rúpert,
og virtist nú sem honum alt í einu dytti í hug að hér
hefði verið lögð gildra. Hann kipti skammbyssunni
til hálfs úr belti sínu, að líkindum hálf-ósjálfrátt og
eins og til að fullvissa sig um að hún væri á sínum
stað. Herbert hrópaði hátt og fleygði sér fram fyrir
konung, er hné niður í rúmið aftur. Rúpert varð
hálfhissa en þótti þó víst gaman að, (því hann brosti,
eftir því sem Herbert sagði frá), færði sig nær um
nokkur skref og fór eitthvað að minnast á Rischenheim,
– en um það gat Herbert ekki sagt neitt
greinilega. "Ekki eitt skref nær," hrópaði konungur.
"Ekki eitt skref nær." Rúpert nam staðar. En þá
var sem honum kæmi eitthvað nýtt í hug alt í einu,
því að hann hélt öskjunum sem hann hafði í vinstri
hendinni fram og hrópaði:
"Jæja, lítið þér á þetta, herra konungur," og um
leið rétti hann til hans höndina, sem hann hélt á öskjunum
í.
Það var eins og konungi væri að renna reiðin,
því að hann sagði: "Hvað er þetta? Farðu og taktu
á móti því."
En Herbert hikaði, því að hann var hræddur við
að skilja við konunginn, því að hann hlífði honum
með líkama sínum eins og skildi. Þá brast Rúpert
þolinmæði, því að hann bjóst við, að ef hér væri lögð
fyrir sig gildra, þá væri hver stundin dýrmæt. Hann
hló fyrirlitlega og hrópaði: "Jæja, grípið þið þær
þá, ef þið eruð hræddir við að sækja þær," og um
leið henti hann öskjunum til Herberts eða konungsins
og ætlaði víst hvorum þeirra að grípa, sem gæti.
En þessi móðgunaraðferð hafði alvarlegar afleiðingar
og skjótar. Stóri villigaltahundurinn hentist
á sama vetfangi á ókunna manninn. Rúpert hafði
annað hvort ekki séð hundinn eða veitt honum neina
sérlega athygli. Hann hreytti úr sér blótsyrði, reif
skammbyssuna frá belti sínu og skaut á hundinn. Kúlan
hefir víst brotið herðablaðið í honum, en samt slepti
hann ekki takinu, sem hann hafði náð á brjóstinu á
Rúpert, svo að hann kiknaði við og féll á kné. Öskjurnar
lágu þar sem Rúpert hafði fleygt þeim. Konungur
varð óður og uppvægur af bræði við að sjá
afdrif uppáhaldshunds síns og þaut fram hjá Rúpert
og inn í næsta herbergi og Herbert á eftir. Um leið
og þeir skutust fram hjá hafði Rúpert getað slitið
hundinn, nær særðan til bana, af sér og hljóp til dyranna.
Þar rak hann sig á Herbert, sem hélt á villigalta
spjóti, og konunginn með tvíhleypta veiðimannabyssu
í höndum. Hann brá vinstri höndinni á loft,
sagði Herbert, og var enginn vafi á að hann vildi fá
að segja eitthvað, en konungur miðaði á hann byssu
sinni. Rúpert stökk aftur á bak og komst í hlé við
dyrnar: kúlan þaut fram hjá honum og gróf sig inn
í vegginn hinu megin. Þá réðst Herbert að honum
með spjótið. Skýringar allar verða nú að bíða, því
að hér var um líf eða dauða að tefla. Rúpert skaut
hiklaust á Herbert, og hann féll til jarðar særður
banasári. En þá var konungur búinn að leggja byssuna
aftur upp að vanganum.
"Bölvaður asninn þinn!" hrópaði Rúpert, "fyrst
þú endilega vilt hafa það, þá er bezt þú fáir það," og
skotið reið úr byssunni og marghleypunni jafnsnemma.
En Rúpert hitti, því að hann tapaði sér
aldrei, en konungurinn ekki. Herbert sá greifann
standa stundarkorn með rjúkandi marghleypuna
hendinni og horfa á konunginn liggjandi á gólfinu.
Því næst gekk hann til dyranna. Eg vildi óska, að
eg hefði séð framan í hann þá! Skyldi hann hafa
verið ygldur á svip eða brosandi? Skyldi hafa verið
á honum að sjá drambsemi eða gremju? Eða eftirsjá?
Nei, ekki á honum! Hann gekk til dyranna
og fór út og sá Herbert það síðast til hans. En þá,
þá kom sá fjórði, sem þátt hafði tekið í bardaganum,
fram á leiksviðið. Það var hundurinn, sem reis upp
skrækjandi af ilsku. Hann haltraði með blóðbununa
úr herðakambinum út um dyrnar á eftir Rúpert, fram
í ganginn. Herbert hlustaði og reis upp til hálfs.
Hann heyrði urr, blót og sviftingar. Rúpert hefir
líklega snúið sér við í tæka tíð til að taka á móti hundinum.
Hundurinn, jafnsærður og hann var, náði ekki
til að bíta Rúpert í andlitið, en hann hafði svift
stykkinu úr kufli óvinar síns, svo sem tennur
tóku, og það var tuskan sem við fundum upp í honum
dauðum. Svo heyrðist skot, hlátur, gengið til
hurðar, og henni skelt aftur. Þá þóttist Herbert vita
að greifinn væri sloppinn undan, og skreiddist hann
því með veikum burðum fram í ganginn. Honum
hafði dottið í hug að hann kynni að hressast ef hann
næði í brennivín og því leitaði hann í áttina til kjallarans.
En hann hafði ekki þrótt til að komast þangað,
og hné niður þar sem við fundum hann, og vissi
ekki hvort konungurinn var lifandi eða dauður, því
að hann gat ekki heldur komist inn í herbergið þar
sem húsbóndi hans hafði legið á gólfinu.
Eg hafði hlustað á söguna eins og í nokkurskonar
leiðslu. Þegar Herbert var nærri hálfnaður
með hana hafði hann þokað sér lítið eitt áfram og
hvíldist á handleggnum á mér. Eg heyrði að mannauminginn
varð hvað eftir annað að væta varirnar
með tungunni. Eg leit þá til Sapts. Hann var fölur
sem nár, og hrukkurnar á andliti hans virtust hafa
dýpkað. Hann leit upp og framan í mig. Hvorugur
okkar mælti orð; við sáum hvors annars hugsanir
þegar við horfðumst í augu. "Þetta er okkur að
kenna," hugsuðum við báðir. "Við lögðum þessa
gildru; þessir menn hafa fallið í hana og beðið bana.
Eg man eftir þeirri stundu eins og það hefði verið
í gær, þegar okkur fanst konungurinn hafa látið líf
sitt fyrir tilstofnun okkar.
En var hann þá dauður? Eg greip í handlegginn
á Sapt. Hann leit á mig spyrjandi. "Konungurinn,"
hvíslaði eg. "Já, konungurinn," svaraði hann.
Við litum í kring um okkur og fórum að dyrunum á
borðstofunni. Þar fanst mér ætla að líða yfir mig,
svo að eg greip í borgarstjórann. Hann studdi mig
og opnaði dyrnar upp á gátt. Púðurreyk lagði á
móti okkur út úr herberginu. Það var eins og reykurinn
héngi fastur á hlutunum þar inni. Hann vafðist
í dökkum bugðum utan um ljósahjálminn er daufa
birtu lagði af. James var nú kominn með lampann
og lýsti okkur. En konungurinn var ekki þarna inni.
Vonin vaknaði aftur í brjósti mínu. Hann hafði þá
kannske ekki verið ráðinn af dögum! Nýr þróttur
færðist í mig og eg þaut inn í herbergið og inn í
næsta herbergi þar innar af. Þar logaði líka ljós, en
mjög dauft, og eg sneri við til að kalla eftir lampanum.
Sapt og James komu á eftir og gægðust inn um
dyrnar yfir öxlina á mér.
Konungurinn lá flatur á gólfinu á grúfu, skamt
frá rúminu. Hann hafði skriðið þangað, til að leita
sér hvíldar, að því er við héldum. Hann lá hræringarlaus.
Við horfðum á hann stundarkorn; þögnin,
sem fylgdi, var þungbærri en hægt er að gera sér í
hugarlund. Loks færðum við okkur áfram, allir í
einu, eins og af sameiginlegu ráði, en við fórum hægt
og varlega, eins og við værum að ganga fram fyrir
hásæti dauðans sjálfs. Eg varð fyrstur til að krjúpa
á kné og lyfta upp höfðinu á konunginum. Blóð
hafði runnið út um munninn, en nú var það hætt að
renna. Hann var dauður.
Eg fann að Sapt kom við öxlina á mér með hendinni;
eg leit þangað sem hann var að benda mér.
Hann var að benda mér á höndina á konunginum.
Hún var krept utan um alblóðugar öskjurnar, sem eg
hafði farið með til Vintenberg og Rúpert Hentzau
nú komið með til skothússins um nóttina. Eg laut
niður og rétti upp volga og blóðstorkna fingurna
utan af öskjunum.
Sapt beygði sig áfram með ákefðarsvip.
"Eru þær opnar?" hvíslaði hann.
Spottinn var utan um þær; innsiglið á endanum
var óbrotið. Leyndarmálið var geymt, og konungurinn
hafði látið líf sitt án þess að komast að því.
Eg bar þá höndina alt í einu upp að augunum — eg
veit ekki hvers vegna — og eg fann að augnahárin
voru vot.
"Eru þær opnar?" spurði Sapt aftur, því að
hann gat ekki séð það, vegna þess, hve dauf birtan
var.
"Nei," svaraði eg.
"Guði sé lof!" hrópaði hann. Og röddin var
blíð af Sapts rödd að vera.
IX. KAPÍTULI.
Þegar dæmt er um atburði mitt í hita og æsingi
tilfinninganna verður venjulega annað ofan á en við
rólega yfirvegun síðar meir. Eg met nú ekki það
stærsta afbrot Rúperts Hentzau, að hann réð konunginum
bana. Reyndar var það verk, sem enginn
nema ósvífinn þorpari mundi hafa unnið, sá, er ekkert
lét sér fyrir brjósti brenna og enginn hlutur var
helgur; en þegar eg hugleiði frásögu Herberts, og
athuga það hvernig það atvikaðist að þetta skeði, svo
og hvatir að því og allan aðdraganda, þá virðist svo,
sem óbilgjörn örlög hafi að nokkru leyti neytt hann
til þessa verks, samskonar örlög, sem lögðu okkur í
einelti. Hann hafði ekki ætlað að gera konunginum
neitt — það má meira að segja fullyrða, að hann
reyndi til að þyrma lífi hans, hvað svo sem honum
hefir gengið til þess, og hefði sjálfsagt ekkert mein
unnið honum, ef hann hefði ekki átt hendur sínar að
verja. En vegna þess konungur móti ætlun hans
vissi ekkert um erindi hans, vegna þess Herbert hikaði
af tómri trúmensku við húsbónda sinn og vegna
þess, að hundurinn Bóris réðst á hann, neyddist Rúpert
til að vinna það verk, er hann hafði aldrei ætlað
sér, og honum til ógagns. Hann var að eins sekur um
það eitt að kjósa heldur að konungurinn léti lífið en
hann sjálfur. Það mun alment talið vera glæpur, en
í siðfræði Rúperts var ekki að búast við að slíkt stæði.
Nú get eg séð þetta alt saman, en þá um nóttina var
mér ómögulegt að sjá það, þarna yfir líki konungsins,
þar sem harmssaga Herberts, flutt með skjálfandi
rödd og andköfum, hljómaði mér stöðugt í eyrum.
Hefndarlöngun brann okkur í brjósti, þó að við
ættum ekki lengur að þjóna konunginum. Vel getur
það verið, að við höfum vonað að geta létt eitthvað á
okkar eigin samvizku, með því að mikla misgerð annars,
eða að okkur fýsti að reyna að afplána okkar eigin
misgerðir við húsbónda okkar látinn, með því að
koma fram refsingar-skyndidómi á hendur manninum
er réð honum bana. Eg get annars ekkert um það
sagt, hvað félögum mínum fanst, því það sem mér
var ríkast i huga, var að kunngera þenna glæp tafarlaust
og espa alla íbúa landsins til þess að elta Rúpert
og fá hann drepinn. Eg ætlaði mér helzt að fá hvern
einasta mann til að leggja starf sitt á hylluna, eða láta
af skemtunum sínum, meira að segja rífa menn upp
úr rúmunum til að ná í Hentzau greifa dauðan eða
lifandi. Eg man það, að eg arkaði yfir þangað sem
Sapt sat, greip í handlegginn á honum og sagði:
"Við verðum að láta vita um þetta undir eins.
Ef þú vilt fara til Zenda, þá legg eg strax á stað til
Streslau."
"Láta vita þetta undir eins," át hann eftir mér,
leit til mín og japlaði granaskeggið.
"Já, þegar þetta er orðið kunnugt, þá mun hver
einasti maður í öllu kongsríkinu fara að svipast eftir
honum og þá getur hann ekki sloppið."
"Svo að hann yrði tekinn höndum?" spurði borgarstjórinn.
"Já, vitaskuld," hrópaði eg í ákefð.
Sapt leit yfir til þjóns Mr. Rassendyll. James
hafði hjálpað mér til að koma líkinu af konunginum
upp í rúmið, og særða veiðihundinum upp á legubekk.
Hann stóð nú skamt frá borgarstjóranum búinn
til hvers sem vera skyldi eins og hann var vanur.
Hann þagði, en eg sá á því hvernig hann kinkaði kolli
til Sapts, að þeir skildu hvor annan.
Þeir voru góðir saman, þessir tveir, ósveigjanlegir,
svo að þeim varð ekki þokað frá því sem þeir
höfðu ætlað sér, ef nokkur leið var til að koma því
fram.
"Já, það er líklegt að hann næðist," sagði Sapt.
"Jæja, við skulum þá gera þetta," hrópaði eg.
"Og láta taka hann fastan með bréfið drotningarinnar
í vasanum?" sagði Sapt ofursti.
Því var eg búinn að gleyma.
"Við höfum reyndar öskjurnar, en hann hefir
bréfið enn þá," sagði Sapt.
Eg hefði getað hlegið jafnvel þá. Hann hafði
skilið eftir öskjurnar (við vissum ekki hvort hann
hafði gert það af fljótfærni, skeytingarleysi eða illvilja)
en bréfið hafði hann haft með sér. Ef hann
yrði tekinn höndum, mundi hann neyta þess vopns
til að bjarga lífi sínu eða svala reiði sinni. Ef bréfið
fyndist á honum þá væri þar skýr og ótvíræður
vitnisburður gegn drottningunni. Það var honum
nægileg vernd fyrir glæp sinn. Meðan bréfið var í
hans höndum mátti enginn fá að eiga við hann nema
við sjálfir. Þó að við vildum hann feigan, urðum við
að verja hann fyrir árásum og jafnvel heldur að láta
lífið í vörn fyrir hann, en að aðrir fengju að hafa
hendur í hári hans, en við. Það dugði alls ekki að
ganga opinskátt að verki, og enga hjálparmenn gátum
við ráðið til liðveizlu. Mér flaug þetta alt í
hug eftir að hafa heyrt orð Sapts, og sá þá að
borgarstjóranum og James hafði strax verið þetta
ljóst. En eg gat ekki séð, hvað við gætum tekið
til bragðs, með því að nú var Rúritaníukonungurinn
liðið lík.
Það var nú liðin klukkustund eða vel það, frá
því að við höfðum komist að hinu sanna, og komið
fast að miðnætti. Ef alt hefði gengið að óskum
hefðum við átt að vera komnir góðan kipp heim á
leið til kastalans. Rúpert hlaut nú að vera kominn
langar leiðir brott frá skothúsinu. Mr. Rassendyll
hlaut nú að vera farinn að leita óvinar síns í Streslau.
"En hvað eigum við að gera — eins og — eins og
nú er komið?" spurði eg og benti á rúmið.
Sapt japlaði granaskeggið ótt og títt, studdi báðum
höndunum á sverðshjöltun og hallaði sér áfram
á stólnum.
"Ekki neitt," sagði hann og horfði framan í
mig. "Við getum ekkert gert fyr en við erum búnir
að ná í bréfið."
"En það er ómögulegt," hrópaði eg.
"Og því þá, Fritz," svaraði hann. "Það er ekki
ómögulegt eins og nú stendur, en það getur orðið
ómögulegt. En ef við getum náð í Rúpert á morgun,
eða næstu tvo daga, þá náum við í bréfið. Og
nái eg í það, þá skal eg ábyrgjast afleiðingarnar af
því að leyna glæp þessum. Hvernig stendur á því að
glæpum skuli aldrei haldið leyndum til að koma í veg
fyrir fulla varkárni af hendi hins seka?"
"Þér gætuð orðið ágætur sagnaritari, herra
minn," mælti James alvarlega og svo sem hann væri
fyllilega sannfærður um það sem hann sagði.
"Já, James, eg gæti samið sögu mína, eða
fengið húsbónda þinn til þess fyrir mig. En hvað
sem sögunni líður, þá verður að ná í bréfið. Látum
það gott heita þó að sagt verði að við höfum
sjálfir drepið hann, en —"
Eg greip um hendina á honum.
"Þú efast líklega ekki um að eg fylgi þér?"
spurði eg.
"Nei, eg hefi aldrei efast minstu vitund um það,
Fritz," svaraði hann.
"En hvernig eigum við að fara að því?"
Við færðum okkur nær hvor öðrum; við sátum
báðir við Sapt, en James hallaði sér yfir stólinn sem
Sapt sat á.
Olían á lampanum var nærri brunnin upp, og
ljósið var farið að verða mjög dapurt. Aumingja
Herbert kveinkaði sér við og við. Okkur var ómögulegt
að hjálpa honum að neinu leyti. Eg blygðast
mín hálfgert er eg minnist þess, hve lítið við sintum
um hann; en þegar menn standa í stórræðum sljófgast
mannúðartilfinningin. Mannslífið er metið að
litlu á við úrslit þess, sem verið er að berjast fyrir.
Ekkert rauf þögnina í litla skothúsinu fyrir utan
raddir okkar, nema veinin í honum og þau voru alt af
að smálækka.
"Drotningin verður að fá að vita þetta," sagði
Sapt. "Það er bezt að hún verði kyr í Zenda og láti
það heita svo, að konungur ætli að dvelja í skothúsinu
einn eða tvo daga. Því næst verður þú, Fritz, — því
að þú verður að ríða strax til kastalans — að fara
með Bernenstein til Streslau, eins fljótt og þú getur
og hitta Mr. Rassendyll. Þið þrír ættuð að geta haft
upp á Rúpert og náð af honum bréfinu. Ef hann er
í borginni, þá verðið þið að ná í Rischenheim, og
neyða hann til að segja til hans; þið vitið, að hægt er
að fá Rischenheim til að láta undan. Ef Rúpert er
þar, þá þarf eg engin ráð að leggja ykkur Rúdolf."
"Og hvað ætlar þú að gera?"
"Við James verðum hér eftir. Ef einhvern ber
hér að, sem hægt er að hamla að komist hér inn, þá
gerum við það, og segjum, að konungurinn sé veikur.
Ef að alvarlegt kvis kemur upp um þetta mál, og einhver
stórmenni koma hingað, þá verða þau að ná inngöngu."
"En hvað á að gera við líkið?"
"Í fyrramálið, eftir að þú ert farinn, þá gröfum
við bráðabirgðagröf. Eg býst við að taka verði tvær
grafirnar," sagði hann, og benti á veslings Herbert.
"Eða jafnvel þrjár," sagði hann ennfremur og brosti
harðneskjulega," því að gamli Boris má ekki heldur
sjást hér."
"Ætlarðu þá að grafa konunginn?"
"Ekki svo djúpt, að ekki verði hægt að ná honum
upp aftur, kunningi. Eða dettur þér nokkurt betra
ráð í hug, Fritz?"
Mér hafði ekkert ráð komið til hugar, en mér
féll ráð Sapts ekki vel í geð. En samt var sá kostur
við það, að það veitti okkur tuttugu og fimm stunda
frest. Þann tíma að minsta kosti leit út fyrir að
leyndarmálið yrði ekki opinskátt. Við gátum varla
búist við, að koma fram ætlun okkar nema það tækist.
Að því búnu urðum við að segja til konungs; láta
menn sjá hann lifandi eða dauðan. Það gat skeð að
Rúpert yrði fallinn í hendur okkar, áður en sá frestur
var útrunninn. Og um hvaða ráð annað var að gera,
þegar á alt var litið? Nú var hættan sem sé orðin
heldur meiri en þegar við gengum út í þessa baráttu.
Þá kviðum við því mest, að bréfið mundi lenda í
höndum konungs. Nú var það ekki framar að óttast.
En nú gat það komið fyrir, sem verra var, að það
fyndist á Rúpert, og að heyrinkunnugt yrði um alt
konungsríkið, og jafnvel um alla Evrópu, að sú sem
það hefði skrifað væri engin önnur en drotningin í
Rúritaníu. Sjálfsagt var því að nota hvert færi, og
neyta allra bragða hve áhættumikil sem væru til að
fyrra hana þeim vandræðum. Sízt skyldi eg, maðurinn,
sem það var mest að kenna hversu komið var,
verða til þess að hika. Eg segi það satt, að eg hefði
feginn lagt líf mitt og heiður í sölurnar til að afplána
þá slysni mína.
Þetta var því að ráði gert. Það átti að taka gröf,
sem til væri til að leggja konunginn í. Ef á þyrfti að
halda átti að leggja líkið í hana og staðurinn sem valinn
var til þess var í gólfinu í vínkjallaranum. Þegar
Herbert dæi, átti að grafa hann í garðinum að húsabaki.
Þeir höfðu og kosið Bóris hvíldarstað undir
trénu, sem hestar okkar voru bundnir við. Eg hafði
þar nú ekkert lengur að gera, svo að eg stóð upp; en
um leið og eg reis á fætur heyrði eg að veiðimaðurinn
særði kallaði til mín veikri röddu. Mannauminginn
þekti mig vel, og grátbað mig nú að setjast hjá sér.
Eg held að Sapt hafi viljað, að eg sinti honum ekkert,
en eg gat ekki neitað honum um þetta, jafnvel þó að
tíminn væri mér dýrmætur. Hann var þá rétt að
dauða kominn, og eg reyndi að létta þjáningar hans,
eins og eg gat. Við undruðumst hve karlmannlega
hann varð við dauða sínum og okkur óx öllum kjarkur
við að sjá hve þessi atkvæðalitli alþýðumaður barst
vel af í helstríðinu. Jafnvel Sapt virtist að síðustu
gera sér það að góðu, að eg tafði hjá honum og skildi
ekki við hann fyr en eg hafði veitt honum nábjargirnar.
En af þessu drógst tíminn, svo að klukkan var
orðin nærri fimm um morguninn þegar eg kvaddi þá
og reið af stað. Þeir tóku þá hesta sína um leið og
teymdu þá inn í hesthúsið, sem var hjá skothúsinu.
Eg veifaði til félaga minna hendinni og þeysti af stað
til kastalans. Það var farið að roða fyrir degi og
loftið hreint og svalt. Nýjar vonir vöknuðu í brjósti
mínu með dagsbirtunni, taugarnar urðu styrkari og
eg vel fyrir kallaður til að starfa. Hesturinn minn
var léttur í spori og mér miðaði vel áfram eftir grasgrónum
bölunum milli trjánna. Það var nærri ómögulegt
að vera þá mjög örvæntingarfullur, efast
um heppileg úrslit hyggilegra ráða, um líkamlegan
þrótt og liðsinni hamingjudísinnar.
Loks sá eg heim til kastalans, og eg laust þá upp
fagnaðarópi svo að undir tók í skóginum. En rétt á
eftir brá mér heldur undarlega við og eg teygði mig
upp í hnakknum og starði fast á kastalaturninn. Engin
veifa sást nú á fánastönginni; konungsflaggið,
sem þar hafði blaktað í golunni kveldið fyrir, var
horfið. Sá siður hafði sem sé verið frá ómuna tíð,
að láta fána vera dreginn á hún á kastalanum þegar
drotningin eða konungurinn dvöldu þar. Fáninn
mundi nú eigi framar blakta yfir Rúdolf V. En
hvernig stóð á því, að hann blakti ekki yfir Flavíu
drotningu? Eg lét fallast aftur ofan í hnakkinn, rak
sporana í síðurnar á hesti mínum og hleypti sem hvatlegast
til kastalans. Örlögin höfðu þegar leikið okkur
all-hart og eg kveið nú fyrir nýju áfelli.
Eftir svo sem fjórðung stundar var eg kominn
að dyrunum. Þjónn einn kom út og eg steig léttilega
og hægt af baki. Svo dró eg af mér glófana,
strauk af stígvélunum mínum með þeim, sneri mér að
hestasveininum og bað hann að líta eftir hestinum.
Því næst sagði eg við þjóninn:
"Komstu eftir því undir eins og drotningin er
komin á fætur, hvort hún getur veitt mér áheyrn. Eg
er með skilmæli frá Hans Hátign."
Maðurinn leit til mín undrandi, en í sömu svifum
kom Hermann, æðsti hirðþjónn konungs, til dyranna.
"Er borgarstjórinn ekki með yður, lávarður
minn?" spurði hann.
"Nei; borgarstjórinn varð eftir í skothúsinu hjá
konunginum," svaraði eg eins og ekkert væri um að
vera. "Eg er með skilaboð til Hennar Hátignar,
Hermann. Reyndu að komast eftir hjá einhverri
þernanna, hve nær drotningin getur veitt mér áheyrn."
"Drotningin er hér ekki," sagði hann. "Eg hefi
ekki átt neitt næðissama nótt, lávarður minn. Klukkan
fimm kom hún fram úr herbergjum sínum albúin
til farar, sendi eftir Bernenstein lífvarðarforingja, og
lýsti yfir því að hún væri að fara burt úr kastalanum.
Eins og þér vitið, þá fer lestin hér um kl. sex." Hermann
leit á úrið sitt og mælti enn fremur: "Já, hún
er líklega nýfarin frá stöðinni, drotningin."
"Og hvert?" spurði eg eins og hálf-gramur yfir
grillum kvenna.
"Nú, auðvitað til Streslau. Hún skýrði ekki neitt
frá því hvers vegna hún færi. Með henni fór að eins
ein hefðarkona og Bernenstein. Það var nú meira
uppþotið, skal eg segja yður. Allir urðu að drífast á
fætur. Vagn að vera til taks, og sendiboði að fara
með skilmæli á járnbrautarstöðina, og —"
"Og lét hún þess ekkert getið, hversvegna hún
færi?"
"Nei, lávarður minn. Hún skildi eftir og fékk
mér í hendur bréf til borgarstjórans, er hún skipaði
mér að afhenda honum sjálfum þegar hann kæmi til
kastalans. Hún sagði, að bréfið væri um áríðandi
málefni, er borgarstjórinn ætti að kunngera konunginum,
og eg mætti ekki fá neinum öðrum bréfið í hendur,
en borgarstjóranum sjálfum. Eg er hissa, að þér
skylduð ekki taka eftir því, lávarður minn, að fáninn
var dreginn niður af stöngum í kastalaturninum."
"Eg var ekki að glápa á turninn, maður. Fáðu
mér bréfið," Eg sá glögt, að frá því mundi skýrt í
bréfinu hvernig stóð á brottför drotningarinnar. Eg
verð að færa Sapt þetta bréf og það sem allra fyrst."
"Á eg að fá yður bréfið, lávarður minn? Eg
ætla að leyfa mér að láta yður vita, að þér eruð ekki
borgarstjórinn," mælti hann og kýmdi við.
"Veit eg það," svaraði eg og brosti. "Það er
satt, að eg er ekki borgarstjórinn, en eg er að fara á
fund borgarstjórans. Konungur hafði skipað mér að
koma aftur á sinn fund, undir eins og eg hefði hitt
drotninguna að máli; og með því að Hennar Hátign
er hér ekki, þá legg eg undir eins á stað til skothússins
aftur, eftir að eg hefi haft hestaskifti. Og borgarstjórinn
er í skothúsinu. Komdu, með bréfið!"
"Eg get ekki afhent yður það, lávarður minn.
Skipun Hennar Hátignar var skýr og ákveðin."
"Þvættingur! Ef hún hefði vitað, að eg mundi
koma í stað hans, þá hefði hún beðið mig að færa
honum bréfið."
"Mér er ókunnugt um það, lávarður minn. Hún
tók þetta skýrt fram við mig, og henni fellur ekki vel,
ef skipunum hennar er ekki hlýtt."
Hestasveinninn var farinn burt með hestinn,
þjónninn var horfinn, og við Hermann vorum þarna
einir. "Fáðu mér bréfið," hrópaði eg, og eg veit með
vissu að ákefðin hefir verið auðheyrð á rödd minni,
og Hermanni varð auðsjáanlega hverft við. Hann
hrökk aftur á bak, og greip í brjóstvasastað á aðhneptum
slopp sínum. Hann kom því þannig upp,
hvar hann hafði bréfið. Eg slepti allri varkárni,
stökk á hann, þreif um hönd hans annari hendi og
tók hinni fyrir kverkar honum. Eftir nokkra snúninga
komst eg ofan í vasa hans og náði í bréfið. Svo
slepti eg honum strax, því að mér sýndist augun ætla
út úr höfðinu á honum. Eg tók því næst upp nokkra
gullpeninga og rétti honum.
"Það er áríðandi að eg komi bréfinu til skila sem
fyrst, asninn þinn," sagði eg. "Þegiðu svo um þetta."
Eg flýtti mér svo á stað yfir að hesthúsinu og leit
ekkert eftir því frekar hvernig andlitið á honum var
útlits. Eftir fimm mínútur var eg kominn á bak ólúnum
hesti, og kominn út fyrir kastalann kl. 6, og
reið svo hart sem hesturinn komst til skothússins.
Hermann man enn eftir hálstakinu sem eg tók á honum
í þetta sinn, þó að hann sé sjálfsagt fyrir löngu
búinn að eyða gullpeningunum.
Þegar eg kom aftur til skothússins bar mig þar
að sem Bóris var heygður. James var að slétta úr
moldarhaugnum með reku, þegar eg kom, og Sapt
stóð þar hjá reykjandi. Stívélin þeirra beggja voru
ötuð í mold og leir. Eg stökk af baki og sagði skjótt
frá tíðindum. Borgarstjórinn hrifsaði bréfið í vonzku.
James jafnaði úr moldinni mjög vandlega. Eg man
ekkert um sjálfan mig að segja annað en það, að eg
þurkaði svitann af mér og fann, að eg var orðinn sársvangur.
"Guð hjálpi mér, hún er farin á eftir honum!"
sagði Sapt upp úr lestrinum. Svo rétti hann mér
bréfið.
Eg ætla ekki að rita hér orð fyrir orð bréf drotningarinnar.
Okkur, sem ekki gátum gert okkur fulla
grein fyrir tilfinningum hennar, fanst bréfið samt
mjög innilegt, en þó satt að segja gáleysislegt. Hún
sagðist hafa reynt að dvelja í Zenda eins og til hefði
verið ætlast. En hún hefði hreint ætlað að missa
þar vitið. Hún sagði sér hefði ekki getað verið mögulegt
að finna þar hvíld eða ró. Hún hefði ekkert vitað
um hvernig okkur hefði reitt af, né heldur hvernig
tekist hefði til í Streslau. Klukkustundum saman
hefði hún legið vakandi; þegar hún loks hefði sofnað,
þá hefði hana dreymt sama drauminn og fyrri. Hana
dreymdi hann nú í annað sinn. Hún hefði nú séð
hann (Rúdolf) mjög greinilega. Sér hefði virzt
hann vera konungur og vera kallaður það. En hann
hefði hvorki svarað því eða hreyft sig. Sér hefði
sýnst hann vera dauður, og því hefði hún enga ró
getað fengið. Þannig skýrði hún frá og afsakaði sig,
og marg endurtók það, að sér hefði fundist eins og
eitthvert óskiljanlegt afl draga sig til Streslau og
hvíslað væri að sér að hún yrði að fara, ef hún ætti að
fá að sjá hann aftur lifandi. "Og eg verð – eg verð
að fá að sjá hann! Ef konungur hefir náð í bréf
mitt, þá er úti um alt fyrir mér, hvort sem er. Ef
hann hefir ekki náð því, þá megið þið segja honum
hvað sem ykkur sýnist. Eg verð að fara. Mig
dreymdi þetta í annað sinn og dreymdi það svo skýrt.
Eg sá hann. Eg segi það alveg satt. Æ, eg má til
að sjá hann aftur. Eg sver það, að eg ætla að eins að
sjá hann einu sinni enn. Hann er í hættu staddur –
eg veit að hann er í hættu staddur. Eða hvað merkir
draumurinn? Bernenstein ætlar að fara með mér, og
eg ætla að sjá hann. Fyrirgefið mér, fyrirgefið mér!
Eg get ekki beðið hér. Draumurinn var svo skýr." –
Þetta voru niðurlagsorðin í bréfinu, og var auðséð að
henni, sem það hafði ritað, leið óendanlega illa, og að
hún var hálfrugluð af ofsjónum þeim, er truflaður
heili og hrelt hjarta hennar hafði birt henni til að
kvelja hana. Eg vissi þá ekki, að hún var áður búin
að segja Mr. Rassendyll sjálfum frá þessum undarlega
draumi. Sjálfur legg eg litla trú á drauma, því að eg
ímynda mér að við leggjum til efnið í þá sjálfir, og
smíðum úr von og kvíða í vökunni furðulegar sjónir,
er sýnast svo í svefninum merkilegar, dularfullar opinberanir.
En því verður samt ekki neitað, að sumt
kemur þó fyrir sem manni er óskiljanlegt, og eigi
dettur mér í hug að eg geti rakið guðs vegu af mínu
eigin hyggjuviti.
En það olli okkur ekki kvíða hversvegna drotningin
hafði farið, heldur hitt, að hún hafði farið. Við
vorum nú komnir til hússins, og James var farinn að
búa til morgunverð, því að hann var þess fullvís að
menn þyrftu að eta þó að konungur dæi. Og satt að
segja var eg matarþurfi, því að eg var dauðþreyttur;
þeir voru líka lúnir orðnir eftir starf sitt eigi síður en
eg. Við töluðumst við meðan við vorum að borða, og
við vorum allir á því að eg þyrfti að fara til Streslau.
Þar í borginni varð að leika þenna sorgarleik til enda.
Þar var Rúdolf, þar var Rischenheim, þar var Rúpert
Hentzau að öllum líkindum, og þar var drotningin nú.
Og Rúpert vissi að minsta kosti og Rischenheim ef
til vildi að konungurinn var dauður, og var kunnugt
um hvernig alt hafði snúist eftir knýjandi nauðsyn örlaganna.
Konungurinn hvíldi í friði í sæng sinni; það
var búið að taka honum gröfina. Sapt og James vöktu
trúlega yfir því leyndarmáli og mundu leggja líf sitt
við að dylja það. Eg varð að fara til Streslau, segja
drotningunni að hún væri orðin ekkja, og reyna að
ráða niðurlögum Rúperts.
Klukkan 9 um morguninn lagði eg á stað frá skothúsinu.
Mér var nauðugur einn kostur að ríða til
Hofbau og bíða eftir lestinni, er eg færi með til höfuðstaðarins.
Eg gat sent skeyti frá Hofbau, en eg mátti
ekkert láta uppi í því skeyti annað en það, að eg væri
á ferðinni, en ekkert skýra frá hvaða fregnir eg flytti.
En Sapt gat eg sent skeyti hve nær sem mér sýndist,
því að við höfðum komið okkur saman um dulletur,
sem betur fór. Hann hafði beðið mig að spyrja Mr.
Rassendyll, hvort hann (Sapt) ætti að koma okkur til
hjálpar eða halda kyrru fyrir þar sem hann væri.
"Þetta verður alt at komast í kring á einum degi,"
sagði hann. "Við getum ekki leynt dauða konungsins
lengi. Reyndu Fritz, í hamingju bænum, að koma
þorparanum fyrir ætternisstapa og ná í bréfið."
Eg eyddi svo engum tíma í kveðjur og reið á stað.
Klukkan 10 var eg kominn til Hofbau, því að eg reið
afarhart. Þaðan sendi eg Bernenstein skeyti til hallarinnar
og lét hann vita, að mín væri von. En eg tafðist
þar samt. Engin lest var við, þegar eg kom.
"Eg fer þá ríðandi," sagði eg við sjálfan mig, en
mintist þess jafnskjótt, að ef eg gerði það yrði eg
miklu seinni að ná þangað sem eg ætlaði. Fyrir því
var ekkert annað að gera, en bíða, og er hægt að gera
sér í hugarlund hversu mér var innanbrjósts meðan á
því stóð. Mér fanst hver mínúta klukkustundarlöng,
og mér er enn óskiljanlegt hvað mér fanst tíminn sá
langur. Eg át, drakk, reykti, gekk fram og aftur, sat
og stóð. Stöðvarstjórinn þekti mig og hélt að eg
væri að missa vitið, þangað til eg sagði honum að eg
væri með afar-áríðandi skeyti frá konunginum, og það
gæti stafað háski af, ef eg yrði að bíða lengi. Hann
samhrygðist mér, en hvað gat hann gert? Engin sérstök
lest var til á þeirri stöð, svo að eg varð að bíða,
og eg gerði það, þó að ilt þætti.
Loksins kom lestin. Svo var lagt á stað og hún
smáþokaðist nær borginni. Eg sá hana eftir klukkutíma
ferð. Þá var lestin stöðvuð, mér til ósegjanlegrar
gremju, og tuttugu mínútna eða hálfrar stundar
viðstaða varð; þá var lagt á stað aftur; ef biðin
hefði orðið lengri mundi eg hafa stokkið út úr lestinni
svo að eg yrði ekki brjálaður af að sitja lengur.
Að síðustu rann lestin inn á stöðina. Eg setti mér að
sýnast rólegur þó eg ætti bágt með það. Eg hallaði
mér aftur á bak í sætinu, og sat þar þangað til dyravörður
lauk upp hurðinni. Eg bað hann ósköp letilega
að útvega mér léttvagn og fylgdist út með honum
og gegnum stöðvarhúsið. Hann vísaði mér á vagninn,
og opnaði dyrnar fyrir mér. Eg gaf honum einhverja
þóknun og steig upp í vagntröppuna.
"Segið manninum að aka til hallarinnar sem hvatlegast,"
sagði eg. "Eg er orðinn helzt til seinn, og
það er þessari lestarskömm að kenna."
"Hryssutötrið mitt verður ekki lengi að koma yður
þangað, herra minn," sagði ekillinn.
Eg stökk svo upp í vagninn. En rétt í þessum
svifum sá eg mann á stöðvarpallinum, sem veifaði til
mín hendinni og kom hlaupandi. Ekillinn sá hann líka
og beið. Eg þorði ekki að segja honum að aka á stað,
því að eg óttaðist að slíkt yrði álitinn óviðurkvæmilegur
flýtir, og það hefði þótt undarlegt ef eg hefði
ekki mátt vera að tala fáein augnablik við frænda konunnar
minnar, hann Anton Strofzin. Hann kom til
mín og rétti mér höndina með perlugráum geitarskinnsglófanum
á, því að Anton var einhver mesti
skartsmaður í Streslau.
"Sæll, kæri Fritz!" sagði hann. "Eg hrósa happi
yfir því að hafa engri stöðu að gegna við hirðina. Það
eru beinlínis voðalegar annir, sem þið eruð í allir saman.
Eg bjóst við að þið munduð verða í Zenda svo
sem mánaðartíma."
"Drotningunni snerist fljótlega hugur," sagði eg
brosandi. "Konur eiga þátt í því, eins og þér er
kunnugt um; þú þekkir kvenfólkið svo dæmalaust
vel."
Skjall þetta eða hnífilyrði komu honum til að
snúa upp á granaskeggið brosandi.
"Jæja, eg bjóst nú hálfgert við að þú mundir
koma hingað bráðlega, en eg hafði enga hugmynd um
að drotningin væri komin."
"Á — vissirðu það ekki? Hvernig stóð á því að
þú bjóst við mér?"
"Ó — eg ímyndaði mér að þú yrðir sendur hingað
til eftirlits — eða í einhverjum erindagerðum, svo þú
yrðir að koma. Varst þú ekki einn aðstoðarmannanna?"
"Drotningarinnar? Nei, ekki sem stendur."
"En konungsins þá?"
"Já, það var heldur," svaraði eg. "Eg fer nú að
minsta kosti í erindum konungsins."
"Rétt er það," mælti hann. "Eg bjóst við, að þú
mundir koma strax þegar eg heyrði að konungurinn
var kominn hingað."
Eg hefði víst átt að varast að láta mér bregða;
en eg hafði hvorki stillingu Sapts eða Rúdolf Rassendylls
til að bera.
"Er konungurinn hér?" spurði eg, greip um
handlegginn á honum og stóð á öndinni.
"Já, reyndar. Vissirðu það ekki? Já, hann er
kominn til borgarinnar."
Eg sinti honum þá ekki meira. Fyrst í stað gat
eg ekki komið upp nokkru orði, en þegar eg mátti
mæla, kallaði eg til ekilsins og mælti:
"Aktu til hallarinnar eins hart og þú getur."
Við brunuðum á stað, en Anton stóð eftir sem
höggdofa af undrun. En af mér er það að segja, að
eg fleygði mér aftur á bak í vagnsætinu alveg utan
við mig. Konungurinn lá dauður í skothúsinu, en
samt var sagt, að hann væri í höfuðstaðnum!
Reyndar flaug mér í hug, hvernig í þessu lægi,
en mér létti lítið við það. Rúdolf Rassendyll var í
Streslau. Einhver hafði séð hann þar, og haldið að
hann væri konungurinn. En bætti það um? Hvaða
bót var að því, þegar konungurinn var dauður og gat
aldrei komið og gengið í stað hins?
Satt að segja varð mér ver við en áður, eftir að
eg hafði séð hvernig í öllu lá. Ef mér hefðu verið
kunnir allir málavextir, mundi eg líklega hafa gert
mér þetta að góðu. Því að það hafði ekki komist
upp fyrir tilviljun að konungurinn væri í borginni.
Það hafði ekki kvisast um það af því að einhver
hefði þózt mæta honum á götu. Þessi fregn var
ekki bygð á kviksögum, er bæla mátti niður aftur, og
hún var ekki staðhæfð af einum eða tveimur mönnum
að eins. Daginn þann leit mikill þorri borgarlýðsins
svo á, að Rúdolf Rassendyll væri konungurinn,
og styrktist í þeirri trú af tali og framkomu Mr.
Rassendylls, og drotningar sjálfrar líka, en hvorugt
þeirra vissi þá vitanlega neitt um dauða konungsins.
Eg hlýt nú að skýra frá þeim furðulegu og
erfiðu atburðum, er neyddu þau til að grípa til annars
eins óyndisúrræðis, jafnhættulegt og það var. En
þó að þetta væri háskaleg áhætta eins og á stóð, þegar
þau réðust í það, þá var það þó enn ægilegra og
geigvænlegra nú, eftir þá breytingu sem orðin var,
og þau vissu ekkert um.
X. KAPÍTULI.
Mr. Rassendyll komst klaklaust frá Zenda til
Streslau, og var kominn þangað kl. 9 sama daginn,
sem óhappið varð í skothúsinu. Hann hefði getað
náð þangað fyr, en fyrir varkárnis sakir dró hann
það að fara inn í þéttbýlt úthverfi borgarinnar, þangað
til rökkvað var, svo að hann þektist ekki. Nú var
hætt að loka borgarhliðunum um sólsetur, eins og
venja hafði verið til meðan Michael var hæst ráðandi,
og Rúdolf komst inn um þau slysalaust. Til allrar
hamingju var stormur og rigning í Streslau um
kvöldið, þó að gott veður væri þar sem við vorum;
þess vegna var fátt fólk á götum úti, og hann komst
til húss míns, án þess að nokkur yrði var við hann.
En þar var úr vöndu að ráða. Enginn þjóna minna
vissi neitt um leyndarmálið; enginn nema kona mín
þekti Rúdolf, því að drotningin bar fult traust til
hennar, og hún átti enga von á honum, vegna þess
að henni var ókunnugt um atburði þá, er gerst hefðu
upp á síðkastið. Rúdolf var því í vanda staddur og
saknaði nú illa þjóns síns hins dygga, er hann hefði
getað sent inn á undan sér. Vegna illviðrisins var
það ekkert tiltökumál þó að hann skýldi fyrir
andlit sér og bretti kraganum upp um eyru, og þó að
hann þrýsti hattinum sem bezt ofan fyrir augu: var
það sýnilega gert til þess að missa hann ekki.
Þannig til reika stöðvaði hann hest sinn framan við
dyrnar á húsi mínu og steig af baki.
Þegar ráðsmaðurinn kom til dyranna, var hann
beðinn í hörkulegum og dimmum rómi, að láta barónsfrúna
vita, að maður væri kominn, sem vildi finna
hana, og væri með skeyti frá manni hennar. Maðurinn
hikaði við, eins og ekki var undarlegt, að skilja
eftir fordyrið opið, þar sem ókunnur maður var við
dyrnar, en margir fémætir munir rétt innan við hurðina.
Hann tautaði eitthvað í afsökunarskyni, ef komumaður
kynni að vera hefðarmaður, skelti hurðinni í
lás og fór að leita að húsmóður sinni. Konu mína fór
að gruna margt, þegar hún heyrði lýsinguna á þessum
gesti, er svo bar síðla að garði, því að hún mintist
þess strax að Rúdolf hafði einu sinni riðið frá
Streslau til skothússins í samskonar dulargerfi. Þegar
hún heyrði að hávaxinn maður með skýlu fyrir
andliti og hattinn teygðan ofan fyrir augu, væri
kominn, og kvæðist flytja fregnir frá manni hennar,
kom henni strax í hug að þetta mundi vera Rúdolf
Rassendyll. Helga vill aldrei meðganga það, að hún
sé slungin, en þó tekst henni að hafa það upp úr
mér sem hún ætlar sér. Samt er mér nær að halda,
að hún eigi mjög auðvelt með að leyna mig ýmsum
smáatriðum, er kvenleg þagmælska hennar telur mér
óþarft að vita. Og með því að hún á svo hægt með
að fara á bak við mig varð henni ekki skotaskuld úr
að leika á ráðsmanninn. Hún lagði frá sér sauma
sína með mestu hægð og mælti:
"Já einmitt það; eg þekki þenna mann. Þú
hefir þó líklega ekki skilið hann eftir úti í rigningunni."
Hún var helzt til hrædd um, að Rúdolf hefði
staðið of lengi í birtunni af fordyrislömpunum.
Ráðsmaðurinn stamaði einhverjar afsakanir, og
lét þess getið, að hann hefði verið hræddur um eignir
okkar í fordyrinu, og átt ómögulegt með að sjá tiginmensku
á manni úti í náttmyrkrinu. Helga greip
þóttalega fram í fyrir honum og hrópaði: "Ógnar
sauður geturðu verið!" og hljóp til dyranna að svo
mæltu og opnaði hurðina — ekki nema lítið samt.
Undir eins og hún kom auga á Mr. Rassendyll sá hún
að sig hafði grunað rétt, og kveðst hafa þekt augu
hans undir eins.
"Eruð það þér?" hrópaði hún. "Og þjónsbjálfinn
hefir skilið við yður úti í rigningunni. Gerið svo
vel og komið strax inn! Og þér eruð ríðandi."
Hún veik sér svo að ráðsmanninum, er auðmjúkur
hafði fylgt henni, til dyranna og sagði: "Taktu hest
barónsins og farðu með hann út í hesthúsið."
"Eg skal senda einhvern með hann, frú mín."
"Nei, nei, farðu með hann sjálfur — farðu með
hann undir eins. Eg ætla að hugsa um baróninn."
Ráðsmaðurinn lagði þá á stað hikandi, en heldur
skapvondur út í rigninguna. Rúdolf vék sér til hliðar
og hleypti honum fram hjá sér, en hraðaði sér inn
strax og hann var farinn og sá að enginn var inni í
fordyrinu nema Helga. Hún gaf honum merki um
að hafa hljótt og fylgdi honum síðan sem skjótast
inn í lítinn sal á neðsta lofti, sem eg var stundum
vanur að hafa fyrir skrifstofu, eða til að taka á móti
mönnum er áttu við mig erindi. Salurinn vissi út að
götunni, og regnið heyrðist dynja á breiðum gluggarúðunum.
Rúdolf sneri sér að henni brosandi, laut
henni og kysti á hönd hennar.
"Um hvaða barón voruð þér að tala, kæra frú?"
spurði hann.
"Hann spyr ekki um það frekar," sagði hún og
ypti öxlum. "Segið mér heldur hvernig stendur á
ferðum yðar hér, og hvað hefir komið fyrir."
Hann skýrði henni þá frá öllu, sem hann vissi, í
fáum orðum. Hún reyndi að dylja kvíða sinn yfir
því að heyra að eg kynni að verða að eiga við Rúpert
í skothúsinu, og hlýddi með athygli á hvert erindi
Rúdolfs væri á fund hennar.
"Get eg komist héðan út úr húsinu og inn í það
aftur, ef á þarf að halda, án þess að tekið verði eftir
mér?" spurði hann.
"Dyrnar eru lokaðir á nóttunni og lyklana hafa
þeir einir ráðsmaðurinn og Fritz."
Mr. Rassendyll varð litið á gluggana í herberginu.
"Eg er ekki orðinn svo feitur að eg komist ekki
út og inn þarna," sagði hann. "Eg held, að það væri
betra, heldur en þurfa að ónáða ráðsmanninn. Hann
kynni að hafa orð á því."
"Eg skal sitja hér í alla nótt og sjá um að enginn
fari hér inn."
"Það getur skeð, að eg verði eltur ef mér mishepnast
hlutverk mitt og uppþot verður."
"Hlutverk yðar?" sagði hún og hrökk ofurlítið
við.
"Já," svaraði hann. "En spyrjið ekki um hvað
það er, barónsfrú. Eg er að starfa fyrir drotninguna."
"Fyrir drotninguna vil eg gera hvað sem er, og
það vill Fritz líka."
Hann tók í hönd hennar og þrýsti að henni vingjarnlega
og hughreystandi.
"Má eg þá segja frá skipunum mínum?" spurði
hann brosandi.
"Já, þeim skal verða hlýtt."
"Þá vil eg fyrst fá þurran frakka, ofurlítið að
borða og fá að vera einn í þessu herbergi, og að enginn
komi hér inn nema þér."
Um leið og hann slepti orðinu, tók ráðsmaðurinn
um hurðarsnerilinn að utanverðu. Kona mín hljóp
til dyranna, opnaði hurðina og skipaði manninum að
koma sem fljótast inn með kalt kjöt og fleiri matvæli,
sem væru við hendina. Rúdolf sneri baki að þeim á
meðan.
"Komið með mér," mælti húm við Rúdolf
undir eins og þjónninn var farinn.
Hún fylgdi honum inn í búningsherbergið þar
sem föt voru til handa honum. Þar næst leit hún
eftir, að kveldverðurinn væri fram reiddur, skipaði
ráðsmanninum að hafa til svefnherbergi handa gestinum,
og sagði honum að hún hefði alvarlegt mál að
ræða við baróninn, og ráðsmaðurinn þyrfti ekki að
bíða eftir sér lengur en þangað til klukkan ellefu.
Svo sendi hún hann burtu og lét Rassendyll vita, að
honum væri óhætt að koma fram í salinn og setjast
að snæðingi. Hann kom þá fram og hrósaði henni
fyrir kjarkinn og fyrirhyggjuna. Og eg leyfi mér að
halda því fram, að hún hafi átt það skilið. Hann
hraðaði sér að borða. Svo fór hann að reykja og
þau ræddust við. Klukkan varð ellefu. Enn var of
snemt fyrir hann að fara. Kona mín opnaði dyrnar
og leit út. Fordyrið var lokað, og dimt í því. Ráðsmaðurinn
hafði lyklana. Hún lét aftur hurðina á
salnum og tvílæsti henni hljóðlega. Þegar klukkan
sló tólf stóð Rúdolf upp og depraði ljósið á lampanum.
Svo opnaði hann gluggahlerana hljóðlega, dró
upp gluggann og leit út.
"Lokið þeim aftur, þegar eg er farinn." hvíslaði
hann. "Ef eg kem aftur, þá ætla eg að berja, svona,
og þá opnið þér fyrir mér."
"Farið varlega, í guðs bænum," sagði hún lágt
og greip um hönd hans.
Hann kinkaði kolli til samþykkis, sté með annan
fótinn út yfir gluggakarminn og sat þar ofurlitla
stund hlustandi. Það var sama hvassviðrið og enginn
maður sást á götunni. Hann rendi sér svo niður
á gangstéttina og hafði byrgt fyrir andlit sér eins og
áður. Hún horfði á eftir honum þar sem hann fór
hár og tignarlegur á velli, þangað til bugða kom á
strætið og hann hvarf henni sjónum. Því næst rendi
hún niður glugganum, lagði hlerana fyrir aftur og
settist niður og fór að biðja fyrir honum, fyrir mér
og fyrir vinkonu sinni, drotningunni. Henni duldist
það sem sé ekki, að það var verið að vinna hættuverk
þá um nóttina, og henni var það hulið hver eða hverjir
mundu hættast komast eða tortímast.
Frá því að Mr. Rassendyll fór frá heimili mínu
um miðnætti til að leita Rúperts Hentzau, skapaðist
nýtt atriði á hverri klukkustund og jafnvel á hverju
augnabliki í sorgarleik þeim, er gerði út um þetta
stórmál okkar. Það er nú búið að skýra frá því,
hvað við höfðumst að; Rúpert sjálfur var nú á leið
til borgarinnar aftur, og drotningin var þreyjulaus
og svefnlaus að ráða það við sig að fara til Streslau.
Þó að þögul nóttin grúfði yfir, þá var verið að nota
tímann. Því að þó Rúdolf færi hyggilega að og
gætti allrar varkárni, þá hafði hann víð andstæðing
að eiga, er ekkert færi lét ónotað sér í hag, og sá andstæðingur
hafði náð í hagkvæmt og gagnlegt verkfæri
þar sem Bauer var, en Bauer var eitthvert það
lævísasta þrælmenni, sem eg hefi nokkurn tíma þekt.
Og aðalyfirsjón okkar þegar frá upphafi var í því
fólgin hve lítið við skeyttum um að vara okkur á
þessum manni, enda varð okkur það gáleysi dýrkeypt
að lokum.
Bæði Rúdolf og konu minni hafði sýnst strætið
alveg mannlaust þegar hann fór út. Samt hafði bæði
verið tekið eftir komu hans og eins þegar hann fór og
gluggahlerunum var lokað á eftir honum. Við báða
enda á húsi mínu voru útbyggingar; það er veggbogi
á gestasalnum og annar stærri á borðsalnum. Veggbogar
þessir mynda skugga öðru megin við sig, og í
öðrum skugganum þar, — eg veit ekki við hvorn húsendann
— leyndist maður og hafði gát á öllu alt kveldið.
Hvar annars staðar sem hann hefði verið mundi
Rúdolf hafa orðið hans var. Ef við hefðum ekki verið
svo önnum kafnir við þau verk, sem voru okkur á
höndum, þá hefði okkur sjálfsagt dottið í hug að
Rúpert mundi hafa skipað Rischenheim eða Bauer að
hafa auga á heimili mínu meðan hann var burtu; því
þangað var auðvitað að hver okkar sem væri mundi
leita, ef hann kæmi til borgarinnar. Og Rúpert hafði
ekki gleymt þessu. Það var svo dimt að njósnarinn,
er séð hafði konunginn einu sinni, en Mr. Rassendyll
aldrei, þekti ekki gestinn. En hann hugsaði með sér,
að hann mundi gera lánardrotni sínum þægt verk með
því að njósna um ferðir þessa hávaxna manns, er
kom dularbúinn og fór burt svo óvænt og laumulega.
Þess vegna kom stuttur maður og saman rekinn út
úr skugganum, þegar Rúdolf hvarf fyrir götuhornið
og Helga hafði lokað hlerunum, og lagði á stað út í
myrkrið og illviðrið á eftir Rúdolf Rassendyll. Þessir
tveir, sá sem eltur var og sá sem elti, mættu engum
nema lögregluþjónum hingað og þangað, er litu til
þeirra heldur óvinsamlega. En þeir lögregluþjónar
voru fáir, því að flestir þeirra höfðu heldur kosið að
standa í skjóli undir einhverjum húsveggnum til að
reyna að hafa einhversstaðar þurran þráð á sér, en
að líta eftir vegfarendum.
Og þeir héldu áfram þessir tveir. Nú sneri
Rúdolf inn í Konungsstræti. Þá um leið hraðaði
Bauer sér á eftir honum svo að ekki urðu á milli
þeirra nema svo sem sjötíu skref. Áður hafði hann
verið um hundrað skref á eftir. Hann ímyndaði sér
að það mundi vera nægilega langt millibil, um hánótt
í öðru eins veðri, þegar vindurinn og regndunurnar
hjálpuðust að, til að dylja ganghljóð manns á strætunum.
En Bauer hafði reiknað þar á mælikvarða bæjarmanna,
en Rúdolf Rassendyll hafði þá næmu heyrn,
sem er einkenni þeirra manna, er aldir eru upp til
sveita og hafa reynt heyrn sína í skógum úti. Alt í
einu hnykti hann höfðinu til ofurlitið. Eg kannast
einkar vel við þá hreyfingu, þegar eitthvað nýtt vakti
athygli hans. Hann hvorki nam staðar eða hægði á
sér, því ef hann hefði gert það, mundi grunur hafa
vaknað hjá þeim sem elti hann. En hann sneri yfir
götuna og upp á gangstéttina sem fjær var húsinu, er
strætistalan 19 var á. Um leið hægði hann ofurlítið á
sér. Maðurinn sem á eftir honum kom hægði strax á
sér líka. Ganghljóð hans heyrðist engu gleggra.
Hann vildi ekki ganga fram á þann sem á undan var.
En, sá maður sem er á sveimi á götum úti að næturlagi
í öðru eins veðri, af því að maður, sem á undan
honum gengur, er nógu vitlaus til að vera þá úti, hlýtur
að hafa einhverja aðra ástæðu til þess en þá eina.
Það rann Rúdolf Rassendyll í hug og hann hugsaði
sér að komast að því hver sú ástæða væri.
Þá kom honum nýtt í hug, og hann gleymdi varkárni
þeirri, er hann hafði áður sýnt, og nam
staðar á steinstéttinni, hugsandi af kappi. Var það
Rúpert sjálfur þessi maður, sem var að elta hann?
Líkt var það Rúpert að elta hann, líkt var það honum
að hefja atlögu með þessum hætti, líkt var það Rúpert
að vera þess jafnbúinn að ganga framan að manni
og veita tilræði með dirfskufullu áhlaupi, og laumast
aftan að manni og skjóta mann níðingslega. Honum
mundi alveg standa á sama hvora aðferðina hann
veldi. Hann mundi kjósa þá sem hentari væri í það
sinn. Mr. Rassendyll æskti einskis frekar en að fá
að eiga við mótstöðumann sinn þarna úti. Þar gátu
þeir barist svikalaust, og ef hann félli vissi hann að
Sapt eða eg mundum halda uppi merkinu í aðalstríðinu,
sem nú stóð yfir. Ef hann yrði hlutskarpari
þarna myndi hann ná í bréfið. Bréfið mátti þá eyðileggja
á svipstundu, og þá var drotningin leyst úr
öllum vanda. Eg býst ekki við að hann hafi varið
neinum tíma í að leggja það niður fyrir sér, hvernig
hann ætti að sleppa við að verða settur í varðhald, því
að lögreglan mundi sennilega verða vör við þenna
bardaga. Ef hann hefir gert það, þá er líklegt að
hann hafi helzt ætlað að losna úr klípunni með því að
lýsa hreinskilnislega yfir því hver hann væri, hlæja
að því hve þá mundi furða á, hvað líkur hann var
konunginum, og treysta á að við mundum bjarga sér
undan hegningu laganna. En hvað var um alt þetta
að fást, ef að eins yrði tími til að eyðileggja bréfið?
Að minsta kosti sneri hann nú alveg við og gekk á
móti Bauer. Hann hafði aðra hendina í vasanum, á
skammbyssunni. Bauer sá hann koma, og hlýtur að
hafa vitað að grunur var á sig kominn og að eftir sér
hefði verið tekið. Þessi slungni refur skaut höfðinu
aftur á bak og tók á rás áfram eftir strætinu, blístrandi
á hlaupunum. Rúdolf nam á staðar á miðri götunni
og fór að furða sig á hver þessi maður væri.
Hann var í efa um hvort þetta væri Rúpert, og hann
vildi eigi láta þekkja sig, eða það væri einn manna
hans, eða það kynni að vera eftir alt saman einhver
saklaus maður, sem ekkert vissi um leyndarmál okkar
og hirti ekkert um þau. Bauer færðist nær, blístraði
lágt og sletti löppunum hæverskulaust ofan í forina.
Nú var hann kominn rétt að segja á móts við
Mr. Rassendyll. Rúdolf þóttist nú viss um, að maðurinn
hefði verið að veita sér eftirför, en hann vildi
þó fá frekari vissu um það. Hann hafði ætíð miklar
mætur og ánægju af öllu því, er reyndi á dirfsku og
áræði. Það átti hann sammerkt við Rúpert Hentzau,
og einmitt af því ímynda eg mér að sprottin hafi verið
sú virðing, sem hann hafði á mótstöðumanni sínum.
Hann gekk nú skyndilega í veg fyrir Bauer og
ávarpaði hann í þeim rómi, sem honum var eiginlegur
og um leið svifti hann skýlunni alveg frá andliti
sínu.
"Þú ert býsna seint á ferli, piltur minn, í öðru
eins veðri og nú er í nótt."
Þó að Bauer kæmi þetta ávarp á óvænt,
tapaði hann sér samt ekki. Mér er ókunnugt um
hvort hann þekti Rúdolf strax, en eg ímynda mér að
hann hafi samt grunað hvers kyns var.
"Þeir sem húsviltir eru, og hvergi eiga höfði sínu
að að halla verða að gera sér að góðu að hafast við
úti, seint og snemma, herra minn," svaraði hann, nam
staðar í forinni og leit upp með sama góðlátlega,
bjálfalega augnaráðinu, er hann hafði leikið á mig
með.
Eg hafði lýst honum mjög vandlega fyrir Mr.
Rassendyll. Ef Bauer vissi eða gat sér til hver sá
var er til hans talaði, þá var Mr. Rassendyll í engum
efa um við hvern hann átti.
"Húsviltur! Átt hvergi höfði þínu að að
halla!" hrópaði Rúdolf í meðaumkvunarrómi.
"Hvernig stendur á því? En hvað sem því líður,
þá forði hamingjan þér, og hverjum öðrum sem er,
frá að hafast við á strætum úti í öðru eins veðri og nú
er. Komdu, eg skal lána þér rúm. Komdu með mér,
eg skal lána þér húsaskjól, piltur minn."
Bauer hrökk aftur á bak. Honum kom á óvart
þessi greiðvikni, og auðséð var á augnaráði hans, er
hann skimaði eftir strætinu til beggja hliða, að hann
langaði til að flýja. En Rassendyll gaf honum ekkert
tóm til að láta verða af því. Með kænlegri látalætis-góðvild
smeygði hann vinstri handleggnum utan
um hægri handlegg Bauers og sagði:
"Eg er maður vel kristinn, og rúm skaltu fá í
nótt, eins og eg er lifandi, piltur minn, komdu
með mér. Það er ekki gerandi að standa lengi í
sömu sporum í þessu hundaveðri."
Það var bannað í Streslau að bera vopn á sér.
Bauer langaði ekkert til að lenda í klónum á lögreglunni
og þar að auki hafði hann ekki ætlað sér annað
en að njósna í þetta skifti. Hann var því vopnlaus
og eins og barn í höndunum á Rúdolf. Hann hafði
ekkert undanfæri annað, en að láta Mr. Rassendyll
leiða sig og þeir héldu því báðir áfram eftir Konungsstræti.
Bauer hafði hætt að blístra og byrjaði
ekki á því aftur. En Rúdolf raulaði öðru hvoru
gamanvísur og "sló taktinn" með fingrunum á handleggnum
á Bauer. Þeir beygðu svo alt í einu þvert
yfir strætið. Auðséð var á því hve Bauer varð þá
tregur í spori að honum þótti ekkert vænt um þann
krók. En hann gat enga mótstöðu veitt.
"Þú mátt til með að fylgjast með mér, piltur
minn," sagði Rúdolf hughreystandi og gat ekki varist
brosi þegar hann leit framan í félaga sinn.
Þeir héldu áfram. Brátt komu þeir á móts við
smáhúsin hjá járnbrautarstöðinni við endann á Konungsstræti.
Rúdolf fór að veita búðunum þar nákvæma
eftirtekt.
"Það er skrambi skuggsýnt," sagði hann. "Heldurðu
að þú getir komið auga á nr. nítján fyrir mig,
piltur minn?"
Í því að hann sagði þetta glæddist brosið á andliti
hans. Örin hafði hitt. Bauer var sniðugur þorpari,
en nú misti hann taumhald á tilfinningum sínum;
handleggurinn á honum skalf og nötraði í höndunum
á Mr. Rassendyll.
"Nítján, herra minn?" tautaði hann.
"Já, nítján. Þangað er það, að við eigum leið
báðir, þú og eg. Þar vona eg að við finnum það, –
sem við erum að leita að."
Bauer virtist vera orðinn alveg ruglaður. Hann
hvorki skildi neitt í þessum djarflegu tiltekjum, né
vissi hvernig átti að verjast þeim.
"Þarna lítur út fyrir að það sé," sagði Rúdolf,
mjög ánægjulega, þegar þeir komu að litlu búðinni
hennar Mrs. Holf. Stendur þarna ekki einn og níu
yfir dyrunum, piltur minn? Já, og Holf! Já, það er
nafnið! Gerðu svo vel og hringdu bjöllunni, eg hefi
í báðum höndum."
Það var líka satt. Með annari hendi hélt hann
um handlegg Bauers, og ekki lengur vingjarnlega,
heldur heljartaki; en í hinni hendinni sá fanginn að
hann hélt á skammbyssu, er hann hafði eigi áður orðið
var við.
"Þú sérð það," mælti Rúdolf góðlátlega, "að þú
verður að hringja fyrir mig. Fólkinu mundi koma
það á óvart, ef eg færi að vekja það með skoti."
Bauer þóttist geta séð það á því, hvernig skammbyssunni
var haldið, hvar skotið mundi lenda.
"Hér er engin bjalla," sagði Bauer vesældarlega.
"O, jæja, þá verðurðu að berja."
"Eg býst við því."
"Á að berja með nokkuð vissum hætti, vinur
minn."
"Eg veit ekki," tautaði Bauer.
"Eg ekki heldur. Getur þú ekki getið þér til um
það?"
"Nei, eg veit ekkert um það."
"Jæja, við verðum samt að reyna það. Þú berð,
og — hlustaðu á, piltur minn. Þú verður að geta rétt
til. Skilurðu?"
"Hvernig á eg að geta getið rétt?" spurði Bauer
og reyndi að sýna á sér þykkjusvip.
"Það veit eg reyndar ekki," svaraði Rúdolf, "en
mér er illa við alla bið, og ef dyrnar verða ekki opnaðar
eftir tvær mínútur, þá verð eg að vekja aumingja
fólkið með skoti. Þú sérð þetta. Þú hlýtur að sjá
þetta? Er ekki svo?" Aftur hófst skammbyssuhlaupið
upp og sýndi Bauer glögglega hvað í orðum
Mr. Rassendylls lá.
Við þessar harðlegu fortölur lét Bauer undan.
Hann hóf upp höndina og sló á hurðina með hnefanum,
þungt högg fyrst og svo létt högg. Þetta gerði
hann fimm sinnum. Auðsætt var, að við honum var
búist því að farið var að losa járnfestina án þess að
nokkur heyrðist ganga til dyranna. Því næst heyrðist
slagbrandur dreginn frá með hægð, og samstundis
opnaðist hurðin lítið eitt og í því slepti Rúdolf af
hendleggnum á Bauer. Svo greip hann snögt í hnakkann
á Bauer og fleygði honum óþyrmilega út á strætið.
Honum varð fótaskortur og hann lenti á grúfu
ofan í forina og braust þar um. Rúdolf fleygði sér á
hurðina og hún laukst upp, og hann komst inn. Hann
skelti hurðinni aftur umsvifalaust og rak slagbrandinn
fyrir en skildi Bauer eftir úti í göturæsinu. Því næst
sneri hann sér við og hélt um gikkinn á skammbyssu
sinni, því að hann bjóst við að sjá framan í Rúpert
Hentzau, svo sem eitt fet fram undan sér.
En þar var hvorki fyrir honum Rúpert Hentzau
eða Rischenheim, og jafnvel ekki gamla konan. En
þarna rakst hann á hávaxna, laglega, dökkhærða
stúlku, sem hélt á olíulampa. Hann þekti hana ekki, en
eg hefði getað frætt hann um, að þetta var yngsta
barn Mrs. Holf og hét Rósa. Eg hafði oft séð hana,
þegar eg var að ríða um borgina í Zenda með konunginum,
áður en gamla konan flutti sig til Streslau. Satt
að segja leit helzt út fyrir að stúlkan hefði sókst eftir
að verða á vegi konungsins, og hann hafði oft hent
gaman að því, hvað oft hún hafði reynt að láta hann
taka eftir sér, og hve títt hún hafði mænt á eftir honum
augum sínum stórum og dökkum. En það er hlutskifti
atkvæðamanna, að vekja slíka undarlega velvild
á sér, og konungurinn hafði ekki skeytt meira um
þessa stúlku en hverja aðra af þeim rómantísku stúlkum,
er höfðu barnalega ánægju af og fanst það töluverð
vegtylla að sýna honum velvildarmerki. En velvild
sú var oftast sprottin af því, hve álitlegur konungurinn
hafði virst við krýninguna og hve hetjulega
hann hafði komið fram í viðureigninni við Michael
svarta, og sem betur fór var konungi ókunnugt um
þær orsakir, sem svo særingarlegar voru fyrir hann.
Þetta velviljaða fólk konungi stóð honum aldrei svo
nærri að það fengi neina vitneskju um umskiftin sem
urðu á átrúnaðargoði þess.
Velvildarhugur Rósu var því, að minsta kosti að
hálfu leyti sprottinn af því, hve vel henni hafði litist
á sjálfan manninn, er nú stóð frammi fyrir henni,
manninn, sem horfði nú á hana undrandi við daufa
skinið af rjúkandi olíulampanum. Lampinn hristist
svo í hendinni á henni, að hún var rétt við að missa
hann, þegar hún kom auga á þenna mann, því að
skýlan huldi eigi framar andlit hans, og hún gat gerla
séð framan í hann. Ótti, fögnuður og hrifning skiftist
á í hugskoti hennar.
"Konungurinn!" sagði hún lágt og fagnandi.
"Nei, en —" og hún starði undrandi framan í hann.
"Furðarðu þig á að sjá ekki skeggið, ungfrú?"
spurði Rúdolf og strauk um hökuna. "Mega konungar
ekki raka sig eins og aðrir menn, þegar þeim sýnist?"
Undrun og efi skein enn úr svip hennar. Hann
beygði sig þá ofan að henni og hvíslaði:
"Og má vera, að mig hafi ekki langað til að láta
þekkja mig þegar í stað."
Hún roðnaði af ánægju við traustið, sem hann
sýndi henni.
"Eg mundi þekkja yður hvar sem væri," hvíslaði
hún og leit á hann stóru dökku augunum. "Allsstaðar,
Yðar Hátign."
"Þá viltu kannske hjálpa mér?"
"Já, og leggja líf mitt í sölurnar til þess."
"Nei, nei, stúlka mín góð. Það eru að eins ofurlitlar
upplýsingar, sem eg þarf að fá. Hver á þetta
hús."
"Móðir mín."
"Einmitt það. Leigja nokkrir af henni herbergi?"
Stúlkunni virtist verða felmt við þessar nærgöngulu
spurningar.
"Segið mér, hvað þér viljið fá að vita," sagði hún
blátt áfram.
"Hver er þá hér?"
"Luzau-Rischenheim greifi, lávarður minn."
"Og hvað hefir hann fyrir stafni?"
"Hann liggur uppi í rúmi, bölvandi og andvarpandi,
af kvölum sem hann hefir í handleggnum, því að
hann er særður á honum."
"Og er enginn annar hér?"
Hún horfði í kring um sig varkárlega, og svaraði
mjög lágt:
"Nei, nú er hér enginn annar."
"Eg var að leita að einum kunningja mínum,"
sagði Rúdolf. "Mig langar til að hitta hann einan.
Það er ekki léður leikur fyrir konunga að ná tali af
mönnum einslega."
"Eg býst við—?"
"Jæja, þú veist hvern eg á við."
"Já, en hann er farinn; hann fór til að hitta yður."
"Að hitta mig! Hver skollinn! Hvernig gaztu
komist að því?"
"Bauer sagði mér það."
"Ójá, Bauer! Hver er Bauer?"
"Maðurinn, sem barði að dyrum. Hversvegna
lokuðuð þér hann úti?"
"Til þess að geta talað við þig í næði. Bauer segir
þér frá leyndarmálum húsbónda síns."
Hún tók þessari gletni hans með ástleitnishlátri.
Henni fanst ekki skaði skeður þó að konungurinn
kæmist að því, að hún ætti biðla.
"Jæja. Hvert hefir greifabjálfinn hans farið til
að hitta mig?" spurði Rúdolf glaðlega.
"Hafið þér ekki hitt hann?"
"Nei. Eg kom beint frá kastalanum í Zenda."
"En hann bjóst við að hitta yður í skothúsinu,"
hrópaði hún. "En nú skil eg! Rischenheim greifi var
mjög argur yfir því, þegar hann kom, að frændi hans
skyldi vera farinn."
"Svo hann var þá farinn! Nú skil eg! Rischenheim
fór með skilaboð frá mér til Rúperts greifa.
"Og þeir hafa farist á mis, Yðar Hátign."
"Já; rétt til getið hjá, þér, stúlka mín góð. Það
var sannarlega mjög hrapalegt!" Þarna sagði Rúdolf
ekkert annað en hann meinti. "En hve nær býstu
við að greifinn komi aftur?" spurði hann ennfremur.
"Snemma í fyrra málið, Yðar Hátign — klukkan
sjö eða átta."
Rúdolf færði sig nær henni og tók nokkra gullpeninga
upp úr vasa sínum.
"Eg kæri mig ekki um peninga, Yðar Hátign,"
tautaði hún.
"Jæja, láttu þá festa þá saman og berðu þá um
hálsinn."
"Já, já, látið mig fá þá." hrópaði hún með ákefð
og rétti fram höndina.
"Viltu þá vinna til þeirra?" spurði hann, og hélt
þeim gletnislega frá henni svo að hún náði ekki í þá.
"Hvernig þá?"
"Með því að vera til taks og opna fyrir mér þegar
eg kem kl. ellefu og ber að dyrum eins og Bauer."
"Já, eg skal gera það."
"Og með því að láta engan vita, að eg hafi komið
hér í nótt. Viltu lofa mér því?"
"Má eg ekki segja móður minni það?"
"Nei."
"Og ekki Luzau-Rischenheim greifa heldur?"
"Honum allra sízt. Þú mátt engum segja það.
Eg er nú í leynilegum erindum, og Rischenheim veit
ekkert um ferð mína."
"Eg skal gera alt, sem þér segið mér. En — en
Bauer veit um þetta."
"Það er satt," sagði Rúdolf. "Bauer veit um það.
Jæja, það verður að sjá um Bauer."
Um leið og hann sagði þetta, sneri hann til dyranna.
Þá beygði stúlkan sig alt í einu áfram, greip
um hönd hans og kyssti hana.
"Eg skal láta lífið fyrir yður," tautaði hún.
"Blessað barnið," sagði hann blíðlega. "Eg held
að hann hafi átt bágt með að nota sér heimskulega
velvild hennar, jafnvel þó það væri gert í þjónustu
drotningarinnar. Hann tók á höndinni, og stóð við
rétt á meðan hann sagði:
"Ef Bauer kemur, þá læturðu sem þú hafir ekkert
sagt mér. Mundu eftir því. Eg ógnaði þér, en þú
lézt ekkert uppskátt."
"Hann segir þeim, að þér hafið verið hér."
"Það er ekki hægt að gera við því. Að minsta
kosti fá þeir ekki að vita hvenær eg kem aftur. Góða
nótt."
Rúdolf opnaði hurðina og snaraðist út og lokaði
dyrunum hvatlega á eftir sér. Ef Bauer kæmist aftur
til hússins, þá mundi það komast upp að hann hefði
verið þar; en ef honum tækist að ná í Bauer og koma
í veg fyrir að hann kæmist þangað, þá var óhætt að
treysta á þagmælsku stúlkunnar. Hann nam staðar
utan við dyrnar, hlustaði og skimaði út í myrkrið svo
vandlega sem honum var auðið.
XI. KAPÍTULI.
Það var farið að vera áliðið nóttina, en vel hafði
komið sér að hún var þögul og dimm. Innan skamms
mundi fara að sjást rofa fyrir degi. Innan skamms
mundi fara að sjást hreyfing á strætunum og fólk fara
að streyma um þau. Rúdolf Rassendyll varð að vera
kominn í felur fyrir þann tíma, maðurinn, sem ekki
þorði að láta sjá framan í sig í Streslau. Að öðrum
kosti mundu menn segja, að konungurinn væri þar
kominn, og þessi fregn mundi þjóta yfir alt konungsríkið
á fáum klukkustundum, og jafnvel (að því er
Rúdolf óttaðist), koma þeim til eyrna, er oss var
kunnugt að engin jarðnesk tíðindi gátu héðan af borist.
En Mr. Rassendyll átti enn nokkurn tíma afgangs
og honum varð eigi betur varið til annars, en
að halda áfram viðureigninni við Bauer.
Hann greip til samskonar bragða og þorparinn
sjálfur, þokaði sér inn í skuggann af húsinu og bjóst
að bíða þar. Í versta lagi þá gat hann tafið fyrir því
að þessi náungi næði tali af Rischenheim, nokkra
stund; en hann bjóst við að Bauer mundi laumast
þangað aftur eftir stundarkorn, og fullvissa sig um
það með eigin augum hvort gesturinn óvelkomni væri
farinn og Rischenheim gæti snúið brottu hættulaust.
Rúdolf vafði skýlunni sem bezt um andlitið og reyndi
að bíða eins þolinmóður og hann gat, þarna í rigningunni,
er alt af var jafnmikil, og í litlu skjóli við
vindinn. Nokkrar mínútur liðu; ekkert sást bóla á
Bauer eða neinum öðrum á kyrláta strætinu. Ekki
datt Rúdolf samt í hug að fara brott. Bauer mundi
þá grípa tækifærið og þjóta inn. Vera kann að Bauer
hefði séð hann fara út og væri að bíða þess að hann
færi, eða það gat líka skeð, að þessi slungni njósnari
hefði farið á fund Rúperts Hentzau og varað hann
við hættunni sem búin væri í Konungsstræti.
Vegna þess að Rúdolf vissi eigi hið sanna í þessu
efni og var neyddur til að byggja á öllum þessum líkum,
þá beið hann þangað til byrjaði að lýsa af degi.
En eftir það mátti hann lítt dyljast. Allan þennan
tíma beið aumingja konan mín líka, sárhreld af þeim
margvíslega kvíða, er tilfinningasamri konu getur
dottið í hug og alið sér í brjósti.
Rúdolf skimaði í allar áttir til að reyna að koma
auga á einhvern díl, dekkri en skuggann, og líkari
manni. Hann hafði horft í kring um sig um hríð, án
þess að verða nokkurs var, en loks kom hann auga á
það, sem hann var að hyggja að — og sá jafnvel
meira en hann hafði átt von á. Sama megin á strætinu
til vinstri handar við sig sá hann þrjá skuggalega
náunga koma frá járnbrautarstöðinni. Þeir nálguðust
laumulega, en fóru þó hratt, fóru með varkárni
en hikuðu þó aldrei eða námu staðar. Rúdolf ugði
skjótt að hætta væri á ferðum. Hann þokaði sér fast
að veggnum og fór að þreifa eftir skammbyssunni.
Maklega gat verið, að þetta væru verkamenn, sem
væru að hraða sér í vinnu, eða slarkarar, sem væru að
flækjast úti um nóttina, en þó bjóst Rúdolf við öðru
frekar. Hann hafði eigi séð Bauer enn þá, en við því
var auðvitað að búast, að hann mundi eitthvað gera
vart við sig. Hann fór þá að þoka sér afar-hægt út
á hliðina meðfram veggnum fáein skref frá húsi Mrs.
Rolf, og nam staðar á að gizka sjö eða átta fet hægra
megin við það. Mennirnir þrír færðust nær. Hann
reyndi að veita þeim sem nánasta eftirtekt. Vegna
þess hve lítið var farið að birta var ómögulegt að sjá
framan í þá, en sá er í miðið gekk gat gjarnan verið
Bauer. Sá maður var líkur Bauer á hæð, á vöxt og í
göngulagi. Ef þetta var Bauer, þá var honum ekki
vinavant, og leit helzt út fyrir, að hann færi í einhverjum
vissum erindagerðum með þessum kunningjum
sínum. Rúdolf færði sig enn hægt og gætilega
ofurlítið frá búðinni. Þegar hann var kominn svo
sem fimm skref brottu nam hann alveg staðar, tók
upp skammbyssu sína og miðaði henni á þann manninn,
sem hann hugði vera Bauer, og beið svo eftir
því hverju fram yndi.
Það var nú auðsætt að Bauer — því þetta var
hann, — mundi geta búist við tvennu. Hann vonaði
að finna Rúdolf og að hann væri enn í húsinu, en
þær fregnir biðu sín þar að Rúdolf hefði komið
fram erindi sínu er honum var ókunnugt, og væri
brott farinn heill á húfi.
Ef síðartöldu tíðindin biðu hans, þá áttu þessir
tveir kunningjar hans, ráðnir til aðstoðar honum, að
fá sínar fimm krónurnar hvor, og fara síðan heim í
friði. En ef um hið fyrra væri að gera, þá áttu þeir
að vinna verkið, sem þeim hafði verið falið og fá tíu
krónur fyrir. Löngu seinna sagði einn þeirra mér
frá þessu öllu án þess að fyrirverða sig minsta hót
fyrir. En á þungu stöfunum, sem þeir voru með, og
langa hnífnum, sem einn þeirra hafði lánað Bauer,
mátti ljóslega sjá hvaða verk þeir áttu að vinna. En
hvorki hafði þeim eða Bauer komið til hugar, að sá er
þeir voru að leitast við að ná í, væri á næstu grösum
og að hugsa um að ná í þá sjálfa. Ekki dettur mér
samt í hug að ímynda mér, að þessir leigðu þorparar
tveir hefðu hikað við að heldur fyrir þá sök. Það er
undarlegt, en satt er það samt, að hámark hugrekkis
er hægt að kaupa fyrir lítilræði eigi síður en fúsleikann
til illvirkjanna. Slík voru mannhrök þau, er
Bauer hafði náð í sér til fylgdar. Það voru þesskonar
menn er líta svo á, að þá að eins sé mannsmorð
viðurhlutamikið, er lögreglan er við hendina, og þó
að þeir mættu eiga von á að komast í hann krappan í
viðureigninni við manninn, sem þeir áttu að drepa, þá
var það ekki nema venjulegur háski í sambandi við
atvinnuveg þeirra.
"Hérna er húsið," hvíslaði Bauer og nam staðar
við dyrnar. "Nú ætla eg að berja, en þið standið til
búnir að slá hann í höfuðið, ef hann hleypur út.
Hann hefir sexhleypta skammbyssu, svo að ekki
skyldi eyða tíma til óþarfa."
"Skot úr þessari byssu fer með hann til himna,"
sagði maður í hásum og þvoglkendum rómi, og endaði
setninguna á hlátri.
"En ef hann er farinn?" spurði stallbróðir hans
andmælandi.
"Þá veit eg hvert hann hefir farið," svaraði Bauer.
"Eruð þið tilbúnir?"
Illmennin stóðu sinn hvoru megin dyra með upplyfta
stafina. Bauer hóf upp höndina til að berja.
Rúdolf vissi að Rischenheim var inni, og að
hann mundi fara að segja greifanum frá gestinum,
sem komið hefði, er hann hefði fengið vitneskju um
að hann var kominn á brott. Þá mundi greifinn aftur
aðvara Rúpert Hentzau, og öll ráðagerðin um, að
ná í aðalforsprakkann fara út um þúfur. Mr. Rassendyll
var aldrei uppnæmur fyrir liðsmun, og í þetta
skifti þóttist hann víst mundi geta ráðið niðurlögum
þessara þriggja þorpara. Hann stökk að minsta kosti
frá veggnum, áður en Bauer fékk tóm til að berja að
dyrum og greip til þessa náunga. Þetta varð með
svo skjótri svipan, að hinir tveir hrukku frá. Rúdolf
greip fyrir kverkar Bauer þéttfast. Eg býst ekki við,
að hann hafi ætlað að kyrkja hann, en gremjan, sem
hann hafði bælt svo lengi niður kom fram í þessu átaki.
Það var enginn efi á því, að Bauer hélt að síðasta
stund sín væri komin, ef hann ekki reyndi að bera
hönd fyrir höfuð sér. Hann reiddi upp langa hnífinn
og lagði til Rúdolfs af miklu afli. Mr. Rassendyll
mundi hafa verið dauðans matur, ef hann hefði ekki
slept takinu og hörfað til hliðar. En Bauer veitti
honum aftur tilræði og hrópaði til félaga sinna:
"Sláið hann, sláið hann, asnarnir ykkar!"
Við þessa brýningu stökk annar þeirra fram.
Þeir voru nú hættir að efa sig. Þó að hávaði væri af
storminum og dynjandi rigningunni, var samt áhætta
á að hvellur af skoti heyrðist. En dauðinn var vís, ef
ekki var skotið. Rúdolf miðaði og skaut beint á Bauer.
Bauer sá hvað hann ætlaði sér, og reyndi að
skjótast bak við félaga sína. En hann varð of seinn,
og hentist veinandi til jarðar.
Hinir þorpararnir hopuðu þá aftur frá, felmtraðir
af því hve skyndilega og djarflega hér var gengið
að verki. Mr. Rassendyll hló. Annar þeirra stundi
upp ruglaður eins og í æði "Herra trúr!" Um leið
starblíndi hann framan í Rúdolf, og hendur hans féllu
eins og máttvana niður með hliðunum. "Drottinn
minn!" stundi hann aftur og glápti á Rúdolf með opinn
munninn. Rúdolf fór aftur að hlæja að felmtrun
hans og starandi augnaráði.
"Er þetta kannske meira stórræði en þú bjóst
við?" spurði hann og svifti skýlunni frá vanga sínum.
Maðurinn einblíndi á hann. Hinn mændi líka
spyrjandi augum á Rúdolf, en hvorugur þeirra bar við
að sýna nokkurt tilræði. Loks tók hinn fyr um ræddi
til orða og sagði: "Satt er það, að það hefði verið
helzt til lítið að fá ekki nema tíu krónur fyrir þetta."
Vinur hans — eða félagi, því að slíkir menn eiga
enga vini, — starði enn eins og höggdofa.
"Takið hann upp, þennan náunga, annar um
herðahlutinn, hinn um fæturna," sagði Rúdolf. "Flýtið
ykkur! Eg ímynda mér að ykkur langi ekkert til
að láta lögregluna hitta okkur hér. Mig langar ekkert
til þess heldur. Takið hann upp."
Um leið og Rúdolf sagði þetta, sneri hann sér að
dyrunum, sem nr. 19 stóð á og bjóst að berja. En í
sömu svifum rak Bauer upp org. Að réttu lagi hefði
hann átt að vera dauður, en mér virðist svo, sem örlögin
séu alt af gjarnari á að brottkalla afburðamennina,
en skilja afhrökin eftir. Það hafði sem sé orðið
honum til lífs, að hann stökk til hliðar, og hann hafði
sloppið nærri ósár. Það lá rétt við að kúlan hitti
hann ekki í höfuðið. Hún hafði að eins flumbrað
hann á gagnauganu, og hafði hann rotast af því, en
alls ekki beðið bana. Bauer var óvenjulega heppinn
þá nótt. Eg hefði ekki viljað veðja einum á móti
hundraði um að hann kæmist lífs af. Rúdolf hætti
við að berja. Það dugði ekki að skilja Bauer eftir í
húsinu ef líkindi væru til að hann fengi tekið til máls.
Hann stóð stundarkorn og var að hugsa um hvað
hann ætti að gera, en hann varð brátt truflaður í þeim
hugleiðingum.
"Lögreglan! lögreglan!" hrópaði sá náunginn,
hranalega, er eigi hafði fyr tekið til máls. Jódynur
heyrðist. Neðan frá stöðinni sáust tveir menn koma
ríðandi. Þorpararnir tveir hikuðu nú ekki framar
við, heldur fleygðu Bauer niður ógætilega. Annar
þeirra þaut þvert yfir götuna, en hinn tók á rás upp
Konungsstræti. Hvorugur þorði að mæta lögreglunni,
því hver gat átt undir því hvaða sögu þessi
rauðhærði herra segði, eða hvað mikið vald hann
kynni að hafa.
En sannleikurinn var sá, að Rúdolf var ekki um
neina sögu að hugsa, né heldur um vald sitt. Ef hann
yrði tekinn höndum, þá gat hann eigi við betra búist,
en hann yrði látinn liggja í einhverjum fangaklefa
meðan Rúpert væri að koma fram brellum sínum óáreittur.
Bragð það, er hann hafði beitt við þorparana,
var eigi unt að brúka við lögregluna, nema eins
og óyndisúrræði. Hann ætlaði því að hlaupa á meðan
hann gæti hlaupið. Fyrir því tók hann til fótanna og
hljóp upp eftir Konungsstræti á eftir hinum manninum.
En hann hafði ekki hlaupið lengi þegar hann
kom að horni á nýju þverstræti. Hann hljóp ofan
eftir því, og nam staðar að hlusta.
Lögregluþjónarnir höfðu séð hve fljótt hópurinn
sundraðist og hertu reiðina því að þá grunaði að bófarnir
væru að sleppa. Eftir drykklanga stund voru
þeir komnir þangað sem Bauer lá. Þeir stukku af
baki og hlupu til hans. Hann var meðvitundarlaus og
gat vitanlega enga grein gert þeim fyrir því, hvernig
stóð á því að þannig var komið fyrir honum. Dyrnar
voru lokaðar og ljóslaust í öllum húsunum. Það var
ómögulegt að sjá það, að maðurinn, sem þarna lá ætti
nokkuð skylt við húsið, sem nr. 19 stóð á eða hin húsin
þar í grend. Þar að auki voru lögregluþjónarnir
ekki vissir um að maðurinn, sem þarna lá, væri sýkn
saka, því að hann hélt enn á löngum og biturlegum
hnífi. Þeir skildu ekkert í þessu. Þeir voru ekki
nema tveir. Þarna var særður maður, sem þurfti að
líta eftir. Þrjá menn þurfti og að elta og þeir höfðu
flúið sinn í hverja áttina. Þeir litu á húsið, sem nr.
19 stóð á. Þar var ekkert ljós að sjá fremur enn áður
og alls enga hræringu á neinu. Flóttamennirnir voru
horfnir úr augsýn. Rúdolf Rassendyll var lagður á
stað aftur, því að hann heyrði ekki neitt. En rétt á
eftir heyrði hann blísturshljóð. Lögreglan var að
kalla á hjálp. Það þurfti að koma manninum á stöðina
og gefa skýrslu um atburðinn; en líklegt var að nú
ætti að gera öðrum lögregluþjónum aðvart um það
sem gerst hafði, og skipa þeim að veita flóttamönnunum
eftirför. Rúdolf heyrði oftar en einu sinni svarað
með blísturhljóði. Hann fór að hlaupa, og var að
skima hvervetna eftir hliðargötu til vinstri handar.
Á hana vildi hann snúa, til þess at komast nær heimili
mínu. En hann gat enga götu séð í þá átt. Mjóu
strætin lágu í einlægum krókum afar-ruglingslega,
eins og er einkenni gamla borgarhlutans. Rúdolf
hafði dvalið nokkurn tíma í Streslau áður fyrri; en
konungar læra sjaldan nöfnin á bakstrætum, og hann
varð þarna rammviltur innan skamms. Það var farið
að birta og hann mætti mönnum hér og þar. Nú
þorði hann ekki að hlaupa lengur, jafnvel þó að hann
hefði getað það fyrir mæði. Hann vafði skýlunni
þéttar að vöngunum, þrýsti hattinum ofan í augu og
fór að ganga í hægðum sínum og var að velta því fyrir
sér hvort sér mundi tjá að spyrja sig til vegar.
Honum þótti vænt um það, að þess sáust engin merki
að verið væri að elta hann, og hann reyndi að telja
sér trú um, að þó að Bauer væri ekki dauður, þá væri
hann samt ófær til að ljósta neinu upp. En honum
var það full-ljóst í hve mikilli hættu hann var staddur
vegna þess hversu hann var yfirlitum, og að á engu
reið honum meira en að komast í eitthvert fylgsni áður
en umferð hæfist fyrir alvöru í borginni.
Í þessum svifum heyrði hann riðið á eftir
sér. Hann var nú kominn að endanum á strætinu,
þar sem ferhyrnt flöt blasir við, og á standa
hermannaskálarnir. Hann þekti sig nú, og hefði verið
kominn í örugt fylgsni heima hjá mér eftir tuttugu
mínútur, ef hann hefði mátt vera sjálfráður. En er
hann leit aftur fyrir sig sá hann ríðandi lögregluþjónn
koma á eftir sér. Hann virtist þegar hafa
komið auga á Rúdolf, því að hann herti nú reiðina.
Mr. Rassendyll var þá í miklum vanda staddur, og að
eins þess vegna greip hann til þess óyndisúrræðis er
hann var neyddur til. Þarna var annars vegar hann,
maður, sem ekki gat látið upp hver hann var í raun og
veru, með skammbyssu á sér, og nýskotið úr einu
hlaupinu. Hins vegar Bauer, sem særður var, með
skammbyssuskoti, fyrir fjórðungi stundar eigi langt
þaðan. Það var jafnvel hættulegt að láta spyrja sig.
En ef hann yrði tafinn, var það sama sem og að ónýta
alla ráðagerðina. En hvað sem því leið, hafði lögreglan
komið auga á hann meðan hann var að hlaupa.
Kvíði hans var ekki ástæðulaus, því að lögregluþjónninn
hrópaði upp; "Hæ! herra minn — stanzaðu
þarna — snöggvast!"
Það var þýðingarlaust að sýna neina mótstöðu.
Nú dugði ekkert ofbeldi; það varð að beita brögðum
í þetta sinn. Rúdolf nam staðar og leit í kring um
sig hálfundrandi. Því næst rétti hann sig upp drembilega
og beið lögreglumannsins. Hann ætlaði sér ekki
að láta það mishepnast síðasta óyndisúrræðið.
"Jæja, hvað viltu?" spurði hann kuldalega, þegar
lögregluþjónninn átti fáein skref til hans, og um leið
og hann tók til máls svifti hann skýlunni af sér svo að
hún huldi ekkert nema hökuna. "Þú hrópar til mín
eins og þú eigir töluvert undir þér," mælti hann ennfremur
fyrirlitlega. "Hvað viltu mér?"
Maðurinn, sem leit út fyrir að vera liðsforingi,
hrökk við og hallaði sér áfram á hestinum til að sjá
sem bezt þenna mann, sem hann hafði skipað að nema
staðar. Rúdolf þagði og hreyfði sig ekki. Maðurinn
horfði fast á hann. Þar næst rétti hann sig upp og
heilsaði að hermanna sið, stokkrjóður og utan við sig.
"Hvers vegna ertu nú að heilsa mér með virðingarmerkjum?"
spurði Rúdolf háðslega. "Fyrst eltirðu
mig og svo sýnirðu mér lotningarmerki. Satt að
segja hefi eg enga hugmynd um hvers vegna þú ert
að trana þér hér fram við mig."
"Eg — eg" — stamaði maðurinn. Svo reyndi hann
aftur að taka til máls, og fékk stamað út þessum orðum:
"Yðar Hátign, eg vissi ekki — og bjóst ekki
við—"
Rúdolf færði sig nær honum, snarlega og þungur
á svipinn.
"Og hvers vegna kallarðu mig, 'Yðar Hátign'?"
spurði hann í sama hæðnisrómnum.
"Er — er — er þetta ekki Yðar Hátign?"
Rúdolf var nú kominn fast að honum og hafði
tekið í makkann á hestinum. Hann leit fast framan í
liðsforingjann og mælti:
"Þér skjátlast vinur minn. Eg er ekki konungurinn."
"Eruð þér ekki hann." spurði maðurinn öldungis
forviða.
"Engan veginn. Og liðsforingi —?"
"Yðar Hátign."
"Herra, ætluðuð þér víst að segja."
"Já, herra."
"Dyggum embætismanni getur ekki orðið verri
skyssa á, liðsforingi, en að villast á konunginum og
manni, sem ekki er hann. Það mundi að líkindum
verða frama hans til tálma, vegna þess, að ef konungurinn
væri ekki þar sem liðsforinginn þættist sjá hann,
þá mundi konungur ekki vilja að menn teldu sig þar.
Skilurðu mig, liðsforingi?"
Maðurinn svaraði engu, en glápti á Rúdolf í sífellu.
Eftir stundarkorn hélt Rúdolf áfram og sagði:
"Ef svo stæði á," mælti hann, "mundi þagmælskur
hermaður ekki eiga neitt meira við hlutaðeigandi
herramann, og alls ekki minnast á það einu orði, að
hann hefði vilst á neinum mönnum. Og jafnvel þó
að hann væri spurður mundi hann svara hiklaust, að
hann hefði engan séð svipaðan konunginum, auk heldur
hann sjálfan."
Ofurlítið bros fór að færast í munnvikin á liðsforingjanum.
"Þér hlýtur að skiljast, að konungurinn er jafnvel
ekki í Streslau," sagði Rúdolf.
"Er hann ekki í Streslau?"
"Nei, hann er í Zenda."
"Á. Er hann í Zenda?"
"Já, auðvitað. Þess vegna er það ómögulegt —
lífsins ómögulegt — að hann geti verið hér."
Nú loksins þóttist manngarmurinn viss um að
hann skildi rétt.
"Já, það er þá öldungis ómögulegt, herra minn,"
svaraði hann og brosti nú drýgindalegar en fyr.
"Vitaskuld. Og þess vegna er það líka ómögulegt,
að þú hafir séð hann." Um leið og Rúdolf sagði
þetta tók hann gullpening upp úr vasa sínum og rétti
hann að liðsforingjanum. Hann tók við peningnum,
og deplaði augunum íbygginn. "En hvað þig snertir,
þá hefir þú leitað hér allsstaðar og engan fundið,"
mælti Mr. Rassendyll að síðustu. "Ætli því að ekki
væri bezt fyrir þig að leita annarsstaðar?"
"Vafalaust, herra," sagði liðsforinginn, og sneri
brosandi sömu leið og hann kom. Hann langaði sjálfsagt
til að rekast á herramann á hverjum morgni, sem
ekki væri konungurinn. Það er óþarfi að geta þess,
að honum var alveg horfið það úr huga að bendla
þenna herramann við glæpinn, sem framinn var í
Konungsstræti. Þannig hafði Rúdolf sloppið við
þenna mann, en lausnin hafði orðið dýrkeypt — en um
það vissi hann ekki hvað dýrkeypt hún hafði orðið.
Það var líka næstum því alveg ómögulegt að ímynda
sér að konungurinn gæti verið í Streslau.
Hann hélt nú tafarlaust áfram þangað, sem hann
ætlaði að dyljast. Klukkan var orðin rúmlega 5, og
nú dagaði skjótt. Bæði karlar og konur fóru nú að
fara um strætin, bæði til sölubúða sem opnar voru og
á torgið. Rúdolf flýtti sér yfir flötina hjá hermannabústaðnum,
því að hann óttaðist að hermennirnir
kæmu auga á sig, er þeir væru snemma á ferli við
æfingar. Til allrar hamingju urðu þeir hans ekki
varir, og komst hann slysalaust inn í stræti, þar sem
lítið var um manna ferðir og hús mitt stendur. Satt
að segja mátti hann nú heita sloppinn; en þá vildi til
slys. Þegar Mr. Rassendyll átti ekki nema svo sem
fimtíu skref eftir að dyrunum á húsi mínu, var vagni
ekið skyndilega á móts við þar sem hann stóð, og nam
hann þar staðar. Þjónn stökk út úr honum og opnaði
vagnhurðina. Tvær konur stigu út. Þær voru báðar
í viðhafnarbúningi, og voru á heimleið af dansleik.
Önnur þeirra var miðaldra, en hin ung og næsta fríð
sýnum. Þær stóðu stundarkorn á gangstéttinni unz
sú yngri tók til máls og mælti:
"Er þetta ekki skemtilegt, mamma? Eg vildi óska
að eg gæti alt af verið komin á fætur kl. 5."
"Þér mundi ekki finnast mikið um það, þegar til
lengdar léti, dóttir mín," svaraði sú eldri. "Það er
nógu gaman að þessu til tilbreytingar, en —"
Hún þagnaði alt í einu. Hún hafði komið auga
á Rúdolf Rassendyll. Hann þekti hana. Það var
hvorki meira né minna, en að þetta var frú Helsing
kanzlara. Nú dugði ekki bragðið, sem neytt hafði
verið við liðsforingjann. Hún þekti konunginn of
vel til þess að hann gæti látið vera að kannast við
hana; og hún var sjálf of nasvís til þess að taka ekki
eftir honum.
"Hamingjan góða!" stundi hún upp hálfhátt, og
greip í handlegginn á dóttur sinni. "Guð minn góður,
þetta er konungurinn!"
Rúdolf var kominn í gildruna. Bæði hefðarkonurnar
og þjónar þeirra líka störðu á hann.
Ómögulegt var að flýja. Hann gekk fram hjá
þeim. Hefðarkonurnar heilsuðu honum og þjónarnir
lutu honum berhöfðaðir. Rúdolf bar hendina upp að
hattinum og hneigði sig ofurlítið. Svo hélt hann rakleitt
áfram heim að húsi mínu. Þau höfðu ekki augun
af honum. Hann vissi það. Hann bannsöng því sárt,
hve fólk kemur seint frá dansleikum, en hann ímyndaði
sér, að ekki væri hægt að koma með betri afsökun
fyrir ferðalagi sínu, en að fara heim til mín. Hann
hélt því áfram, en hefðarkonurnar störðu á hann undrandi,
og eins þjónar þeirra, og fóru þeir kímandi að
stinga saman nefjum um það, hvað því mundi valda,
að Hans Hátign væri á ferð svona til reika (föt Rúdolfs
og stígvél voru öll uppslett af forinni), og á
þessum tíma, og það í Streslau, þegar allir bjuggust
við að hann væri í Zenda.
Rúdolf kom að húsi mínu. Með því að hann
vissi að nákvæmlega var eftir sér tekið, hætti hann alveg
við að gefa merki það, er þeim hafði komið saman
um, konu minni og honum, og eins að fara inn um
gluggann. Það hefði annars orðið meira en smáræðis
umtalsefni handa Helsing barónsfrú! Það var auðvitað
miklu betra, að hver einn og einasti þjóna minna
sæi hann fara inn í hús mitt hiklaust. En stundum
vill nú svo til, að dygðin sjálf kemur mönnum í ógöngur.
Konan mín elskuleg, hún Helga, hafði vakað
alla nóttina og staðið á verði í þjónustu drotningarinnar.
Nú stóð hún innan við gluggahlerana, og
hlustaði með mesta athygli eftir sérhverjum skarkala,
sem úti fyrir heyrðist og gægðist út um smuguna á
hleranum. Undir eins og hún heyrði fótatak Rúdolfs
lauk hún hljóðlega upp gluggahlerunum, rétti höfuðið
út og kallaði ofurlágt:
"Öllu óhætt! Komið inn!"
Slysið var orðið. Augu þeirra konu Helsing og
dóttur hans, og sömuleiðis þjóna Helsings störðu á
þetta einkennilega æfintýri. Rúdolf leit um öxl og
sá þau; rétt á eftir sá aumingja Helga þau líka. Hún
hopaði aftur á bak, því að hún var óvön því að þurfa
að leggja bönd á tilfinningar sínar eða sýna nein látalæti,
og veinaði upp yfir sig af því að henni varð svo
hverft við. Rúdolf leit aftur við. Hefðarkonurnar
voru komnar upp á svalirnar á húsi sínu, en Rúdolf sá
samt að þær stóðu á bak við súlurnar og mændu nýjungagírugar
út á milli þeirra.
"Það er víst bezt að eg fari nú inn." sagði Rúdolf
og snaraðist inn í dyrnar. Hann hljóp inn brosandi á
móti Helgu, er stóð og studdi sig við borðið náföl og
mjög eftir sig.
"Sáu þau yður?" spurði hún með öndina í hálsinum.
"Á því er enginn efi" svaraði hann, en svo varð
kýmnistilfinningin öllum öðrum yfirsterkari, og hann
fleygði sér niður á stól og fór að skellihlæja.
"Eg vildi gefa aleigu mína til að heyra, hvað barónsfrúin
segir Helsing, þegar hún vekur hann og færir
honum fréttirnar, eftir svo sem eina eða tvær mínútur,"
mælti hann.
"En brátt sá hann, að hér var alvörumál á ferðum,
því hvort heldur hann var konungurinn eða Rúdolf
Rassendyll, þá var virðing konu minnar í sömu hættu.
Um leið og honum hugkvæmdist það, vildi hann fyrst
af öllu koma í veg fyrir það. Hann sneri sér að henni
og sagði í flýti:
"Þér verðið að vekja einhvern þjónanna undir
eins. Sendið hann til kanzlarans og látið segja honum
að koma hingað samstundis. Nei, skrifið honum
heldur fáar línur. Segið honum að konungurinn hafi
komið hingað eftir umtali til at hitta Fritz í heimullegum
erindum, en að Fritz hafi ekki getað verið
heima, og að nú þurfi konungurinn að fá að finna
kanzlararann undir eins. Segið að það megi enga vitund
dragast að hann komi."
Hún starði á hann undrandi.
"Sjáið þér ekki, hvað við liggur. Ef eg get náð í
Helsing, þá má vera að hægt verði að taka fyrir munninn
á þessu kvenfólki. Ef ekkert verður í því gert,
þá getið þér ímyndað yður hvað langt líður um, þangað
til allir Streslau-búar fá að vita, að kona Fritz von
Tarlenheim tók konunginn inn til sín inn um glugga
kl. 5 að morgni."
"Eg skil þetta ekki," tautaði aumingja Helga alveg
utan við sig.
"Eg get ímyndað mér það, en gerið samt í öllum
hamingju bænum það, sem eg er að biðja yður um.
Það er nú ekki um neitt annað að gera."
"Eg skal gera það," sagði hún og settist niður
að skrifa.
Þetta leiddi til þess, að rétt þegar barónsfrú
Helsing var nýfarin að þylja þessi merkilegu tíðindi
í eyra bónda sínum dauðsyfjuðum, barst honum ákveðin
skipun um að koma heim til Fritz von Tarlenheim
til fundar við konunginn.
Það var sannast að segja, að við höfðum freistað
örlagadísarinnar helzt til mikið með því að senda
Rúdolf Rassendyll til Streslau í annað sinn.
XII. KAPÍTULI.
Mikil var áhættan og stórkostlegir erfiðleikarnir,
sem samfara voru þeirri aðferð, er Mr. Rassendyll
hafði valið. Eg efast ekki um, að hann hafi farið eftir
beztu vitund þegar á það er litið, sem hann gat vitað
um. Ætlan hans var að láta svo við Helsing sem hann
væri konungurinn, til þess að fá hann til að halda ferð
sinni leyndri, og fá hann til að sjá um að kona hans,
dóttir og þjónar gerðu það sama. Það átti að þagga
niðri í kanzlaranum með því að erindi konungsins
hefði verið svo afar-mikilsvarðandi, og átti að heita
honum því, að hann skyldi fá alt um það að vita eftir
fáeinar klukkustundir; þangað til átti að treysta svo
vel konunghollustu hans að hann sæi um að leyna
þessu. Ef alt gengi að óskum þá um daginn, er nú
var að renna upp, yrði búið að eyðileggja bréf drotningarinnar
að kveldi, og leysa hana úr allri hættu, og
Rúdolf kominn á stað brott frá Streslau. Þá átti að
eins að láta það uppi, er nauðsyn krafði í sambandi við
þetta mál. Helsing mundi þá verða sögð saga Rúdolfs
Rassendylls og beðinn að þegja um þenna ófyrirleitna
Englending (við ætlum Englendingum hvað sem er),
sem hefði gerzt svo djarfur að leika konunginn í Streslau.
Gamli kanzlarinn var allra bezti maður og eg ímynda
mér, að Rúdolf hafi gert rétt í því að treysta
honum. Honum skjátlaðist aftur á móti viðvíkjandi
því, sem hann hafði ekki fengið vitneskju um. Alt
sem vinir drotningarinnar og hún sjálf gerðu í Streslau
kom ekki að haldi og varð jafnvel til tjóns vegna
þess að konungurinn var látinn. Vafalaust mundu
þau hafa farið alt öðru vísi að ráði sínu, ef þau hefðu
vitað um þann mikilvæga atburð; en þau urðu að
dæma eftir því sem þau vissu þessu viðvíkjandi og
ekki öðru.
Í fyrsta lagi fór kanzlarinn hyggilega að ráði
sínu. Áður en honum barst skeytið um að finna konung
sendi hann eftir þjónunum tveimur, sem verið
höfðu í vagninum og lagði ríkt á við þá að segja
ekkert af því sem þeir hefðu séð, og hótaði þeim refsingu
og burtrekstri, ef út af væri brugðið. Sjálfsagt
hafði hann haft mildari orð við konu sína og dóttur, en
skipun hans var þar samt mjög ákveðin. Honum gat
eigi dulist, að erindi konungsins hlaut að vera mikilsvarðandi,
er Hans Hátign hafði lagt það á sig að
fara að vasla um strætin í Streslau á þessum tíma,
einmitt þegar búist var við, að hann væri í Zenda, og
um það bar líka hitt vott, að hann skyldi fara inn um
glugga á húsi Fritz vinar síns svo árla morguns. Það
var eitthvað dularfult í sambandi við þetta. Þar að
auki hafði konungur látið raka sig — kona hans og
dóttir voru vissar um það, og þó að það gæti nú hafa
komið af öðrum orsökum, var eins líklegt að ætla, að
þetta hefði verið gert vegna þess, að konungur vildi
alls ekki láta þekkja sig. Þegar kanzlarinn var búinn
að gefa þessar skipanir, hraðaði hann sér sem mest
hann mátti að hlýðnast boðum konungs og var kominn
heim í hús mitt klukkan 6.
Þegar sagt var frá því, að gesturinn væri kominn,
var Rúdolf uppi á lofti. Hann hafði verið að baða
sig og snæða morgunverð. Helga vissi hvað hún átti
að gera, og tafði því fyrir gestinum þangað til Rúdolf
kom. Hún bar sig illa yfir því, að eg skyldi ekki
hafa verið kominn heim, en kvaðst með engu móti
geta sagt, hvernig því viki við; hún þóttist heldur
enga minstu hugmynd hafa um hvert erindi konungs
væri við mann sinn.
"Eg veit ekkert frekar," mælti hún, "en að Fritz
skrifaði mér það, að eg mætti búast við konungi og sér
hér um bil kl. 5, og að eg skyldi vera við því búin að
taka á móti honum inn um gluggann, vegna þess að
konungi væri ekki um að þjónarnir vissu um ferðir
sínar."
Konungur kom svo og heilsaði Helsing mjög vingjarnlega.
Gaman og alvara var furðulega samtvinnuð
á þessum dögum; jafnvel nú get eg varla varist
brosi, þegar eg set mér Rúdolf fyrir sjónir með varirnar
herptar af alvöru og einkennilegan gletnisglampa
í augunum (eg þori að segja, að honum hefir þótt
býsna gaman að tala við kanzlarann), setjast niður
hjá gamla kanzlaranum í það hornið, sem dimmast
var í herberginu, og fara að smjaðra fyrir gamla
manninum, fara að ympra á ýmsum furðulegum og
dularfullum atriðum, og láta sem hann ætti ómögulegt
með að láta þau uppi þá strax, en lofaði hátíðlega
að daginn eftir skyldi hann í síðasta lagi leita
ráða þessa vitra og þrautreynda ráðgjafa síns, og
skírskotaði til hollustu hans, að láta á engu bera
þangað til. Helsing starði á konung gegn um nefklípugleraugu
sín, meðan hann lét dæluna ganga um
þetta, án þess að nokkuð ákveðið væri sagt, og
hann hlýddi með mestu athygli á tilmæli konungs um
að halda þessu leyndu. Hann var skjálfraddaður
mjög er hann hét konungi að fara í öllu eftir hans
vilja, og kvaðst geta ábyrgst að heimilisfólk sitt alt
skyldi ekkert orð um þetta segja frekar en sjálfur
hann.
"Þá eruð þér hamingjusamur maður, kæri kanzlari
minn," mælti Rúdolf andvarpandi, svo sem eins
og til að láta í ljósi að konungar ættu ekki því láni að
fagna í höll sinni. Helsing réð sér ekki fyrir fögnuði.
Hann brann í skinninu, svo mikið langaði hann
að komast á stað til að segja konu sinni hve mikið
traust konungur bæri til hennar sakir þagmælsku
hennar og göfugmensku.
Rúdolf langaði heldur til einskis meira en að
losna við þennan gamla góða mann; en vegna þess
að hann vissi að það var afar-áríðandi að halda honum
í góðu skapi, þóttist hann ekki mega heyra það
nefnt að hann færi strax á stað.
"Hvað sem öðru líður, þá munu hefðarkonurnar
ekkert um þetta segja fyr en eftir morgunverð.
Þær eru nú nýkomnar heim, svo að það getur ekki
átt sér stað að þær fari að snæða morgunverð fyr en
eftir æðitíma," mælti hann.
Hann fékk Helsing því til að setjast niður aftur,
og fór að tala við hann. Rúdolf mintist þess, að
Luzau-Rischenheim greifi hafði furðað sig á því,
hve fastmæltur hann hefði verið; hann gætti þess því
í viðtali sínu við baróninn að tala heldur lágt, og
gerði sér upp veiklulegan og þvoglkendan málróm,
sem svipaðast því sem hann hafði heyrt til konungsins
í herbergi Sapts í kastalanum. Honum tókst
þarna að leika konunginn öldungis eins vel og í fyrra
daga í Streslau. En ef hann hefði eigi lagt það á sig
að halda í gamla Helsing svona lengi, þá hefði hann
komist hjá öðru erfiðara og hættumeira hlutverki.
Þeir voru að tala saman tveir einir. Rúdolf
hafði skipað konu minni að fara og leggjast til
svefns og hvíla sig stundarkorn. Hún var orðin
dauðþreytt og gerði því eins og hann mæltist til eftir
að hafa lagt blátt bann fyrir að nokkur þjónanna færi
inn í herbergið þar sem gestirnir voru, nema skipanir
bærust frá "æðri stöðum". Þau höfðu orðið ásátt
um það Rúdolf og hún að hafa það svona, og þótti
sem það mundi síður vekja grun heldur en ef dyrunum
væri lokað eins og gert hafði verið um nóttina.
En meðan þetta gerðist á heimili mínu voru þau
Bernenstein og drotningin á leiðinni til Streslau. Vera
má, að ef Sapt hefði verið í Zenda, þá mundi hann
hafa komið í veg fyrir þessa viðurhlutamiklu ferð
drotningarinnar. Bernenstein gat eigi hamlað þessu.
Hann varð að eins að lúta skipunum og bænum
drotningar. Síðastliðin þrjú ár, eða frá því að þau
skildu Rúdolf og hún, þá hafði hún eiginlega aldrei
verið sjálfráð ferða sinna eða athafna, eiginlega aldrei
með skapa sínum, því að hún hafði aldrei getað
farið eftir óskum og þrá hjarta síns. Hvernig má
slíkt verða? Eg efast um að nokkur karlmaður lifi eftir
slíkum lífsreglum. En það eru til konur, sem gera
það. Nú var Rúdolf kominn aftur. Furðulegir atburðir
höfðu gerst. Hann hafði fundið hana að máli
og það hafði orðið henni til stórmikils fagnaðar að
sjá hann. Alt þetta hafði stutt að því að slíta þá
nauðungar fjötra, er bundu vilja hennar og athafnir.
Þar við bættist draumurinn, sem hana hafði dreymt.
Hann æsti huga hennar meir en alt annað, svo að hún
hugsaði um ekkert nema það, að geta verið nærri
Mr. Rassendyll, og gleymdi öllu öðru en þeirri
hættu, sem hún hugði hann vera í staddan. Á leiðinni
töluðu þau ekki um neitt nema háskann, sem yfir
honum vofði; þau mintust alls ekki á voðann sem
henni sjálfri var búinn; voðann sem við neyttum allra
bragða til að bjarga henni úr og vernda hana fyrir.
Hún var nú orðin ein með Bernenstein, því að hefðarkonan,
sem lagt hafði á stað með henni til málamynda
var orðin eftir af þeim, og drotningin var alt
af að leggja að Bernenstein að koma sér sem allra
fyrst á fund Mr. Rassendyll. Eg get ekki kastað
mjög þungum steini á hana. Rúdolf var ljós og gleði
lífs hennar, og hann var farinn til að berjast við
Hentzau greifa. Var það þá nokkuð undarlegt, þó
að hún sæi hann dauðan í draumi. En samt, sýndist
henni í drauminum, sem menn veittu honum lotningu
eins og hann væri konungur. Og það var ást
hennar á honum, sem krýndi hann.
Þegar þau komu til borgarinnar, þá fór hún að
verða athugulli, og margspurði Bernenstein að því,
hvort hún mundi geta þekst. Eigi að síður var hún
alráðin í því, að hitta Mr. Rassendyll einu sinni enn.
Sannleikurinn var sá, að hún óttaðist að hún mundi
koma þá og þegar að honum dauðum, svo föstum tökum
hafði draumurinn náð á huga hennar. Bernenstein
var hræddur um að hún mundi annað hvort
deyja eða missa vitið í þessum æsingi, ef á móti henni
væri mælt, svo að hann lofaði henni öllu, fögru og
sagði hiklaust, þó að hugboð hans væri annað, að
enginn vafi væri á því, að þau mundu hitta Mr. Rassendyll
heilan á húfi.
"En hvar — hvar þá?" hrópaði hún með ákefð.
"Mest líkindi eru til, að við hittum hann á heimili
Fritz von Tarlenheim," svaraði hann. "Hann ætlaði
að halda þar kyrru fyrir þangað til að því kæmi
að hann færi að eiga við Rúpert. Eða ef það er afstaðið,
þá hefir hann sjálfsagt snúið þangað."
"Við skulum þá aka rakleitt þangað," sagði hún.
Bernenstein bað hana samt að aka fyrst til hallarinnar
og láta það verða kunnugt, að hún ætlaði að
heimsækja konu mína. Hún kom til hallarinnar kl 8,
drakk þar einn bolla af súkkulaði, og heimtaði svo
vagn sinn. Bernenstein var einn í fylgd með henni
þegar hún lagði á stað til húss míns, hér um bil
kl. 9. Hann var þá engu rólegri í skapi heldur en
hún.
Allt til þessa hafði hún lítið um það hugsað hvað
kynni að hafa gerst í skothúsinu. En Bernenstein
hugði það ills vita, að við Sapt skyldum ekki hafa
komið aftur á réttum tíma. Auðvitað bjóst hann við
að við hefðum orðið fyrir slysi, eða að konungur
hefði fengið bréfið í hendur áður en við komum til
skothússins. Honum fanst að um annað en þetta
tvent gæti ekki verið að ræða. En þegar hann var að
segja drotningunni frá því, hvað hann héldi um
þetta og hughreysta hana, þá varð henni aldrei annað
að orði en: "Ef við getum náð í Mr. Rassendyll,
þá lætur hann okkur vita, hvað við eigum að gera."
Þannig vildi það nú til, að vagni drotningarinnar
var ekið heim að húsi mínu laust eftir klukkan níu um
morguninn. Hefðarkonurnar á heimili kanzlarans
höfðu eigi notið langrar hvíldar, því þegar hjólaskröltið
heyrðist af vagni drotningarinnar, teygðu
þær höfuðin út úr gluggunum. Nú var allmargt
manna á strætunum og konungsvagninn vakti athygli
æðimargra slæpingja eins og vant var. Bernenstein
stökk út og rétti drotningunni höndina. Hún beygði
höfuðið ofur lítið í kveðju skyni til þeirra, sem hópast
höfðu saman þarna, flýtti sér svo upp litla riðið
sem lá að fordyrinu og hringdi sjálf dyrabjöllunni.
Þjónarnir inni höfðu þá rétt nýtekið eftir að vagninn
kom. Herbergisþerna konu minnar flýtti sér til
húsmóður sinnar. Helga var í rúminu. Hún spratt
upp og klæddist skyndilega og flýtti sér ofan til að
taka á móti Hennar Hátign og aðvara hana. En hún
varð of sein. Það var búið að opna dyrnar. Þjónarnir
höfðu gert það. Þegar Helga kom ofan í stigann
var drotningin að fara inn í herbergið þar sem
Rúdolf var. Þjónarnir höfðu vísað henni inn, og
Bernenstein stóð þar hjá með hjálminn í hendinni.
Rúdolf og kanzlarinn höfðu stöðugt verið að tala
saman. Þeir höfðu dregið niður gluggatjaldið, því
að annars var hætt við að sæist inn í herbergið utan
af götunni, og var því hálf skuggsýnt í herberginu.
Þeir höfðu heyrt vagnskröltið, en hvorugan óraði
fyrir því, að drotningin væri þar á ferðinni.
Þeim brá því heldur en ekki við þegar hurðinni var
lokið upp alt í einu. Kanzlarinn, sem var seinn í viðbragði,
og mér er óhætt að segja heldur seinn að átta
sig á hlutunum, sat stundarkorn rótlaus. Rúdolf aftur
á móti þaut undir eins til dyranna. Helga var nú
komin að dyrunum, og teygði höfuðið yfir öxlina á
Bernenstein. Hún sá þá hvað orðið var. Drotningin
hafði gleymt því að þjónarnir voru viðstaddir. Hún
hafði ekki orðið Helsings vör og virtist reyndar ekki
hika við neitt, og hugsa ekki um neitt nema það,
að frammi fyrir henni stóð maðurinn, sem hún elskaði,
og að hann var heill á húfi. Hún hljóp á móti
honum, og áður en Helga og Bernenstein eða Rúdolf
sjálfur gat aðvarað hana, eða datt í hug hvað hún
ætlaði að gera, greip hún um báðar hendurnar á honum
og hrópaði:
"Rúdolf! Guði sé lof, að þú ert lifandi og heill
á húfi!" og um leið lyfti hún höndum hans upp að
vörum sér og þrýsti á þær brennandi kossi.
Þá varð dauðaþögn um stund. Þjónarnir þögðu
af lotningu, kanzlarinn þagði af því að hann var ekki
búinn að átta sig á þessu, og Helga og Bernenstein
af tómri gremju. Mr. Rassendyll þagði
líka, eg veit ekki hvort heldur fyrir það, að honum
varð hverft við, eða sökum þess að hann var hrærður
eigi síður en hún. Annaðhvort hefir verið. En
henni brá við þögnina; hún fór að líta í kring um sig
og sá þá Helsing, er laut henni mjög virðulega þar
sem hann stóð út í horninu. Hún leit þá við, og varð
felmt við að sjá þjónana, hræringarlausa og auðmýktarlega.
Þá sá hún hversu hún hafði hlaupið á sig.
Hún stundi við, og andlitið á henni, sem venjulega var
mjög fölleitt, varð nú nábleikt. Það var eins og andlitsdrættirnir
stirðnuðu upp, hún riðaði á fótunum og
hné áfram. Hún hefði fallið niður ef Rúdolf hefði
eigi gripið til hennar og stutt hana. Þannig stóðu
þau ofurlitla stund. Þá dró hann hana að sér með
innilegu ástar og hlýleiks brosi á vörunum, lagði
handlegginn um mittið á henni og studdi hana þannig.
Svo laut hann ofan að henni, brosti enn og sagði
lágt en þó svo skýrt að allir máttu vel heyra:
"Hér er ekkert að, elskan mín."
Konan mín greip í handlegginn á Bernenstein, en
hann leit við og sá að hún var náföl líka. Varirnar
skulfu á henni og augun tindruðu. Hann las úr augum
hennar innilega bæn og skildi hana. Hann sá, að
það var að láta það gott heita, sem Rúdolf hafði gert.
Hann steig því fram fáein skref. Svo féll hann á
kné og kysti á höndina sem Rúdolf rétti honum.
"Mér er mikil ánægja að sjá þig hér, Bernenstein
lífvarðarforingi," mælti Rúdolf Rassendyll.
Þannig var þetta atvik leitt til lykta á svipstundu,
komið í veg fyrir hættuna og henni afstýrt. Hér
hafði stórmikið verið í húfi. Það hefði verið fyrir
sig, þó að upp hefði komist, að þessi maður væri
Rúdolf Rassendyll; þó að það væri enn fremur leyndarmál
mikið að hann hafði eitt sinn verið staðgöngumaður
konungsins, þá mundi hafa verið treyst á að
trúa Helsing fyrir því, hefði í nauðirnar rekið; en
það var enn annað og meira, sem leyna varð hvað sem
það kostaði; en rétt var nú komið að því, að drotningin
gerði það uppskátt með þessum innilegu blíðmælum.
Þessi maður Rúdolf Rassendyll hafði verið
konungur; en hitt varðaði þó miklu meira, að drotningin
elskaði hann og hann hana. Engum mátti segja
það; jafnvel ekki Helsing; þó að Helsing hefði eigi
orð á þessu út í frá, mundi hann telja skyldu sína að
segja konungi það. Rúdolf vildi því heldur eiga sérhverjum
ókomnum erfiðleikum að mæta, heldur en
láta uppi leyndarmálið þegar í stað. Hann kaus heldur
að látast vera konungurinn og maður hennar, en
að stofna virðing hennar, konunnar sem hann elskaði,
í háska. Hún greip þetta eina ráð sem um var að
gera fegins hendi. Það er mjög trúlegt, að hún
þreytt og örmagna af raunum sínum, hafi fundið
hæga hvíld í þessari blekking, því að hún lét höfuðið
hvíla á brjósti hans, með aftur augun; friður og ánægja
skein úr andliti hennar og fagnaðarstuna leið
hljótt frá vörum hennar.
En hættan óx með hverri mínútu sem leið. Rúdolf
leiddi drotninguna yfir á legubekk, og gaf svo
þjónunum skipun um að geta ekki um það fyrst um
sinn, að hann væri þar staddur. Hann gat þess, að
eins og þeir hlytu að hafa orðið varir við, af hugaræsingi
drotningarinnar, væri alvörumál mikið fyrir
höndum; og vegna þess þyrfti hann að vera hér í
Streslau, en þó mætti það eigi verða uppskátt, að
hann væri þar staddur. Eftir örskamman tíma sagði
hann að þeir gætu verið lausir við þessa kvöð, sem
hann væri nú að leggja á þá og reyna á hollustu
þeirra. Þegar þeir voru farnir, sneri hann sér að
Helsing, tók hlýlega í hönd honum, endurtók beiðnina
um þagmælsku og kvaðst mundi gera kanzlaranum
orð að finna sig síðar um daginn, annaðhvort þangað,
sem hann var nú, eða til hallarinnar. Því næst
bað hann alla að fara út, svo hann gæti talað við
drotninguna í einrúmi. Skipunum hans var tafarlaust
hlýtt. En rétt þegar Helsing var kominn út úr dyrunum
kallaði Rúdolf á þau Bernenstein og konu
mína. Helga flýtti sér til drotningarinnar, því að
hún var mjög hrærð og ekki búin að ná sér. Rúdolf
tók Bernenstein afsíðis og sögðu þeir þar hvor öðrum
fréttirnar. Mr. Rassendyll þótti ilt að heyra að
engar fréttir skyldu hafa borist frá Sapt ofursta eða
mér, en þó varð honum enn ver við að heyra þau óvæntu
tíðindi, að konungur hefði sjálfur verið í skothúsinu
nóttina fyrir. Hann var auðvitað í algjörri
óvissu um hvar konungur var, hvar Rúpert var, og
hvar við vorum. En sjálfur var hann í Streslau, og
hafði látið í ljósi við milli tíu og tuttugu manns, að
hann væri konungurinn, og varð að eins að treysta á
þagmælsku þessara manna. Og hann gat búist við
því á hverri stundu að upp kæmist um sig, þegar konungurinn
kæmi eða boð frá honum.
En þrátt fyrir öll þau vandkvæði, og ef til vill
enn frekar sakir þess hve óvissan var mikil, hélt Rúdolf
fast við ásetning sinn. Það var tvent sem fyrir
lá. Ef Rúpert hafði sloppið úr gildrunni, sem lögð
hafði verið fyrir hann, með bréfið, og hann var enn
á lífi, þá varð að hafa upp á honum. Þetta var fyrra
atriðið, sem gera þurfti. Að því búnu var ekki um
annað að gera fyrir Rúdolf, en að hafa sig á brott
svo að sem allra minnst á bæri, og treysta því að
manninum, sem hann hafði gengið í stað fyrir yrði
aldrei kunnugt að hann hefði þar verið. En ef það
yrði óhjákvæmilegt, þá mátti láta það uppi við konung
hversu Rúdolf Rassendyll hefði leikið á kanzlarann,
og að nú væri hann horfinn eftir að hafa gamnað
sér á því. Alt mátti reyndar láta uppi nema það,
er kastaði skugga á drotninguna.
Um þetta leyti barst skeytið, sem eg hafði sent
frá Hofbau, heim til mín. Þar var drepið á dyr.
Bernenstein opnaði og tók við símskeytinu. Utan á
það var skrifað til konu minnar. Eg skrifaði alt sem
eg þorði að láta fara í slíku skeyti, og var það á þessa
leið:
Eg er á leiðinni til Streslau. Konungurinn fer
ekki úr skothúsinu í dag. Greifinn kom, en var farinn
þegar við komum. Eg veit ekki hvort hann fór til
Streslau eða ekki. Hann færði konungi engin tíðindi.
"Þá hafa þeir ekki náð í hann!" hrópaði Bernenstein
af mikilli gremju.
"Nei, en hann færði konungi engin tíðindi,"
mælti Rúdolf hróðugur.
Þau stóðu nú öll í hóp utan um drotninguna,
sem sat á legubekknum. Hún var mjög máttfarin og
þreytuleg að sjá, en róleg. Henni nægði það, að Rúdolf
var að stríða fyrir hana og lagði á ráðin.
"Og gætið að þessu," sagði Rúdolf, "Konungurinn
fer ekki úr skothúsinu í dag. Guði sé lof, að
við höfum þá eins dags frest enn þá!"
"Já, en hvar er Rúpert?"
"Við skulum komast að því eftir nokkrar klukkustundir
hvort hann er í Streslau eða ekki," og það var
auðséð á svip Mr. Rassendyll að hann hlakkaði til ef
honum tækist að hitta Rúpert þar í bænum. "Já, eg
verð að leita hans. Eg hika ekki við að gera neitt
til þess að ná í hann. Ef eg get náð til hans sem staðgöngumaður
konungs, þykir mér sem eg hafi náð í
konungdóm mér til handa. Við höfum ráð á deginum
í dag!"
Skeyti mitt blés þeim nýjum hugmóði í brjóst, þó
að margt væri þar ósagt. Rúdolf sneri sér að drotningunni
og mælti:
"Vertu hughraust drotning mín. Eftir nokkrar
klukkustundir verður búið að afstýra allri hættu."
"Og að því búnu?" spurði hún.
"Þarftu engan háska að óttast, og getur notið
hvíldar," sagði hann og beygði sig ofan að henni
blíðlega. "Og eg verð upp með mér af því að hafa
bjargað þér."
"En hvað verður um þig."
"Eg verð að fara," heyrði Helga hann segja um
leið og hann laut enn meira og Bernenstein og Helga
færðu sig frá.
XIII. KAPÍTULI.
Háa laglega stúlkan var að taka hlerana frá
búðargluggunum í Konungsstræti nr. 19. Hún fór
sér hægt að því, en roðinn í kinnunum á henni og
glampinn í augunum bar vott um að henni var mikið í
hug þó að hún vildi dylja það. Gamla Mrs. Holf
studdist fram á búðarborðið, og tautaði eitthvað í
gremju sinni yfir því, að Bauer skyldi ekki vera kominn.
En það var engin von til, að Bauer væri kominn
inn, því að hann var enn í sjúkrahúsinu við lögreglustöðina,
og þar voru einir tveir læknar að
stumra yfir honum. Gamla konan vissi ekkert um
þetta. Hún vissi að eins að hann hafði farið út að
njósna. Ekkert vissi hún um hvar hann var að
njósna, þó hana grunaði eftir hverjum hann væri að
leita.
"Ertu viss um að hann hafi ekki komið aftur?"
spurði hún dóttur sína.
"Eg varð aldrei vör við að hann kæmi," svaraði
stúlkan, "og eg var þó hér í búðinni með ljós þangað
til fór að birta."
"Hann hefir nú verið í burtu í tólf klukkustundir
og engin boð komið frá honum. Og nú kemur Rúpert
greifi bráðum, og það verður víst gaman að
heyra til hans, eða hitt þó heldur, ef Bauer verður
ekki kominn."
Stúlkan svaraði engu; hún var nú búin að því,
sem hún var að gera og horfði út á strætið. Klukkan
var orðin rúmlega átta, og margt fólk var á götunni,
flest af því fátæklega til fara. Efnaða fólkið var
enn ekki komið á kreik. Á akveginum mátti helzt
sjá sveitavagna. Bændur voru þar að flytja búsafurðir
sínar til torgsins, í stórbænum. Stúlkan horfði
á mannaferðina, en var þó alt af hugsa um tígulega
manninn, sem komið hafði um nóttina og beiðst eftir
hjálp af henni. Hún hafði heyrt skammbyssuskotið
úti fyrir; í því að hún heyrði hvellinn slökti hún
á lampa sínum, og þegar hún stóð og hlustaði innan
við hurðina hafði hún heyrt fótatak flóttamannanna,
og rétt á eftir að lögregluþjónarnir komu. Það var
svo sem auðvitað, að lögregluþjónarnir mundu ekki
hafa þorað að leggja hendur á konunginn; en um
Bauer gerði minst til, hvort hann var lifandi eða
dauður. Ekki var hún að fást um það, hún sem var
að þjóna konunginum í baráttunni við óvini hans.
Ef Bauer var í þeim óvinahópi, þá mundi henni bara
þykja vænt um, ef sá óþokki hefði verið drepinn. En
hvað konungurinn hafði gripið laglega til hans og
fleygt honum út í forina! Hún hló með sjálfri sér
yfir því, að móðir hennar skyldi ekkert vita um gestinn,
sem átti tal við hana um nóttina.
Sveitakerrurnar dröttuðust hægt og hægt fram
hjá. Ein eða tvær námu staðar úti fyrir búðinni og
ökumennirnir buðu ávexti til sölu. Gamla konan
vildi ekkert sinna þeim, og bandaði gremjulega hendinni
til þeirra svo þeir skyldu fara. Þrír höfðu nú
numið þar staðar og farið svo fram hjá, og gamla
konan nöldraði ilskulega þegar hún sá fjórða vagninum
lokuðum ekið að dyrunum.
"Við ætlum ekkert að kaupa; burt með ykkur,
burt með ykkur!" hrópaði hún hranalega.
Ökumaðurinn stökk ofan úr sæti sínu, án, þess að
anza henni, og gekk aftur með vagninum.
"Þá erum við komnir, herra minn," kallaði hann.
"Þetta er Konungstræti nr. 19."
Nú heyrðist hvæs, og löng stuna, eins og til
manns er réttir úr sér hálf-makindalega og hálfgramur
við að vera vakinn upp af værum blundi.
"Gott og vel. Eg skal koma út," var svarað.
"Á, það er greifinn," sagði gamla konan við dóttur
sína mjög ánægjuleg. "Hvað skyldi hann nú
segja um Bauer ræfilinn?"
Rúpert Hentzau rétti höfuðið út um vagndyrnar,
horfði til beggja handa eftir strætinu, gaf ökumanninum
nokkrar krónur, stökk út úr vagninum og hljóp
skyndilega yfir steinstéttina og inn í litlu búðina.
Vagninum var svo ekið af stað.
"Það var gott, að eg skyldi rekast á hann," sagði
Rúpert glaðlega. "Vagninn sá arna skýldi mér vel,
og þó að eg sé fríður sýnum, þá má eg ekki láta alt
of marga Streslau-búa sjá framan í mig. Sæl og
blessuð, gamla konan. Hvað er að frétta? Og sæl
vertu, unga blómarósin. Hvernig líður þér?" Hann
strauk glófanum, sem hann var nýbúinn að taka af sér
um vangann á stúlkunni. "Fyrirgefðu mér," mælti
hann eftir litla þögn, "glófinn sá arna er ekki nógu
hreinn til þessa," og um leið leit hann á gula glófann,
er var ataður dökkum ryðlitum blettum.
"Hér er alt með sömu ummerkjum og þegar þér
fóruð, Rúpert greifi," sagði Mrs. Holf, "nema að
Bauer, bjálfinn sá arna, fór út í gærkveldi—"
"Einmitt það? En er hann ekki kominn aftur?"
"Nei, ekki enn þá."
"Hm. Hefir enginn annar komið hér?" spurði
hann svona upp á von og óvon.
Gamla konan hristi höfuðið. Stúlkan sneri sér
undan brosandi. Hún bjóst við að "enginn annar",
mundi eiga við konunginn. Hún ætlaði að minsta
kosti ekki að láta þau heyra neitt um það eftir sér.
Konungurinn sjálfur hafði lagt að henni að þegja.
"En hefir ekki Rischenheim komið?" spurði Rúpert.
"Ójú, hann kom lávarður minn, rétt eftir að þér
voruð farinn. Hann ber hendina í fatla."
"Svo!" hrópaði Rúpert hissa. "Eins og eg bjóst
við! Fjandinn hafi hann! Bara eg gæti gert alt
sjálfur, og þyrfti ekki eiga neitt undir mönnum,
sem eru bjálfar og klaufar! Hvar er greifinn?"
"Hann er uppi á efsta loftinu; þér ratið upp."
"Ójá, en mig langar í morgunverð, húsmóðir."
"Rósa getur fært yður hann undir eins, lávarður
minn."
Stúlkan fór með Rúpert upp hrörlegu stigana í
þessu gamla háreista húsi. Þau fóru upp yfir þrjú
loft og engin íbúð var á neinu þeirra. Síðast fóru
þau upp mjög brattan stiga og voru þá komin að
þakherberginu. Rúpert opnaði dyr rétt við uppgöngubrúnina,
og sté kýmileitur inn í langt og mjótt
herbergi og Rósa á eftir honum. Herbergið var hátt
í miðjunni, en lækkaði eftir þakhallanum til hliðanna,
svo að það var litlu hærra en sex fet við dyrnar og
gluggann. Inni var eikarborð og fáeinir stólar; tvö
járnrúm stóðu við vegginn hjá glugganum. Í öðru
rúminu var enginn. Í hinu lá Luzau-Rischenheim
greifi í öllum fötunum, og hægri höndin á honum var
hjúpuð í smeyg úr svörtu silki. Rúpert nam staðar á
þrepskildinum og leit brosandi til frænda síns.
Stúlkan gekk inn og að skáp einum, tók þar út glös
og diska og annan borðbúnað. Rischenheim spratt
upp og stökk fram á gólfið.
"Hvað er að frétta?" spurði hann með ákefð.
"Þú hefir þá sloppið frá þeim, Rúpert?"
"Það lítur út fyrir það," svaraði Rúpert léttilega,
fór inn gólfið, tylti sér á stól og fleygði hattinum
á borðið. "Já, það lítur út fyrir af eg hafi
sloppið, þó við sjálft lægi að mér yrði heimska mannbjálfa
eins að bana."
Rischenheim roðnaði.
"Eg skal segja þér greinilega frá því bráðum,"
sagði hann og leit hornauga til stúlkunnar, sem búin
var að setja kalt kjöt og vín á borðið. Hún var nú að
enda við að reiða fram matinn, en fór sér hægt að
öllu.
"Ef eg hefði ekkert annað að gera, en að horfa á
falleg andlit — eg vildi gjarnan að svo væri —, þá
mundi eg biðja þig að vera hér kyr," sagði Rúpert
og kinkaði kolli til hennar mjög hæversklega.
"Eg hefi enga löngun til að heyra, það, sem mér
kemur ekkert við," svaraði hún fyrirlitlega.
"Það er sjaldgæfur og góður kostur á kvenmanni!"
svaraði hann, opnaði hurðina fyrir henni og
hneigði sig aftur.
"Eg læt mér nægja það, sem eg veit," kallaði
hún til hans hróðug úr stiganum. "Og vera kann,
að þér vilduð gefa töluvert til að vita það líka, Rúpert
greifi!"
"Það er ekki ótrúlegt, því að það eru undursamlegir
hlutir, sem kvenfólkið veit!" svaraði Rúpert
brosandi; en hann lokaði hurðinni og gekk hratt yfir
að borðinu og sagði úfinn á svipinn: "Jæja, segðu
mér þá hvernig þeir fóru að blekkja þig, eða hvernig
stóð á því, að þú blektir mig, frændi."
Rischenheim fór þá að þylja upp hvernig þeir
veiddu hann og léku á hann í Zenda, en Rúpert
snæddi á meðan með góðri lyst. Hann greip aldrei
fram í og lét ekkert álit í ljósi, en þegar Rúdolf Rassendyll
var nefndur, leit hann snöggvast upp, hristi
höfuðið og augun tindruðu. Þegar Rischenheim
hafði lokið sögu sinni, þá var hann aftur orðinn hýr
og brosleitur á svipinn.
"Ó, já, gildran var laglega lögð," mælti hann.
"Eg furða mig ekkert á því, þó að þú lentir í hana."
"En hvað er að frétta af þér? Hvað kom fyrir
þig?" spurði Rischenheim með ákefð.
"Af mér er það að segja, að eg fékk skeyti þitt,
sem ekki var þó frá þér, og eg fór eftir því, sem þar
var skipað, þó að þú ættir engan þátt í því."
"Fórstu til skothússins?"
"Já, vitanlega."
"Og hittirðu Sapt þar? — Hittirðu nokkurn
annan?"
"Ónei, eg sá Sapt alls ekki."
"Sástu ekki Sapt? En ætluðu þeir þá ekki að
leggja gildruna fyrir þig?"
"Það er mjög sennilegt, en hún hélt mér ekki,"
sagði Rúpert, krosslagði fæturna og kveikti í vindlingi."
"En hvern fanstu þá?"
"Eg fann skógarvörð konungs, villigaltahundinn
konungsins og — eg hitti reyndar konunginn sjálfan
líka."
"Hittirðu konunginn í skothúsinu?"
"Skeytið þitt var ekki svo galið eftir alt saman."
"En þeir hafa hlotið að vera með honum Sapt,
Bernenstein, eða einhver þeirra."
"Þeir voru hjá honum skógarvörðurinn og villigaltahundurinn
eins og eg sagði þér áðan. Þar var
enginn annar maður eða skepna."
"Og fékstu honum bréfið?" hrópaði Rischenheim
skjálfandi af áfergi.
"Ónei, ekki gerði eg það frændi. Eg fleygði
öskjunum til hans, en eg held að hann hafi ekki fengið
færi á að opna þær. Það komst aldrei svo langt,
að eg gæti sagt honum frá bréfinu, sem eg var með."
"Og hvers vegna?"
Rúpert stóð upp og staðnæmdist frammi fyrir
Rischenheim, sneri sér á hæl, og leit framan í frænda
sinn. Um leið blés hann öskuna af vindlingi sínum,
og brosti ánægjulega.
"Hefirðu ekki tekið eftir því, að yfirhöfnin mín
er rifin?" spurði hann.
"Jú eg sá það."
"Jæja, villigaltahundurinn ætlaði að bíta mig,
frændi, og skógarvörðurinn ætlaði að reka mig í gegn
— og konungurinn ætlaði að skjóta mig sjálfur."
"Nú, nú, og hvernig fór? Segðu það í öllum lifandi
bænum."
"Ja, það fór svo, að engum þeirra tókst að koma
því í verk, sem þeir ætluðu, frændi minn góður."
Rischenheim horfði á hann stórum augum. Rúpert
horfði niður á hann góðlátlega.
"Eins og þú getur ímyndað þér," mælti hann enn
fremur, "þá hélt forsjónin verndarhendi sinni yfir
mér, svo að hundurinn bítur nú engan framar og
skógarvörðurinn rekur engan í gegn. Það var líka
satt að segja landhreinsun að þeim báðum."
Svo varð þögn. Þá hallaði Rischenheim sér áfram
og sagði mjög lágt, eins og hann væri hræddur
að heyra spurningu sína sjálfur:
"En hvað er af konunginum að segja?"
"Af konunginum? Nú ekki annað en það, að
hann skýtur engan framar."
Rischenheim var stundarkorn álútur og starði á
frænda sinn. Svo hné hann hægt aftur á bak á stólnum.
"Drottinn minn!" tautaði hann. "Drottinn
minn!"
"Konungurinn var flón," sagði Rúpert. "Heyrðu,
eg skal segja þér það alt saman." Svo dró hann til
stól og settist hjá Rischenheim.
Rischenheim virtist varla fylgjast með því, sem
hann var að segja. Frásögnin varð enn áhrifameiri
vegna þess, hve léttúðugt Rúpert inti frá og óskammfeilni
hans stæltist við að sjá hve fölur og skjálfandi
félagi hans var. En þegar sögunni var lokið sneri
hann upp á hrokkna granaskeggið, varð alt í einu alvarlegur
og sagði:
"En samt sem áður er þetta býsna alvarlegt mál."
Rischenheim hafði orðið afarflemt við þessi tíðindi.
Frændi hans hafði getað fengið hann til að
vera með í bréfmálinu; en það gekk alveg fram af
honum, að hamlaus óbilgirni Rúperts hafði leitt hann
stig af stigi, þar til dauði konungs virtist svo sem eins
og smáatvik í ráðabruggi hans. Hann spratt á fætur
og hrópaði:
"En við verðum að flýja — við verðum að flýja!"
"Nei, við þurfum ekki að flýja. Það má vera,
að við ættum að fara héðan, en við þurfum ekki að
flýja."
"En þegar það kemst upp —?" Hann lauk ekki
við setninguna, en hrópaði: "Hversvegna sagðir þú
mér þetta? Hvers vegna komstu hingað?"
"Nú, eg sagði þér það, vegna þess að það var
skemtilegt, og eg kom hingað af því að mig skorti fé
til að fara nokkuð annað."
"Eg hefði sent þér peninga."
"Eg hafði komist að því, að mér innheimtist
meira þegar eg bið um það persónulega. En er líka
alt búið, sem gera átti?"
"Eg ætla engan hlut að eiga í þessu framar."
"Þú lætur hugfallast of snemma. Blessaður
konungurinn er nú til allrar óhamingju skilinn við
okkur, en drotningin okkar kæra er eftir. Og fyrir
mildilega handleiðslu forsjónarinnar höfum við í
höndum bréfið frá okkar kæru drotningu."
"Eg ætla engan hlut að eiga í þessu framar."
"Er þig farið að fiðra í hálsinn," og um leið
hermdi Rúpert gletnislega eftir böðli, sem ætlar að
leggja snöru um háls glæpamanns.
Rischenheim spratt skyndilega á fætur og reif
opinn gluggann upp á gátt.
"Eg ætla ekki að ná andanum hér inni," tautaði
hann armæddur á svipiun, og forðaðist að líta framan
í Rúpert.
"Hvar er Rúdolf Rassendyll?" spurði Rúpert.
"Hefirðu komist að því?"
"Nei, eg veit ekkert hvar hann er."
"Við verðum held eg að komast eftir því."
Rischenheim sneri sér snögglega að honum og
mælti:
"Eg átti engan hlut í þessu, og eg vil ekkert
meira við mál þín eiga. Eg var þar ekki. Hvað
vissi eg um að konungurinn var þarna? Eg er saklaus.
Eg vissi ekkert um þetta. Það segi eg satt."
"Þetta er alt rétt hjá þér," svaraði Rúpert og
kinkaði kolli.
"Rúpert," hrópaði hann, "lofaðu mér að fara, og
sjáðu mig í friði. Ef þig vantar peninga, þá skal eg
láta þig fá þá. Taktu við þessu í öllum guðanna
bænum, og hafðu þig burt úr Streslau!"
"Eg skammast mín fyrir að biðja um peningalán,
frændi minn góður, en sannast að segja þá vanhagar
mig um ofurlítið af peningum, þangað til eg get náð
í mínar verðmætu eignir. Það er þó líklega á vísum
stað? Já, það er hérna."
Hann dró bréf drotningarinnar upp úr brjóstvasa
sínum. "Betur að konungurinn hefði ekki verið
annað eins flón og hann var," tautaði hann gremjulega
um leið og hann stakk því á sig.
Svo gekk hann yfir að glugganum og leit út.
Hann sást ekki sjálfur utan af götunni, og engan
var að sjá í gluggunum andspænis. Karlar og konur
voru á gangi á strætunum ýmist að fara til vinnu, eða
úti sér til skemtunar; það var ekki hægt að sjá neinn
óvanalegan brag á borginni. Rúpert horfði yfir húsþökin
og gat þá séð konungsflaggið blakta á stöng
yfir höllinni og hermanna bústöðunum. Hann leit
á úrið sitt. Sama gerði Rischenheim. Klukkuna
vantaði tíu mínútur í tíu.
"Rischenheim," hrópaði Rúpert, "komdu hingað
snöggvast. Líttu hérna út á þetta."
Rischenheim gerði sem honum var boðið, og
Rúpert lét hann horfa stundarkorn áður en hann tók
til máls.
"Sérðu nokkuð markvert?" spurði hann svo.
"Nei, ekki vitund," svaraði Rischenheim, stuttur
í spuna og hnugginn af ótta.
"Eg ekki heldur. Og það er býsna undarlegt,
því að heldur þú ekki að Sapt, eða einhver af vinum
drotningarinnar hafi farið til skothússins í gærkveldi?"
"Það ætluðu þeir sér, eg þori að sverja það."
sagði Rischenheim og fór nú að hugsa um þetta.
"Ef þeir hafa farið, þá hafa þeir hlotið að finna
konunginn. Símastöð er í Hofbau, að eins fáar mílur
burtu. Og nú er klukkan tíu. Hvernig stendur á
því frændi, að Streslau er ekki farin að syrgja konung
sinn? Hvernig stendur á því, að ekki er flaggað
í hálfa stöng? Eg skil það ekki."
"Eg ekki heldur." tautaði Rischenheim og hafði
ekki augun af frænda sínum.
Rúpert fór að brosa, og sló fingrinum á tanngarðinn.
"Mig skyldi ekki undra," sagði hann hugsandi,
"þó að Sapt hefði annan konung á boðstólum í annað
sinn. Ef svo væri —" Hann þagnaði og virtist hugsa
af kappi. Rischenheim greip ekki fram í fyrir honum,
en stóð og horfði ýmist á hann eða út um gluggann.
Enn sást engin tilbreyting á götunum og enn
blöktu flöggin dregin á hún. Það var ekki orðið
kunnugt um dauða konungsins í Streslau.
"Hvar er Bauer?" spurði Rúpert alt í einu.
"Hvar í fjandanum getur Bauer verið? Hann var
þarfur snati. Hér sitjum við eins og fuglar í búri
og vitum ekkert hvað er að gerast."
"Eg hefi enga hugmynd um hvar hann er. Það
hlýtur eitthvað að hafa komið fyrir hann."
"Þar getur þú víst rétt til um, hygni frændi
minn. En hvað hefir komið fyrir hann?"
Rúpert fór að ganga um gólf í ákafa og reykti
annan vindling. Rischenheim settist niður við borðið
og studdi hönd undir kinn. Hann var orðinn úrvinda
af þreytu og æsingi. Hann kendi mikils sársauka
í handleggnum sem særður var, og atburðurinn,
sem gerst hafði kveldið fyrir, honum óafvitandi,
fylti huga hans harmi og skelfingu.
"Eg vildi að eg væri laus við þetta," sagði hann
loksins og stundi við.
Rúpert nam staðar frammi fyrir honum.
Iðrast þú yfirsjóna þinna?" spurði hann. "Ef
svo er, þá skaltu fá að gera það. Meira að segja þú
skalt fara og segja konunginum að þú hryggist af
þeim. Eg verð að fá að vita, hvað þeir eru að hafast
að, Rischenheim. Þú verður að fara og biðja um
leyfi til að tala við konunginn."
"En konungurinn er —"
"Við fáum betur að vita um það, þegar þú ert
búinn að biðja um viðtalsleyfið. Hlustaðu nú á það,
sem eg segi."
Rúpert settist niður hjá frænda sínum og lagði
honum fyrir lífsreglurnar. Hann átti reyndar ekki
annað að gera, en að komast eftir því, hvort konungngur
væri í Streslau, eða hvort eigi væri um annan
konung að ræða en þann, sem dauður lá í skothúsinu.
Ef engin tilraun hafði verið gerð til að leyna
dauða konungs, þá ætlaði Rúpert að bjargast undan
á flótta. Hann féll ekki frá fyrirætlunum sínum; en
þegar hann væri kominn af landi brott, þar sem honum
var óhætt, ætlaði hann að hóta því, að láta birta
bréf drotningar, og með því móti tryggja sér í senn
bæði frelsi og fá fullnægt sérhverjum þeim kröfum,
sem honum dytti í hug að gera. En ef Luzau-Rischenheim
greifi skyldi nú finna konung í Streslau, ef
konungsflaggið héldi áfram að blakta dregið á hún,
og Streslaubúar vissu ekkert um atburðinn, sem gerst
hafði í skothúsinu, þá ætlaði Rúpert að nota sér annað
leyndarmál. Hann vissi hver hann var, konungurinn
sá, sem þá var í Streslau. Og er hann hafði
fastákveðið þessa fyrirætlun, vaknaði í ofdirfskufullum
huga hans nýtt og djarflegra ráðabrugg. Hann
gat nú boðið Rúdolf Rassendyll það sama, sem hann
bauð honum einu sinni áður — þrem árum áður –
hlutdeild í glæp og hagnað af glæp. En ef þessu
yrði neitað, þá ætlaði hann að lýsa yfir því, að hann
mundi skýra frá dauða konungsins frá dyrum dómkirkjunnar
í heyranda hljóði.
"Hver getur skýrt frá því," hrópaði hann og
hoppaði upp af ánægju yfir því, sem honum hafði
dottið í hug, "hver getur skýrt frá því, hvor okkar
Sapts kom fyr til skothússins? Hvor okkar kom að
konunginum lifandi, Sapt eða eg? Hvor okkar gekk
frá honum dauðum, Sapt eða eg? Hvorum okkar var
meiri hagur að lífláti konungsins, mér, sem að eins
ætlaði að láta hann vita um málefni, eigin heiðri hans
viðkomandi, eða Sapt, sem allur lék á valdi mannsins,
er stolið hafði nafni konungsins, og tranar sér
nú upp í hásæti hans, meðan lík hans er varla kólnað?
Nei, þeir eru ekki lausir við Rúpert Hentzau
enn þá!"
Hann þagnaði og leit á félaga sinn. Rischenheim
var enn fölur mjög og skjálfti á höndunum á
honum. En á svip hans mátti sjá, að hann veitti
þessu mjög mikla athygli. Enn einu sinni hafði óbilgirni
og kjarkur Rúperts verkað á frænda hans, sem
hugminni var, og honum hafði orðið hughvarf í svipinn,
móti vilja sínum.
"Þú hlýtur að sjá," mælti Rúpert enn fremur,
"að það er alls ekki líklegt að þeir geri þér nokkurt
mein."
"Eg geng á móti hvaða hættu sem er."
"Fallega sagt, og herramanni samboðið. Í
versta lagi halda þeir þér sem fanga. Jæja, ef þú
verður ekki kominn eftir tvær klukkustundir, þá get
eg getið mér til hvernig í öllu liggur. Eg veit þá, að
þeir hafa konung í Streslau."
"En hvar á eg að spyrja eftir konunginum?"
"Fyrst skaltu fara til hallarinnar, og því næst
heim til Fritz Tarlenheim. Mér þykir líklegra, að
þú finnur hann heima hjá Fritz."
"Á eg þá að fara þangað fyrst?"
"Nei, þá mundi líta út fyrir, að þú vissir helzt
til mikið."
"Ætlar þú að bíða hér?"
"Já, auðvitað, frændi — nema eg sjái færi á að
sleppa burt."
"Og ætli eg geti þá fundið þig hér aftur þegar
eg kem?"
"Já, þú finnur mig, eða eg læt liggja boð fyrir
þér. Það er aldrei bagi að því að hafa fulla pyngjuna.
Eg veit ekki hvernig fjandinn fer að komast af
buxnavasalaus!"
Rischenheim gaf sér ekki tíma til að athuga
frekar þessa einkennilegu hugmynd frænda síns, þó
honum yrði það minnisstætt hve léttúðugt Rúpert fórust
þarna orð. Hann var nú óður og uppvægur að
komast á stað. Í stað örvæntingarinnar, sem grúft
hafði yfir huga hans var nú kominn örugg eftirvænting
um heppileg úrslit, og við það hughvarf gleymdi
hann hættunni í svipinn.
"Okkur mun nú takast að koma þeim í bobba,
Rúpert," hrópaði hann.
"Já, kannske. En það vill nú verða svo, að þegar
óargadýr komast í kreppu, þá bíta þau illa."
"Betur að eg væri orðinn góður í handleggnum."
"Þú ert einmitt í minni hættu, af því að þú ert
særður," sagði Rúpert brosandi.
"Þú skalt vita það, Rúpert, að eg er fullfær um
að verja mig."
"Það er satt, það er satt, en nú þarf eg á vitsmunum
þínum að halda, en ekki orku, frændi."
"Þú skalt komast að raun um, að eg er ekki blár
á görnum."
"Betur að satt væri, frændi."
Rischenheim stældist við hvert háðsyrði Rúperts.
Hann greip skammbyssu, sem lá á arinhillunni og
stakk í vasa sinn.
"Skjóttu ekki, ef þú getur hjá því komist," sagði
Rúpert í aðvörunarrómi.
Rischenheim svaraði engu, en hljóp til dyranna.
Rúpert horfði á eftir honum, og sneri síðan að glugganum.
Hann sá það síðast til frænda síns, að hann
hraðaði ferð sinni brott hnarreistur og hvatur í spori.
Enn sáust engin merki um uppþot í bænum, og enn
blöktu flöggin dregin á hún.
Rischenheim hafði hrasað í stiganum, svo mikið
hafði hann flýtt sér. Þegar hann kom niður, rakst
hann á Rósu. Hún var að sópa ganginn, og gerði
það mjög vandlega.
"Eruð þér að fara burtu, lávarður minn?" spurði
hún.
"Ójá. Eg hefi í mörgu að snúast. Færðu þig
þarna yfir að veggnum, það er annars varla hægt að
komast fram úr þessari gangómynd."
Rósa var ekkert fljót til að víkja sér frá.
"Og ætlar Rúpert greifi kannske líka burtu?"
spurði hún.
"Þú veizt, að hann er ekki eg. Hann ætlar að
bíða —" Rischenheim þagnaði í miðri setningu og
spurði reiðulega: "Hvað kemur það þér við, stúlka?
Færðu þig frá!"
Hún þokaði sér frá og svaraði engu. Hann þaut
fram hjá henni. Hún horfði á eftir honum og þóttist
vel hafa veitt. Svo hélt hún áfram að sópa. Konungurinn
hafði beðið hana að vera til taks klukkan
ellefu. Nú var klukkan orðin hálf ellefu. Innan
skamms þurfti konungurinn á hjálp hennar að halda.
XIV. KAPÍTULI.
Þegar Rischenheim var kominn út úr húsinu nr.
19 gekk hann spottakorn upp eftir Konungsstræti og
kallaði svo til ökumanns. En rétt í því að hann lyfti
upp hendinni til að gera ökumanninum aðvart, heyrði
hann kallað til sín. Hann leit við, og sá þá Anton
Strofzin kominn að hliðinni á sér akandi. Anton
keyrði sjálfur, og í vagnsætinu við hliðina á honum lá
stór vöndur af úrvalsblómum.
"Hvert ert þú að halda?" spurði Anton og hallaði
sér áfram í sætinu brosandi.
"Hvert ert þú að fara? Líklega að finna einhverja
ungfrúna. Það dettur mér í hug að dæma af
blómvendinum þeim arna," svaraði Rischenheim svo
glaðlega sem honum var auðið.
"Eg ætla að færa Helgu frænku minni þessi fáu
blóm, sem þarna eru, og er á leiðinni með þau sjálfur,"
svaraði Anton. "Get eg greitt nokkuð fyrir
þér?"
Þó að Rischenheim hefði ætlað fyrst til hallarinnar,
þá fanst honum tilboð Antons vera næg afsökun
fyrir sig að halda beint þangað, sem líklegra var
að hann kæmi fram erindi sínu.
"Eg ætlaði til hallarinnar til að fá að vita hvar
konungurinn væri. Mig langar til að hitta hann að
máli, ef eg gæti fengið að tala við hann fáein orð,"
sagði hann.
"Eg skal aka með þig þangað á eftir. Komdu
upp í vagninn. Er þetta þinn vagn þarna? Gerir
ekkert til. Hafðu þetta, ökumaður," sagði hann og
fleygði krónu til ekilsins. Hann færði blómvöndinn
svo til og lét Rischenheim setjast við hliðina á sér.
Anton var góður af hestum sínum, enda voru
þeir ekki lengi á leiðinni heim að húsi mínu. Vagninn
nam staðar við dyrnar og báðir ungu mennirnir
stigu niður úr honum. Í það mund er þeir komu
hittist svo á, að kanzlarinn var rétt að leggja á stað
heim til sín. Helsing þekti þá báða og nam staðar
til að hrósa Anton fyrir blómvöndinn. Anton var
orðlagður fyrir blómvendi sína, því að hann var örlátur
á að úthluta þeim á meðal ungra kvenna í Streslau.
"Eg var hálfgert að vonast eftir, að dóttir mín
ætti að fá þau," sagði kanzlarinn gletnislega. "Mér
þykir vænt um blóm, og kona mín er hætt að gefa
mér þau; eg er líka hættur að gefa henni þau, svo að
við hefðum engin blóm, ef ekki væri dóttir mín."
Anton tók gletni þessari vel, og lofaði að færa
ungfrúnni blómvönd næsta dag, en kvaðst ómögulega
mega svifta frænku sína þessum. Rischenheim greip
þá fram í, er hann varð var við fólkið, sem þyrpst
hafði saman þarna, og var alt af að fjölga, og
spurði:
"Hvað er hér um að vera, herra kanzlari? Eftir
hverju er alt þetta fólk að hanga hér? O — o — o,
þarna er konungsvagninn!"
"Drotningin er inni hjá greifafrúnni," svaraði
Helsing. "Fólkið er að bíða eftir, að sjá hana koma
út."
"Það er alt af gaman að sjá hana," sagði Anton
og tylti á sig nefklípugleraugum.
"Voruð þér að heimsækja hana?" spurði Rischenheim.
"Ójá, eg — eg skrapp þangað til að fagna henni,
kæri Rischenheim."
"Það var æði tímanlega farið á stað í heimsókn!"
"Eg átti líka brýnt erindi."
"Eg er líka í brýnum erindagerðum. En erindi
mitt er við konunginn."
"Eg skal ekki tefja þig nema andartak, Rischenheim,"
sagði Anton Strofzin og barði að dyrum með
blómvöndinn í hendinni.
"Á, eigið þér erindi við konunginn?" spurði
Helsing. "Já, einmitt það, en konungurinn –"
"Eg er á leiðinni til hallarinnar og ætla að fá
að vita þar hvar hann er. Ef eg get ekki hitt hann
strax, þá verð eg að skrifa. Mér bráðliggur á að
koma fram erindi mínu."
"Rétt er það, kæri greifi! Rétt er það! Bráðliggur
yður á?"
"Máske þér getið greitt fyrir mér? Er hann í
Zenda?"
Kanzlarinn var kominn í bobba. Anton var
kominn inn í húsið. Rischenheim spurði hann í þaula.
"Í Zenda? Já, og eg get ekki. – Fyrirgefið,
hvert er erindi yðar?"
"Eg bið yður að afsaka það, þó eg geti ekki sagt
yður það, kæri kanzlari; erindi mitt er heimulegt."
"Eg á fullri tiltrú konungsins að fagna."
"Þá stendur yður víst á sama um tiltrú mína,"
svaraði Rischenheim brosandi.
"Er það sem mér sýnist, að yður sé ilt í handleggnum?"
spurði kanzlarinn til að leiða talið að
öðru.
"Milli okkar sagt, þá á erindi mitt skylt við
frá drotningunni, að henni þætti það leitt, en hún
gæti ómögulega talað við greifann í þetta sinn.
Rischenheim tók því vel. Hann stóð í gættinni, svo
að ekki var hægt að láta aftur hurðina, og spurði
Bernenstein hvort hann vissi hvar konungurinn væri.
Bernenstein langaði mjög mikið til að losna við
þá Helsing og Anton, en hann þorði ekki að láta þá
sjá neinn ákafa á sér.
"Viltu fá viðtalsleyfi við konung strax aftur?"
spurði hann brosandi. "Voru síðustu samfundirnir
svo ánægjulegir?"
Rischenheim lét sem hann heyrði háðið ekki, en
sagði kuldalega:" Það er undarlega erfitt að ná
tali af okkar góða konungi. Kanzlarinn þarna veit
ekki hvar hann er, eða vill að minsta kosti ekki svara
spurningum mínum."
"Vera má, að konungur hafi góðar og gildar ástæður
til þess, að vilja ekki láta gera sér ónæði,"
mælti Bernenstein.
"Það er mjög sennilegt," hreytti Rischenheim út
úr sér íbygginn.
"En þú gerðir mér mikinn greiða með því, að
fara út úr fordyrinu, herra greifi."
"Er eg þér til óþæginda hér þar sem eg stend?"
"Já, ofurlítið, lávarður minn," svaraði Bernenstein
í styttingi.
"Hvernig stendur á þessu, Bernenstein?" hrópaði
Anton, því að hann sá það á þeim og heyrði það
á mæli þeirra, að þeir voru orðnir reiðir.
Mannfjöldinn hafði líka heyrt háreystina og
gremjuna í þeim, og hópurinn þokaðist nær.
frá drotningunni, að henni þætti það leitt, en hún
gæti ómögulega talað við greifann í þetta sinn.
Rischenheim tók því vel. Hann stóð í gættinni, svo
að ekki var hægt að láta aftur hurðina, og spurði
Bernenstein hvort hann vissi hvar konungurinn væri.
Bernenstein langaði mjög mikið til að losna við
þá Helsing og Anton, en hann þorði ekki að láta þá
sjá neinn ákafa á sér.
"Viltu fá viðtalsleyfi við konung strax aftur?"
spurði hann brosandi. "Voru síðustu samfundirnir
svo ánægjulegir?"
Rischenheim lét sem hann heyrði háðið ekki, en
sagði kuldalega:" Það er undarlega erfitt að ná
tali af okkar góða konungi. Kanzlarinn þarna veit
ekki hvar hann er, eða vill að minsta kosti ekki svara
spurningum mínum."
"Vera má, að konungur hafi góðar og gildar ástæður
til þess, að vilja ekki láta gera sér ónæði,"
mælti Bernenstein.
"Það er mjög sennilegt," hreytti Rischenheim út
úr sér íbygginn.
"En þú gerðir mér mikinn greiða með því, að
fara út úr fordyrinu, herra greifi."
"Er eg þér til óþæginda hér þar sem eg stend?"
"Já, ofurlítið, lávarður minn," svaraði Bernenstein
í styttingi.
"Hvernig stendur á þessu, Bernenstein?" hrópaði
Anton, því að hann sá það á þeim og heyrði það
á mæli þeirra, að þeir voru orðnir reiðir.
Mannfjöldinn hafði líka heyrt háreystina og
gremjuna í þeim, og hópurinn þokaðist nær.
Alt í einu heyrðist rödd inst innan úr fordyrinu.
Röddin var skýr og hvell, en þó veiklublær á henni.
Strax og hún heyrðist þögnuðu mennirnir, sem voru
að þrátta, og eins hávaðinn í þeim, sem úti fyrir voru.
Bernenstein varð hverft við, Rischenheim varð hróðugur
og Anton glaður og kátur.
"Það er konungurinn!" hrópaði hann. Þú hefir
haft hann fram, Rischenheim."
Fólkið úti heyrði hvað Anton sagði og laust upp
fagnaðarópi. Helsing sneri sér við eins og til að
þagga niður háreystina. Konungurinn sjálfur hafði
sagt, að hann vildi dyljast. Það hafði hann sagt, en
hann vildi alt heldur en sleppa Rischenheim, svo að
hann gæti komist á fund Rúperts og látið hann vita
hvernig komið væri.
"Er Luzau-Rischenheim greifi þarna?" spurði
Rúdolf. "Ef svo er, þá fylgið honum inn og lokið
fordyrinu.
Það var eitthvað í röddinni, sem skelfdi Rischenheim.
Hann hopaði niður á riðið. En Bernenstein
náði í hann.
"Fyrst að þig langar svo mikið til að koma inn,
þá er bezt þú komir," sagði hann og brosti harðneskjulega.
Rischenheim skimaði í kring um sig eins og hann
langaði til að flýja. Samstundis var Bernenstein ýtt
frá. Hávöxnum manni sást bregða fyrir sem snöggvast
í fordyrinu; mannfjöldinn sá hann að eins í svip,
og laust upp fagnaðarópi á ný. Svo var gripið þétt
um hönd Rischenheim, og honum kipt óviljugum, en
án þess að hann gæti mótstöðu veitt, inn í fordyrið.
Bernenstein hvarf inn á eftir og dyrunum var lokað.
Anton sneri sér að Helsing þóttalegur á svipinn.
"Skárri er það nú launungin á því, sem ekkert
er," mælti hann. "Hvers vegna mátti eg ekki fá að
vita það, að hann væri hér, kanzlari?" Hann beið
ekki eftir því, að kanzlarinn, sem var orðinn bæði
reiður og undrandi, svaraði neinu, heldur þaut upp í
vagninn sinn og ók á stað.
Mannfjöldinn var hinn kátasti yfir því, að hafa
séð konunginum bregða fyrir, og menn voru að stinga
saman nefjum um og spyrja hver annan, hvað því
mundi valda, að konungur og drotning skyldu bæði
vera komin heim í hús mitt. Menn bjuggust við, að
þau mundu brátt koma aftur út þaðan og stíga upp
í konungsvagninn.
En ef fólkið hefði séð það, sem gerðist innan við
dyrnar, mundi það hafa fengið því enn meiri undrunar.
Rúdolf hafði sjálfur gripið um handlegginn á
Rischenheim, og leitt hann rakleitt inn fordyrið.
Þeir fóru í gegn um langan gang, og svo inn í lítið
herbergi, sem vissi út að garðinum baka til. Rúdolf
hafði verið kunnugur húsaskipun heima hjá mér
fyrrum og var ekki búinn að gleyma því.
"Lokaðu dyrunum, Bernenstein," sagði Rúdolf.
Svo sneri hann sér að Rischenheim: "Lávarður
minn!" mælti hann, "eg býst við að þú sért kominn
til að verða einhvers vísari. Hefirðu þá fengið forvitni
þína sadda?"
Rischenheim herti sig upp til að svara.
"Já, eg veit nú að hér er við svikara að eiga,"
sagði hann þrákelknislega.
"Hárrétt! Og svikarar eru ófúsir á að láta
koma upp um sig."
Rischenheim varð náfölur. Rúdolf horfði fast
framan í hann, en Bernenstein gætti dyranna. Hann
var algerlega á þeirra valdi, og honum var kunnugt
um leyndarmál þeirra. Skyldu þeir vita um leyndarmál
hans — fréttina sem Rupert Hentzau hafði komið
með?"
"Hlýddu nú á," sagði Rúdolf. "Í nokkrar
klukkustundir enn verð eg konungur í Streslau. Á
þessum fáu klukkustundum verð eg að gera upp
reikning minn við frænda þinn. Eg verð að ná í
vissan hlut, sem hann hefir. Eg er nú að leggja á
stað að finna hann. Meðan eg er að því, verður þú
hér hjá Bernenstein. Það getur hvorttveggja verið,
að för mín mishepnist eða hepnist. Hvernig sem fer,
verð eg kominn langt burt frá Streslau í kveld, og
stend þá konungi ekkert í ljósi."
Rischenheim tók viðbragð og fögnuðurinn skein
út úr honum. Þeir vissu ekki að konungurinn var
látinn.
Rúdolf færði sig nær og starði fast á fangann.
"Mér er ókunnugt um," mælti hann enn fremur,
"hvernig stendur á því, að þú hefir flækst inn í þetta
mál, lávarður minn. Aftur á móti veit eg vel um
hvatir frænda þíns. En mig furðar á því, að þér
skuli hafa þótt svo mikils um þær vert, að þér virtist
réttmætt að steypa ógæfusamri konu, drotningu þinni,
í takmarkalaust ólán þeirra vegna. Þú mátt vera
þess fullvís, að eg mun fyr láta lífið, en að bréfið
komist konunginum í hendur."
Rischenheim svaraði engu.
"Ertu vopnaður?" spurði Rúdolf.
Rischenheim fleygði skammbyssunni ólundarlega
á borðið. Bernenstein gekk fram og tók hana.
"Gættu hans nú, Bernenstein. Þegar eg kem aftur,
skal eg láta þig vita, hvað frekar þarf að gera.
Ef eg kem ekki aftur, þá líður ekki á löngu að Fritz
komi, og þá verðið þið "að ráða af hvað gera skal."
"Eg skal ekki missa af honum í annað sinn,"
svaraði Bernenstein.
"Við þykjumst sjálfráðir um að gera við þig
það sem okkur sýnist," sagði Rúdolf við Rischenheim.
"En mig langar ekkert eftir að ráða þér bana,
ef hjá því verður komist. Það er því hyggilegast fyrir
þig að freista einkis um að fjandskapast gegn okkur
fyr en búið er að ráða málum frænda þíns til
lykta." Að svo mæltu kinkaði hann kolli til fangans,
er hann hafði falið Bernenstein að gæta, og sneri
aftur fram í herbergið þar sem drotningin var og
beið hans. Helga var hjá henni. Drotningin stóð
upp á móti honum.
"Eg má ekki tefja minstu vitund," sagði hann.
"Allur manngrúinn hér úti fyrir veit að konungurinn
er hér. Fregnin um það verður flogin út um alla
borgina á svipstundu. Við verðum að senda Sapt
skeyti um að dylja konunginn þessa, hvað sem það
kostar. Eg verð að fara og afljúka verki mínu og
hverfa héðan að því búnu."
Drotningin stóð og horfði á hann. Innileg ást
skein úr augum hennar, en hún sagði ekkert nema:
"Það verður svo að vera."
"Þú verður að fara til hallarinnar undir eins og
eg er farinn. Eg skal láta skipa fólkinu að fara
burtu, og svo verð eg að leggja á stað."
"Til að leita að Rúpert Hentzau?"
"Já."
Hún átti um stund í miklu stríði við þær ólíku
tilfinningar, er stríddust á í huga hennar.
"Farðu ekki," sagði hún skjálfrödduð. "Farðu
ekki, Rúdolf. Hann gerir út af við þig. Við skulum
ekkert hugsa um bréfið. Farðu ekki. Eg vildi þúsund
sinnum heldur að konungurinn sæi það, en að
þú yrðir ... elskan mín, farðu ekki!"
"Eg verð að fara," sagði hann blíðlega.
Hún reyndi aftur að telja honum hughvarf, en
hann lét ekki undan. Helga færði sig að dyrunum, en
Rúdolf kallaði til hennar.
"Nei, farðu ekki," sagði hann. "Þú verður að
vera hér hjá henni; þú verður að fylgja henni til hallarinnar."
Rétt í því þau voru að tala um þetta, heyrðu þau
skrölt í vagni, sem ekið var að dyrunum. Eg var þá
búinn að mæta Anton Strofzin og hafði frétt hjá honum
að konungurinn væri heima hjá mér. Og þegar
eg ók að dyrunum, fékk eg fyllri sannanir fyrir
að þetta var satt, þegar eg sá mannþyrpinguna þar og
heyrði fagnaðarópin.
"Hann er að flýta sér," sögðu menn. "Hann hefir
látið konunginn bíða eftir sér. Sá á von á ráðningu."
Eg sinti þessu engu eins og geta má nærri. Eg
stökk út úr vagninum og hljóp upp riðið. Þá sá eg
konu mína í glugganum og hún hljóp fram til að
opna fyrir mér.
"Drottinn minn!" hrópaði eg. "Veit alt þetta
fólk að hann er hér, og heldur það að hann sé konungurinn?"
"Já," svaraði hún. "Við gátum ekki gert við
því. Hann lét sjálfur sjá sig í dyrunum."
Ver hafði nú farið, en mig hafði nokkurn tíma
órað fyrir; það voru ekki að eins tveir eða þrír menn,
sem vilzt hafði sjónir, heldur allur þessi fólksfjöldi.
Allur þessi manngrúi hafði heyrt, að konungurinn
væri í Streslau — og meira að segja séð hann.
"Hvar er hann? Hvar er hann?" spurði eg og
hraðaði mér á eftir henni inn í herbergið.
Rúdolf og drotningin stóðu þar hvort við annars
hlið. Þeim hafði þá farið á milli það sem eg hefi
skýrt frá áður eftir sögusögn Helgu. Rúdolf kom
þjótandi á móti mér.
"Er alt í góðu lagi?" spurði hann með ákefð.
Eg gleymdi því að drotningin var viðstödd og
sýndi engin lotningarmerki. Eg greip um handlegginn
á Rúdolf og hrópaði: "Halda þeir að þú sért
konungurinn?"
Já," svaraði hann. "Hvaða ósköp eru að sjá þig
maður! Við skulum kippa því í lag. Eg get verið
kominn í burtu í kveld."
"Kominn í burtu? Hvaða gagn væri að því, úr
því að menn halda að þú sért konungurinn?"
"Ykkur er innan handar að láta konunginn ekki
komast að því. Eg gat ekki komið í veg fyrir þetta.
Eg get aftur á móti gert upp reikningana við Rúpert
og horfið brottu að því búnu."
Þau stóðu þarna þrjú utan um mig og skildu
ekkert í því, hvers vegna eg var svo æstur. Og þegar
eg minnist nú þeirrar stundar, furða eg mig á að
eg skyldi geta komið upp nokkru orði.
Rúdolf reyndi að hughreysta mig. Hann vissi
lítið um orsök hugarangurs míns.
"Það fer aldrei langur tími í það að eiga við
Rúpert," mælti hann. "Og við megum til að ná í
bréfið, því annars kemst það konungi í hendur fyr
eða síðar."
"Konungur fær aldrei að sjá bréfið," stundi eg
upp og hné niður á stól.
Þau þögðu. Eg horfði á þau á víxl. Undarleg
þróttleysismeðvitund gagntók mig, og mér fanst að
mér væri ómögulegt annað en að láta þau umsvifalaust
heyra sannleikann. Þau urðu að gera sér það
að góðu. Eg gat ekki annað.
"Konungurinn fær aldrei að sjá bréfið," endurtók
eg. "Rúpert hefir séð um það."
"Hvað ertu að segja? Hefirðu nokkurs staðar
hitt Rúpert? Hefirðu náð í bréfið?"
"Nei, nei. En konungurinn getur aldrei lesið
bréfið."
Þá greip Rúdolf í öxlina á mér og hnykti mér
til. Það var heldur ekki að furða, því að sjálfsagt
hefir helzt litið út fyrir, að eg væri að tala eins og
í draumi eða leiðslu.
"Því þá ekki, maður? Því þá ekki?" spurði
hann lágt og með ákefð.
Eg leit framan í þau aftur, en í þetta skifti varð
mér það að horfa mest á drotninguna. Eg hugsa að
hún hafi fyrst rent grun í hvaða fréttir eg hafði að
færa. Hún starði fast á mig með hálfopnar varirnar.
Eg strauk hendinni um ennið, leit svo framan í hana
ráðaleysislega og sagði:
"Hann getur aldrei lesið bréfið. Hann er dauður.
Helga hljóðaði upp yfir sig. Rúdolf stóð hræringarlaus
og þagði og drotningin starði á mig sem
þrumulostin af undrun og skelfingu.
"Rúpert drap hann," sagði eg. "Villigaltahundurinn
réðist á Rúpert; svo gerðu þeir áhlaup á hann
Herbert og konungurínn, og hann drap þá alla. Já,
konungurinn er dauður. Hann er dauður."
Nú þögðu allir. Drotningin hafði ekki af mér
augun.
"Já, hann er dauður!" sagði eg; og horfði stöðugt
í augu drotningarinnar. Og lengi (eða mér
fanst það lengi) horfði hún á mig. Loks leit hún af
mér, eins og knúin af ómótstæðilegu afli. Eg leit
eftir því, hvert hún rendi augunum þegar hún leit af
mér og sá að hún leit til Rúdolfs og hann til hennar.
Helga hafði tekið upp vasaklút sinn, og lá aftur á
bak í lágum stóli, harmþrungin og grátandi yfir þessum
hræðilegu fréttum; í tilliti drotningarinnar og
elskhuga hennar, þó að það væri stutt, sá eg samt
skiftast á hrygð, samvizkubit og fögnuð, sem þau
gátu ekki gert að. Hann ávarpaði hana ekki, en
rétti fram hönd sína og tók í hennar. Hún kipti
snögt að sér hendinni og huldi andlitið með báðum
höndum. Rúdolf sneri sér að mér.
"Hvenær gerðist þetta?"
"Í nótt sem leið."
"Og er ... er hann skothúsinu?"
"Já, og Sapt og James líka."
Eg var nú farinn að ná mér aftur.
"Enginn veit neitt um þetta," sagði eg. "Við
óttuðumst að einhverjir kynnu að hafa vilzt á þér og
honum. En, guð minn góður, hvað á nú til bragðs
að taka, Rúdolf?"
Varirnar á Mr. Rassendyll voru kipraðar fast
saman. Hann hleypti brúnum lítið eitt, og bláu augun
tindruðu einkennilega. Það virtist svo sem hann
hefði gleymt öllu og jafnvel okkur sem hjá honum
vorum, svo hugfanginn var hann af því, sem hann
var að velta fyrir sér. Drotningin nálgaðist hann og
snerti handlegginn á honum. Honum varð eins og
hverft við í svip, en svo hélt hann áfram að hugsa
eins og áður.
"Hvað á að taka til bragðs, Rúdolf?"spurði eg
aftur.
"Eg ætla að drepa Rúpert Hentzau," sagði hann.
"Um annað má síðar tala."
Svo gekk hann hvatlega fram gólfið og hringdi
bjöllunni.
"Segið þessu fólki að fara burtu," skipaði hann.
"Segið því, að eg vilji fá ró og næði. Sendið hingað
lokaðan vagn handa mér. Hann verður að vera til
eftir tíu mínútur."
Þjónninn hlýddi á þessar ákveðnu skipanir, laut
mjög virðulega og fór. Drotningin hafði að þessu
verið róleg að því er séð varð, en nú kom yfir hana
ósegjanlegur kvíði og hræðsla, sem hún jafnvel gat
eigi dulið fyrir okkur, er viðstödd vorum.
"Rúdolf má ekki fara, eftir að — eftir að þetta
hefir komið fyrir —"
"Segðu þetta ekki, kæra drotning mín," hvíslaði
hann. Svo hækkaði hann röddina og mælti ennfremur:
"Eg ætla ekki að hverfa frá Rúritaníu í annað
sinn og skilja Rúpert Hentzau eftir lifandi. Fritz,
komdu orðum til Sapts, og segðu honum að konungurinn
sé í Streslau — hann skilur það — og að frekari
skipanir muni koma frá konungi um miðdegi. Þegar
eg er búinn að fást við Rúpert, skal eg koma við í
skothúsinu á leiðinni til landamæranna."
Hann sneri sér við til að fara, en drotningin kom
á eftir honum og tafði enn för hans.
"Ætlarðu ekki að koma og sjá mig, áður en þú
ferð?" sagði hún innilega.
"Eg ætti ekki að gera það," svaraði hann, og
strangleikinn í augnaráði hans breyttist alt í einu.
"Ætlarðu ekki að gera það?"
"Jú, drotning mín."
Þá spratt eg upp, því að skyndileg skelfing greip
mig.
"Guð stjórni þér, maður," hrópaði eg. "Hvernig
fer ef hann drepur þig þarna í Konungsstræti?"
Rúdolf sneri sér að mér og leit á mig með undrunarsvip.
"Hann mun ekki drepa mig," svaraði hann.
Drotningin horfði enn á Rúdolf, og nú virtist
sem hún hefði alveg gleymt draumnum, sem hafði
skelft hana svo mikið. Hún sinti því engu, sem eg
hafði sagt, en hrópaði:
"Ætlarðu þá að koma, Rúdolf?"
"Já, einu sinni enn, drotning mín." Svo kysti
hann á hönd hennar í síðasta sinni og var horfinn.
Drotningin stóð enn stundarkorn í sömu sporum,
róleg og tignarleg. Því næst gekk hún þangað, sem
kona mín sat, varpaði sér á kné og fól andlit sitt í
kjöltu Helgu. Eg heyrði, að þá setti að henni mikinn
grát. Helga leit til mín og tárin runnu niður kinnarnar
á henni. Eg sneri mér frá þeim og gekk út.
Helga gat kannske huggað hana. Eg bað til guðs,
að hann virtist að senda henni hugsvölun, þó að hún
vegna syndar sinnar gæti ekki beðið hann þess. Aumingja
manneskjan! Eg vona, að ekkert verra eigi
fyrir sjálfum mér að liggja.
XV. KAPÍTULI.
Borgarstjórinn í Zenda og James, þjónn Mr.
Rassendyll, sátu að kveldverði í skothúsinu. Þeir
voru inni í litla herberginu sem venjulega var notað
fyrir svefnherbergi handa aðstoðarmönnum konungsins.
Þeir höfðu sezt þar að vegna þess, að þaðan sást
bezt til mannaferða að húsinu. Dyrum hússins var
lokað vandlega. Þeir voru við því búnir að hleypa
engum inn. Ef eigi yrði hjá því komist að láta fara
inn í húsið, þá var búið að gera allar ráðstafanir til
að dylja lík konungsins og Herberts. Þeim sem
kæmu þar að spyrjast fyrir átti að segja það, að konungurinn
hefði riðið á stað í dögun með skógarverðinum,
og hefði gert ráð fyrir að koma aftur að kveldi,
en ekki skýrt neitt frá því hvert hann ætlaði; Sapt
hafði fengið skipun um að bíða komu hans, og James
var að bíða eftir frekari skipunum frá húsbónda sínum
Tarlenheim greifa. Þannig ætluðu þeir að fara
að, til að varna því að nokkuð yrði uppskátt og bíða
svo eftir fregnum frá mér, áður en þeir hefðust nokkuð
frekar að.
Það var eins og hvorugur þeirra vildi taka sér
neitt fyrir hendur. Sapt var búinn að borða og reykti
í stóru pípunni sinni með ákefð; James hafði loksins
fengið sig til að kveikja í litlu svörtu leirpípunni
sinni, og sat mjög makindalega með krosslagða fæturna.
Hann hnyklaði brýrnar, og einkennilegt bros
lék honum um varir.
"Hvað ert þú að hugsa um, James kunningi?"
spurði borgarstjórinn milli tveggja reykjatoga. Honum
var farin að leiðast þessi þögn og aðgerðaleysi,
því að hann var enginn deyfingi að eðlisfari.
James hélt áfram að reykja um stund, og tók
svo pípuna út úr sér.
"Eg var að hugsa um, að úr því konungurinn er
dauður og —" Hann þagnaði.
"Það er enginn efi á því, að konungurinn er
dauður, drengur minn," sagði Sapt og kinkaði kolli.
"Já, og úr því að hann er vissulega dauður, og úr
því að húsbóndi minn, Mr. Rassendyll, er á lífi —"
"Já, við vitum ekki betur, en að hann sé það,
James," skaut Sapt inn í.
"Við vitum ekki betur en svo sé. Jæja, úr því nú
að Mr. Rassendyll er lifandi og konungurinn er dauður,
þá var eg að hugsa með sjálfum mér, að það sé
sorglegt, að húsbóndi minn skuli ekki geta sezt í sæti
konungsins." James leit til borgarstjórans eins og
maður, sem borið hefir upp mikilvæga tillögu.
"Þetta er merkileg hugmynd, James," sagði
borgarstjórinn brosandi.
"Ert þú þá ekki á sama máli, borgarstjóri?"
spurði James ísmeygilega.
"Eg segi ekki að það sé ekki sorglegt, því að
Rúdolf er góður konungur. En þú sér sjálfur, að það
er ómögulegt. Finst þér það ekki?"
James strauk hnén með pípuna í munninum.
"Þú segir, að þetta sé ómögulegt," sagði hann
með mestu hæversku; "en þar leyfi eg mér að vera
á annari skoðun."
"Einmitt það. Jæja, við höfum gott næði núna.
Láttu mig heyra, hvernig þú heldur að hægt væri að
koma því í framkvæmd."
"Húsbóndi minn er í Streslau, borgarstjóri," tók
James til máls.
"Já, það er mjög líklegt."
"Eg er viss um það. Ef hann er þar, þá hafa
menn vilst á honum og konunginum."
"Það hefir viljað til áður, og getur náttúrlega
komið fyrir aftur, nema —"
"Já, vitanlega nema ef líkið af konunginum
skyldi finnast."
"Já, það er einmitt það, sem eg ætlaði að segja,
James."
James þagði stundarkorn. Svo sagði hann:
"Það verður býsna torvelt að útlista það, hvernig
konungurinn var ráðinn af dögum."
"Þá sögu verður að segja vel," sagði Sapt.
"Og það verður erfitt að koma því svo fyrir, að
konungurinn hafi verið drepinn í Streslau; en ef húsbóndi
minn skyldi verða drepinn í Streslau, þá verður
þó -"
"Hamingjan afstýri því að það komi fyrir. Sízt
af öllu þar."
En þó að húsbóndi minn verði nú ekki drepinn,
þá verður erfitt fyrir okkur að láta það líta svo út, að
konungurinn hafi verið drepinn á réttum tíma, og svo
að það verði tekið trúanlegt."
Sapt virtist nú fara að verða hugfanginn af þessu
umræðuefni.
"Þetta er alveg satt. En ef Mr. Rassendyll á
að verða konungur, þá held eg að óþægilegt og erfitt
verði að koma fyrir líkinu af konunginum og þjóni
hans, Herbert," svaraði hann og saug pípu sína.
James þagði stundarkorn áður en hann svaraði:
"Eins og þú getur skilið, þá er eg rétt að bollaleggja
þetta til stundastyttis. Það mundi líklega
ekki vera rétt, að koma neinni slíkri ráðagerð í framkvæmd."
"Verið getur það — en við skulum rabba um þetta
til að stytta okkur stundir," sagði Sapt og um leið
hallaði hann sér áfram, og leit framan í rólega og
greindarlega andlitið á þjóninum.
Nú, jæja, ef þú hefir gaman að því, þá væri t.d.
hægt að láta það heita svo að konungurinn hefði
komið til skothússins í gærkveldi og hitt þar vin sinn
Mr. Rassendyll."
"Og átti eg þá að hafa komið líka?"
"Þú, já þú komst líka til að aðstoða konunginn."
"En þú, James? Þú komst, en hvernig stóð á
ferðum þínum?"
"Nú, eg kom hingað eftir skipun Tarlenheim
greifa, til að taka á móti Mr. Rassendyll, vini konungsins.
Jæja, konungurinn ... Eg er að eins
að búa þessa sögu til. Þetta er bara tómur skáldskapur
úr mér."
"Eg hefi gaman að þessari sögu þinni. Haltu
áfram."
"Konungurinn fór út mjög snemma í morgun."
"Í heimullegum erindagerðum, eða hvað?"
"Já, svo hafði okkur skilist. En Mr. Rassendyll.
Herbert og við urðum hér eftir."
"Hafði Hentzau greifi komið hingað?"
"Ekki svo við vissum. En við vorum allir
þreyttir og sofnuðum fast mjög."
"Á, einmitt það?" sagði borgarstjórinn og
brosti harðneskjulega.
"Já, það var satt, að við vorum allir yfirkomnir
af þreytu — Mr. Rassendyll alveg eins og hinir -
og þegar fór að birta lágum við allir sofandi í rúmunum.
Og þar hefðum við verið til þessarar stundar,
ef við hefðum ekki vaknað skyndilega við hræðilegan
atburð."
"Þú ættir að leggja það fyrir þig að skrifa skáldsögu,
James. Hvaða atburður var þetta, sem við
vöknuðum við og var svo hræðilegur?"
James lagði frá sér pípuna, studdi höndunum á
hnén og hélt áfram sögu sinni.
"Þetta hús er tréhús, því að það er alt úr tré
utan og innan."
"Já, það er enginn efi á því. Það er alt úr tré
utan og innan, James."
"Og með því að svo er, þá væri það helzt til
mikil óvarkárni að skilja logandi kertaljós eftir þar
sem olían og viðurinn er geymt."
"Það væri glæpsamlegt."
"Hörð orð hrína ekki á dauðum mönnum, og eins
og þú veizt þá er Herbert dauður."
"Það er satt. Honum yrði ekki mein að slíku."
"En við — þú og eg — vöknuðum —"
"Eiga hinir þá ekki að vakna, James?"
"Ja, eg mundi satt að segja biðja þess, að þeir
hefðu aldrei vaknað, því að þegar við vöknuðum
stóð skothúsið í björtu báli. Við urðum að þjóta á
stað að forða okkur."
"Hvað segirðu! Áttum við þá ekki að hafa
gert neina tilraun til að bjarga félögum okkar?"
"Þvert á móti. Við gerðum alt, sem hugsanlegt
er að mannlegur kraftur gæti gert í því efni, og það
svo drengilega, að okkur lá við köfnun."
"En okkur mishepnaðist þrátt fyrir hugrakka
framgöngu. Er ekki svo?"
"Hárrétt. Þrátt fyrir allar tilraunir okkar mishepnaðist
okkur að bjarga félögum okkar. Eldurinn
hafði læst sig um alt skothúsið; bæði húsbóndi
minn ógæfusamur og aumingja Herbert fórust þar,
og húsið brann til ösku og þeir með."
"Þú heldur það?"
"Já, vafalaust, ef olían, eldiviðurinn og kertið
væri á sem hagkvæmustum stað."
"Ójá. Og væri þá ekki æfi Rúdolf Rassendyll
lokið?"
"Eg skyldi taka það að mér að flytja ættingjum
hans fréttina um dauðsfallið."
"En svo mundi Rúritaníukonungurinn —"
"Njóta langra og hamingjusamlegra lífdaga,
með guðs hjálp."
"En hvað er að segja um Rúritaníudrotninguna,
James?"
"Þú mátt ekki misskilja mig. Þau gætu gifst
heimullega — eða eiginlega gifst í annað sinn."
"Já, það er rétt. Þau mundu giftast í annað
sinn."
"Og trúverðugur prestur ætti að gifta þau."
"Ótrúverðugur, hefirðu víst ætlað að segja?"
"Það er eftir því, frá hvaða sjónarmiði það er
skoðað." Og nú brosti James í fyrsta sinni undir
frásögninni.
Sapt lagði nú frá sér pípu sína og japlaði granaskeggið.
Hann var farinn að brosa líka og horfði
fast framan í James. James horfði líka framan í
borgarstjórann og var hinn rólegasti.
"Það er meir en lítil skáldskapargáfa, sem þú ert
gæddur, James," sagði borgarstjórinn. "En hvernig
færi nú ef húsbóndi þinn hefir verið drepinn líka?
Það gæti hæglega hafa komið fyrir. Rúpert greifi
er til alls vís."
"Ef húsbóndinn hefir verið drepinn, þá verður
að jarða hann," svaraði James.
"Í Streslau, eða hvað?" spurði Sapt í flýti.
"Það stendur honum öldungis á sama."
"Það er satt, honum stendur það á sama, og
því ættum við þá að láta okkur skifta það nokkru?"
"Nei. En að koma dauðum manni héðan til
Streslau."
"Já, það er ekkert spaug, afar erfitt, eins og
okkur kom saman um undir eins. Jæja, sagan þín er
ágæt, en — húsbóndi þinn samþykkir hana aldrei.
Eg á við, ef hann skyldi nú ekki hafa verið drepinn."
"Það er sama sem að berja höfðinu við steininn,
að andmæla því sem orðið er; skeð getur samt, að
honum falli sagan betur en sannleikurinn, þó að sagan
sé engan veginn góð."
Báðir mennirnir horfðu nú fast og lengi hvor
framan í annan.
"Hvaðan ertu?" spurði Sapt alt í einu.
"Upphaflega frá London."
"Þeir kunna að búa til skáldsögur þar? Er
ekki svo?"
"Jú, og líka að gera þær að veruleika, stundum."
Rétt í því að James sagði þetta spratt hann upp
og benti út um gluggann.
Ríðandi maður stefndi til skothússins. Þeir litu
skyndilega hvor til annars, flýttu sér til dyranna og
gengu nokkur skref móti komumanni. Þeir námu
staðar við tréð, þar sem Boris var grafinn.
"En eftir á að hyggja, þú gleymdir hundinum,"
sagði Sapt og benti til jarðar.
"Sú uppáhaldsskepna á að hafa verið í herbergjum
húsbónda síns og drepist þar."
"En hún verður þá að rísa upp, til þess að það
geti orðið."
"Auðvitað. Það er ekki langrar stundar verk."
Sapt brosti harðneskjulega þegar sendimaðurinn
kom til þeirra. Maðurinn hallaði sér áfram á hestinum
og rétti Sapt símskeyti.
"Skeytið er mjög áríðandi, herra minn," sagði
hann.
Sapt reif upp umslagið. Það var skeytið, sem
eg sendi eftir fyrirskipun Mr. Rassendylls. Hann
þorði ekki að eiga undir dulletri mínu, en satt að
segja þurfti þess alls ekki með. Sapt hlaut að skilja
skeytið þó ekki stæði annað á því en þetta: "Konungurinn
er í Streslau. Bíddu frekari skipana í skothúsinu.
Áhugamál okkar hér komið á góðan rekspöl,
en ekki er því lokið. Símum seinna."
Sapt rétti James skeytið. Hann hneigði sig lítið
eitt og tók við því. James las það vandlega, og
rétti það aftur og kinkaði kolli.
"Eg skal sjá um að gera það, sem þarna er beðið
um," sagði hann.
"Það er ágætt," sagði Sapt. "Þakka þér fyrir,
maður minn," sagði hann við sendimanninn. "Hérna
er króna handa þér. Ef eitthvert annað skeyti verður
sent til mín, og þú færir mér það skjótt og vel,
skaltu fá aðra krónu."
"Eg skal koma næsta skeyti eins fljótt og mögulegt
er að komast hingað ríðandi frá járnbrautarstöðvunum."
"Skipanir konungsins má ekkert tefja. Þú veizt
það," sagði Sapt.
"Enginn dráttur skal verða á að koma þeim
hingað," svaraði sendimaðurinn, sneri við hesti sínum
og þeysti á stað.
"Nú sérðu," tók Sapt til orða, "að saga þín tjáir
lítið, því að þessi maður getur borið um það, að skothúsið
brann ekkí í nótt."
"Það er satt, en heyrðu —"
"Já blessaður haltu áfram James. Eg sagði þér
satt áðan, að eg hefi gaman að þessu."
"Maðurinn gat ekki séð það, ef kvikna skyldi í
kofanum í nótt. Eldsvoða getur borið að á hverri
stundu."
Nú rak gamli Sapt upp skellihlátur.
"Ja, skárri eru það heilabrotin," tautaði hann, en
James brosti ánægjulega.
"Það eru örlögin, sem segja hér til sín," sagði
borgarstjórinn, "undarleg örlög. Maðurinn var
fæddur til þessa. Við hefðum gert þetta áður, ef
Michael hefði gert út af við konunginn í kastalanum.
Við bjuggumst heldur við að hann gerði það. Já,
við hefðum gert þetta eins og eg er lifandi! Já, okkur
langaði meira að segja til þess! Guð fyrirgefi
okkur, en með sjálfum okkur langaði okkur til þess.
En Rúdolf vildi ná konunginum úr kastalanum.
Hann vildi ná honum þó að hann misti konungstignina
fyrir það — og það sem honum var margfalt kærara.
Já hann vildi ná konunginum úr kastalanum.
Með því móti frestaði hann forlögunum. En fyrir
þau kemst þó enginn. Vera má að Rúpert greifi
haldi að þetta sé alt fyrir sínar aðgerðir. Ónei, það
eru forlög, sem nota hann eins og verkfæri í sinni
hendi. Forlögin sendu Rúdolf hingað aftur, og forlögin
vilja gera hann að konungi. Þú glápir á mig.
Heldurðu að eg sé að ganga af vitinu, Mr. Valet?"
"Ónei, eg held að þú talir af viti og það af fullu
viti, leyfi eg mér að segja," svaraði James.
"Af viti?" endurtók Sapt og hristist af hlátri.
"Um það veit eg ekki. En þetta eru forlög, því
mátt þú trúa."
Þeir voru nú báðir komnir inn í litla herbergið
og inn úr því lágu dyrnar þangað inn, sem líkið af
konunginum og veiðimanninum voru falin. James
stóð við borðið, en gamli Sapt óð fram og aftur um
herbergið, japlandi skeggið og vingsandi hendinni,
loðinni og þreklegri í kring um sig."
"Eg þori ekki að gera það," tautaði hann, "eg
þori ekki að gera það. Annað eins og þetta er svo
vaxið, að maðurinn er þar vanmáttugur þó að hann
vilji gera eitthvað. En forlögin gera það — forlögin
gera það. Forlögin neyða okkur til þess."
"Þá ættum við víst að vera viðbúnir," sagði
James rólegur.
Sapt sneri sér að honum snarlega og nærri
reiðulega.
"Þeir voru vanir að kalla mig kaldráðan og óbilgjarnan,
en hvað ert þú?"
"Það skaðar aldrei að vera við hlutunum búinn,"
sagði James.
Sapt gekk að honum og greip í öxlina á honum.
"Viðbúnir!" tautaði hann hálfhátt, en hranalega.
"Með olíuna, eldiviðinn og ljósið," sagði James.
"Hvar maður hvar? Hjá líkunum?"
"Nei, ekki þar sem þau eru núna. Þau verða
að vera á réttum stað."
"Eigum við þá að færa þau til?"
"Já, og hundinn líka."
Sapt starði á hann. Svo rak hann upp hlátur.
"Látum svo vera," sagði hann. "Þú skipar. Já,
við skulum vera viðbúnir. Örlagastundin nálgast."
Rétt á eftir tóku þeir til starfa. Það var líkast
því að einhver töframáttur knýði Sapt áfram. Hann
gerði sinn hluta af verkinu, eins og í leiðslu. Þeir
lögðu líkin, hvort þeirra um sig, þar sem mennirnir
mundu hafa hvílt, ef þeir hefðu verið lifandi — konunginn
í gestaherbergið, en veiðimanninn í eldhúsið,
þar sem hann var vanur að sofa. Þeir grófu upp
hundinn nýmoldaða. Sapt hló á meðan svo að honum
lá við að fá krampa, en James var alvarlegur eins
og samboðnast var því ömurlega verki, sem þeir voru
að vinna. Svo báru þeir gegnskotna, molduga hræið
af skepnunni inn og lögðu það í herbergi konungsins.
Svo báru þeir inn viðarhrúgur og heltu olíu yfir þær
og settu vínflöskur fast hjá, svo að eldurinn skyldi
magnast á ný, þegar flöskurnar springju. Sapt fanst
stundum eins og þeir væru að leika einhvern meinlausan
leik, sem einskis væri verður, þegar honum
væri lokið, en stundum fanst honum aftur að þeir
væru að hlýðnast leyndardómsfullu valdi, er héldi
leyndu markmiðinu fyrir þeim, sem það hafði að
verkfærum sínum. Þjónn Mr. Rassendylls skipaði
fyrir öllu og fór eins rólega og lipurlega að því, eins
og hann væri að brjóta saman fötin hans húsbónda
síns eða hvetja skegghnífinn hans. Gamli Sapt kallaði
einu sinni til hans þegar þeir mættust, og sagði
alvarlegur á svip:
"Þú mátt ekki halda að eg sé heimskur bjálfi, þó
að eg sé að tala um forlög."
"Nei, eg held það ekki," svaraði James, "eg veit
ekkert um það, en mér þykir alt af gott að vera viðbúinn."
"Það er ekki nema sjálfsagt!" tautaði Sapt.
Látalætisbragurinn, sem á þeim var, þegar þeir
byrjuðu, var nú horfinn. Hvort sem þeim var nú alvara
eða ekki, þá var atferli þeirra alvarlegt. Þó að
þeir hefðu ekki ætlað sér að framkvæma það, sem
þeir voru að undirbúa, þá gátu þeir ekki neitað því,
að þessi von um framkvæmdina var vöknuð hjá þeim.
Þeir kynokuðu sér, eða Sapt að minsta kosti, að
hreyfa því mikið; en þeir þráðu að forlögin færu að
glæða betur þá von, og að hún fengi að rætast. Þegar
þeir höfðu lokið þessu verki sínu, og voru seztir
niður hvor andspænis öðrum í litla gaflherberginu,
þá virtist svo sem alt væri undirbúið. Nú biðu þeir
að eins eftir því að hin máttka hönd forlaganna tæki
við af þeim, og breytti skáldsögu þjónsins í veruleika.
Og þegar þessu hafði verið komið í verk, þá fór
kjarkur og þrek aftur að færast í Sapt, manninn, sem
svo sjaldan hafði orðið þorvant, fyr en við þetta lítilfjörlega
og afar-einkennilega fyrirtæki. Hann
kveikti í pípu sinni, hallaði sér aftur á bak á stólnum,
og púðraði í ákafa yfir því sem hann var að hugsa
um.
"Klukkan er nú orðin tvö," sagði James. "Nú
hlýtur eitthvað að hafa verið gert í Streslau."
"Já, en hvað þá" spurði borgarstjórinn.
Í þessu heyrðu þeir að barið var að dyrum. Þeir
höfðu verið svo niður sokknir í hugsanir sínar, að
þeir höfðu ekkert tekið eftir því að tveir menn höfðu
komið ríðandi til skothússins. Komumenn voru
klæddir grænu og gulu búningunum, sem veiðimenn
kóngsins báru vanalega. Sá sem barið hafði var Símon
veiðimannastjóri. Hann var bróðir Herberts, sem
nú lá dauður í einu herberginu í skothúsinu.
"Þetta ætlar að verða býsna ískyggilegt," tautaði
borgarstjórinn í Zenda í því hann hljóp til dyranna
og James á eftir honum.
Símon varð hissa þegar hann sá Sapt koma til
dyra.
"Eg bið yður fyrirgefningar borgarstjóri. Mig
langaði til að fá að sjá Herbert. Má eg fara inn?"
Um leið stökk hann af baki og kastaði taumnum til
félaga síns.
"Hvaða gagn er að því fyrir þig að fara inn?"
spurði Sapt. "Herbert er hér ekki."
"Er hann hér ekki! Hvar er hann þá?"
"Hann fór á stað með konunginum í morgun."
"Fór hann á stað með konunginum í morgun?
Þá er hann líklega kominn til Streslau."
"Ef þú veizt það, Símon, þá ert þú fróðari en
eg."
"En konungurinn er í Streslau."
"Bölvuð vitleysa! Hann sagði okkur ekkert um
það, að hann ætlaði til Streslau. Hann fór snemma á
fætur og reið á stað með Herbert, og sagði að eins
að hann ætlaði að koma aftur í kveld."
"Hann fór til Streslau. Eg er nýkominn frá
Zenda, og það er orðið hljóðbært að Hans Hátign
hefir verið í borginni með drotningunni. Þau voru
bæði heima hjá Fritz."
"Mér þykir mjög vænt um að heyra það. En
var ekkert sagt um það í símskeytinu að Herbert
væri þar?"
Símon hló.
"Herbert er ekki konungur, eins og þér vitið,"
mælti hann. "Jæja, eg ætla að koma hingað aftur í
fyrra málið, því að eq þarf að finna Herbert sem
fyrst. Hann verður líklega kominn hingað þá.
Haldið þér það ekki?"
"Jú, Simon, bróðir þinn verður kominn hingað á
morgun."
"Eða það, sem eftir verður af honum, eftir annað
eins verk og hann hefir nú mátt leysa af hendi,"
svaraði Símon í kátínu.
"Já, rétt," svaraði Sapt, japlaði skeggið og leit út
undan sér til James.
"Eg ætla líka að koma með vagn til að draga
villigöltinn á heim til kastalans. Eg býst að minsta
kosti ekki við að þið séuð búnir að éta hann upp."
Sapt hló, og Símoni þótti svo vænt um, að hann
veltist um af hlátri líka.
"Við erum ekki búnir að sjóða hann enn þá,"
sagði Sapt, "en eg vil ekki taka fyrir að það verði
ógert á morgun."
"Jæja, jæja; eg ætla af koma. En eftir á að
hyggja gleymdi eg að segja ykkur frá öðrum fréttum,
sem símaðar voru. Það er sagt að Rúpert Hentzau
greifi hafi sézt í bænum."
"Rúpert Hentzau? Ó, sussu nei. Þetta hlýtur
að vera vitleysa, Símon minn. Hann þorir aldrei að
láta sjá sig þar."
"En þó gæti nú verið, að þetta væri engin vitleysa.
Ef til vill hefir þetta dregið konunginn til
Streslau."
"Já, nægilegt væri það, ef satt væri," svaraði
Sapt.
"Jæja, í guðsfriði."
"Vertu sæll, Símon."
Báðir veiðimennirnir riðu á stað. James horfði
á eftir þeim stundarkorn.
"Það er kunnugt orðið, að konungurinn sé í
Streslau," tók hann til máls, "og það er líka orðið
vitanlegt, að Rúpert greifi er þar einnig. Hvernig
ætti Rúpert greifi að hafa drepið konunginn hér í
Zendaskóginum?"
Sapt leit til hans nærri því skelkaður.
"Hvernig átti líkið af konunginum að komast út
í Zendaskóginn?" spurði James. "Eða hvernig á að
koma líkamanum af konunginum til Streslauborgar?"
"Hættu þessum bölvuðum gátum!" hrópaði Sapt.
"Ertu, maður, fyrir alvöru að reyna að fá mig út í
þetta?"
Þjónninn færði sig nær honum og lagði höndina
á öxl honum.
"Þú lagðir út í mikla áhættu hér einu sinni fyrri,"
sagði hann.
"Það var gert til þess að bjarga konunginum."
"En þetta er til þess að bjarga drotningunni, og
sjálfum þér, því að ef að við gerum þetta ekki, þá
kemst sannleikurinn í ljós viðvíkjandi húsbónda mínum."
Sapt svaraði engu. Þeir sátu enn stundarkorn
reykjandi og þegjandi, meðan þetta leiðinlega kveld
var að líða, og skuggarnir af trjánum í skóginum að
lengjast. Þeim datt ekki í hug að eta eða drekka;
þeir sátu grafkyrrir nema á meðan James stóð upp og
fleygði viði á eldinn. Nú var orðið skuggsýnt og
James stóð aftur á fætur til að kveikja á lampanum.
Klukkan var nú orðin nærri sex, og enn voru engar
fregnir komnar frá Streslau.
Þá heyrðist hófdynur. Þeir hlupu báðir til dyranna,
út um þær og spölkorn niður grasgrónu götuna,
sem lá að skothúsinu. Þeir gleymdu að gæta þess,
sem fyrir var í húsinu, og dyrnar stóðu galopnar á
bak við þá. Sapt hljóp harðara en hann hafði gert
langa lengi og komst á undan félaga sínum. Þarna
komu loksins skeyti frá Streslau!
Borgarstjórinn hripsaði þegjandi umslagið af
sendimanninum og reif það opið. Hann las það í
flýti og tautaði: "Drottinn minn," standandi á öndinni.
Svo sneri hann sér við og gekk hratt á móti
James. En James hafði numið staðar þegar hann sá
að hann hafði ekki við borgarstjóranum á hlaupunum.
En sendimaðurinn sá um sig eigi síður en borgarstjórinn.
Hann var ekki búinn að gleyma krónunni
sinni, og kallaði nú önuglega:
"Eg hefi aldrei linað á sprettinum síðan eg fór
frá Hofbau. Á eg ekki að fá krónuna, sem mér var
lofað?"
Sapt nam staðar, sneri sér við og færði sig nær
sendimanninum. Hann tók krónu upp úr vasa sínum.
Um leið og hann leit upp þegar hann rétti hana að
manninum var einkennilegt bros á breiða veðurtekna
andlitinu á honum.
"Jú," sagði hann. "Sérhver sá, sem á skilið að fá
krónu, skal fá hana, ef eg á hana til."
Svo sneri hann sér að James, sem nú var kominn
og lagði höndina á öxl honum.
"Komdu þá, konungasmiður," sagði hann.
James starði framan í hann. Borgarstjórinn leit
fast á hann á móti og kinkaði kolli.
Síðan sneru þeir inn í skothúsið, þar sem þeir
láu látni konungurinn og veiðimaðurinn hans. Nú
nálgaðist örlagastundin.
XVI. KAPÍTULI.
Ráðagerð sú, sem þjónn Mr. Rasendylls hafði
hugsað upp, ráðagerðin, sem hafði verkað á huga
Sapts eins og neisti á þurra hefilspæni, hún hafði óljóslega
þó komið fleiri en einum okkar í Streslau til
hugar. Við höfðum reyndar ekki hugsað þá ráðagerð
út í æsar með rósemd og ráðnum huga eins og
litli þjónninn hafði gert, né heldur aðhylzt hana og
sannfærst um nytsemi hennar eins skjótt og borgarstjórinn
í Zenda. En samt var hún í huga mínum,
ýmist í líking ótta, ýmist með vonarsvip. Stundum
fanst mér eins og það væri sjálfsagt að forðast, aðra
stundina eins og það væri eina úrræðið til að komast
hjá enn ískyggilegri vandræðum. Eg vissi að Bernenstein
var þetta jafnríkt í hug eins og mér; hvorugum
hafði getað hugsast neitt sennilegt ráð til
að láta þann konung, sem helmingur íbúa í Streslau
hafði séð lifandi, hverfa, en koma dauða konunginum
í hans stað. Þá breyting virtist ómögulegt að gera
nema á einn hátt. Sannleikann varð að segja, eða
betri hlutann af honum, og lofa svo hverjum sem vildi
að slúðra og geta sér til um samband Rúdolfs og
drotningarinnar. Mundi ekki sérhver sá, sem nokkra
heimsþekkingu hefur hafa hikað við að taka það ráð?
Ef til þess væri gripið, væri það sama sem að koma
drotningunni næstum því í sama háskann sem búinn
var af bréfmissinum. Við ímynduðum okkur, að
bréfið mundi nást og munni Rúperts yrði lokað, og
styrktumst í þeirri trú við það hve Rúdolf var einbeittur
og vongóður um að sér tækist það. En nægilegt
efni mundi þá samt verða til umtals og ágizkana,
er hvorki heiðvirði eða hlífðarsemi gat þaggað niður.
Og þó að okkur væru auðsæir erfiðleikarnir og áhættan
mikla af því að leyna dauða konungs, þá fanst
okkur það eigi óhugsandi, — og gáfum það í skyn
hvert við annað — kona mín við mig, eg við Bernenstein
og hann við mig — með augnaráði og ympruðum
á því með hálfsögðum setningum er báru glögt
vitni um hvað okkur var í hug, þó að við forðuðumst
að láta það uppi með berum orðum. Hvað drotningunni
við kom veit ekki. Eg ímynda mér að löngunin
til að sjá Mr. Rassendyll hafi verið ríkust í huga
hennar, og vonin um að hann mundi finna hana aftur
eins og hann hafði lofað. Ekki höfðum við þorað að
láta neitt af þessu uppi við Rúdolf. Ef hann átti að
fást til að ganga að fyrirætlunum okkar, þá varð hann
að gera það af sjálfsdáðum, vegna þess að forlögin,
sem gamli Sapt talaði um, stýrðu ráði hans en ekki áeggjanir
okkar. Sjálfur hafði hann sagt að hann léti
alt annað bíða, en fylgdi sér nú að því einu, að ljúka
af því óhjákvæmilega verki, er í hans hlut kom að
vinna í skuggalega gamla húsinu í Konungsstræti.
Okkur duldist ekki, að dauði Rúperts var enganveginn
fullkomin trygging fyrir því að leyndarmálið
kæmist ekki upp. Þó að Rischenheim væri fangi og
til einskis fær þá stundina, þá var hann þó á lífi og
eigi var hægt að geyma hann í fangelsi æfilangt. Við
vissum ekki hvar Bauer var, og hann lék lausum hala
og gat gert og sagt hvað sem honum sýndist. En
þó óttuðumst við engan nema Rúpert, og efinn var
ekki um það, hvort fyrirætlanir okkar væru mögulegar,
heldur um það hvort við ættum að framkvæma
þær. Það vill verða svo, að þegar tilfinning og hugaræsingur
ber mann ofurliði, þá finst manni lítið til
um bægðirnar á sérhverri fyrirætlun, þó að þær verði
helzt til miklar, við vandlega athugun, skoðaðar með
rósemd og gætni.
Mestur hluti mannþyrpingarinnar hafði tvístrast
eftir skipun konungs. Rúdolf hafði stigið upp í
einn vagn minn og ekið brott. Hann stefndi ekki til
Konungsstrætis, heldur í aðra átt. Eg þóttist vita,
að hann mundi ætla að fara krókaleið þangað, til þess
að koma þar heldur á óvart. Vagn drotningarinnar
var enn við dyrnar á húsi mínu, því að ákveðið hafði
verið, að hún skyldi fara til hallarinnar og bíða þar
eftir tíðindum. Við hjónin áttum að fylgja henni
þangað. Eg gekk nú þangað sem hún sat ein sér og
spurði hana hvort henni þóknaðist að leggja strax á
stað. Hún var þá róleg og hugsandi. Hún hlustaði
á það sem eg sagði, stóð svo upp og mælti: "Já, eg
vil fara strax." En svo spurði hún alt í einu: "Hvar
er Luzau-Rischenheim greifi?"
Eg sagði henni þá að Bernenstein gætti hans í
herbergi baka til í húsinu. Hún hugsaði sig ofurlítið
um og sagði svo:
"Eg vil fá að sjá hann. Sækið hann og komið
með hann hingað. Þú skalt vera hér meðan eg tala
við hann, en enginn annar."
Eg vissi ekki hvað hún ætlaði sér, en eg sá enga
ástæðu til að hafa á móti beiðni hennar, og þótti
vænt um, að geta stuðlað að því að stytta henni
stundir þenna tíma. Eg gerði því eins og hún bað
og kom með Rischenheim til hennar. Hann fylgdi
mér eftir seint og tregðulega. Viðkvæmur í lund eins
og hann var, var hann nú orðinn bljúgur, þó að hann
hefði verið djarfur og ósveigjanlegur fyr um morguninn.
Hann var fölur og órólegur, og þegar hann
kom í augsýn drotningarinnar, hvarf af honum mikilmenskusvipurinn,
sem á honum hafði verið, meðan
Bernenstein gætti hans, og hann var nú daufur og
skömmóttulegur. Hann þorði ekki að líta framan í
drotninguna er hún horfði á hann alvarlega.
Eg færði mig út í horn, en af því að herbergið
var lítið, heyrði eg hvert orð, sem þeim fór á milli.
Eg hafði skammbyssu mína á reiðum höndum, til að
miða á Rischenheim ef hann skyldi sýna á sér merki
til að hlaupast á brott. En hann var nú ekki þesslegur.
Nærvera Rúperts verkaði á hann eins og æsingalyf,
er hleypti í hann starfsþoli og sjálfstrausti,
en nú var síðasti skamturinn af því hættur að verka,
og venjulegt ósjálfstæði komið yfir hann.
"Lávarður minn," tók hún til máls með blíðlegri
rödd og benti honum að setjast niður, "mig langaði
til að sjá yður, því að mér er óljúft að jafntiginn
maður og þér hafið of slæmt álit á drotningu yðar.
Forsjóninni hefir þóknast, að leyndarmál mitt kæmist
í vitund yðar, og þess vegna get eg talað opinskátt.
Yður kann að virðast að ávirðingar minnar vegna
ætti eg að þegja, en eg tek nú til máls til að smækka
hana í augum yðar, ef eg get.
Rischenheim leit upp deyfðarlega, og skildi ekki
hví hún talaði svona. Hann hafði búist við ofanígjöf,
en ekki afsökunum.
"Og samt," hélt hún áfram, "leiðir það af mér,
að konungurinn liggur nú dauður; og trúr og dyggur
þjónn hefir sömuleiðis, hrifinn í net óhamingju minnar,
látið líf sitt fyrir mig, þó að hann vissi það ekki.
Það má og jafnvel vera, að nú meðan við erum að
tala hér, að tigni maðurinn sem enn er eigi orðinn of
gamall til að læra það að verða göfugur, missi lífið í
baráttu háðri fyrir mínar sakir; en annar maður hættir
þar lífi sínu mín vegna, og það er sá maður, sem
allir honum kunnugir, mega lofa nema eg ein. Og
yður, lávarður minn, hefi eg orðið tilefni til að gera
rangt, með því móti að klæða ilt verk í afsökunarbúning,
svo að þér þóttust vera að þjóna konunginum
með því að fá mér hegnt."
Rischenheim leit niður fyrir sig og nísti saman
höndunum titrandi af taugaóstyrk. Eg slepti takinu
af skammbyssunni. Hann var ekki líklegur til að
gera mikið af sér eftir þetta.
"Eg veit ekki," hélt hún áfram, nærri eins og í
leiðslu, og meira eins og hún væri að tala við sjálfa
sig en hann, eða hefði jafnvel gleymt því að hann var
viðstaddur, "hvaða dóm, óhamingja mín hlýtur fyrir
rétti drottins á himnum. Það má vera, að af því eg
er sett flestum konum ofar, þá verði eg reynd meira
en flestar aðrar. Og þá raun hefi eg ekki staðist.
En þegar eg samt sem áður legg eymd mína og freisting
á metin, finst mér eftir mannlegri sjón minni eins
og mér hafi ekki mjög mikið yfirsézt. Hjarta mitt er
enn ekki orðið auðmjúkt, verk drottins er ekki fullkomnað.
En blóðsekt hvílir yfir sálu minni. — Eg
get jafnvel eigi séð ásýnd elskhuga míns nema í gegn
um þá hárauðu móðu. Og þó að mér veittist nú það,
sem eg taldi ánægju öllu meiri, þá mundi hún nú vera
orðin rýrð og veil og beiskjublandin!"
Hún þagnaði og leit á hann aftur, en hann
hvorki hreyfði sig eða sagði neitt.
"Yður var kunnugt um synd mína," mælti hún,
"þá miklu synd hugrenninganna, er mér bjó í brjósti;
og þér vissuð hve litlu var við hana aukið með athöfn
minni. Hélduð þér, lávarður minn, að syndinni
fylgdi engin refsing, úr því að þér gripuð refsingarvöndinn
til að bæta smán ofan á harmkvæli mín? Er
drottinn svo góður, að mönnum sé leyfilegt að freista
náðar hans og miskunnar með illverkum? En nú veit
eg, að af því að mér yfirsást, þá kynni yður að sýnast,
enda þótt yður hafi yfirsést, að þér séuð saklaus, og
yður finst að þér, jafnhliða því sem þér greidduð
fyrir frænda yðar, hafið verið að gæta
virðingar konungsins. Á þenna hátt hefi eg orðið yður
tilefni til að vinna verk, sem yður hefði ekki getað
fundist gott verk með sjálfum yður, né virðingu
yðar samboðið, ef eg hefði verið saklaus. Eg er guði
þakklát fyrir að þér hafið eigi haft meira ilt af því,
en þegar hefir orðið."
Rischenheim fór at tauta í lágum rómi og loðmæltur
mjög: "Rúpert taldi mig á það. Hann sagði
að konungurinn mundi verða mjög þakklátur og
mundi gefa mér —" Röddin dó út í miðri setningunni
og hann sat aftur hljóður og nísti saman höndunum.
"Eg veit það — eg veit það," sagði hún. "En
þér hefðuð ekki hlýtt á slíkar fortölur ef yfirsjónir
mínar hefðu ekki blindað yður sýn."
Hún sneri sér skyndilega að mér. Eg hafði staðið
úti í horni. Svo rétti hún mér báðar hendurnar,
en tárin stóðu í augum hennar.
"Konan þín veit um þetta, og samt elskar hún
mig, Fritz."
"Eg mundi ekki eiga konu, sem gerði það ekki,"
hrópaði eg, "því að bæði eg og alt mitt fólk óskar
einskis meir, en að mega deyja fyrir Yðar Hátign."
"Hún veit þetta, og samt elskar hún mig," endurtók
drotningin. Eg gladdist mjög af að heyra, að
henni væri slík hugsvölun að vináttu Helgu. Konur
dragast annað hvort hver að annari, eða óttast hver
aðra. "En Helga skrifar engin bréf," sagði drotningin.
"Ónei." svaraði eg og brosti hörkulega. Rúdolf
Rassendyll hafði aldrei biðlað til konu minnar.
Hún stóð upp og mælti: "Komdu, við skulum
fara til hallarinnar."
Í því hún stóð upp, færði Rischenheim sig skyndilega
nær henni nokkur skref.
"Lávarður minn," mælti hún og sneri sér að honum,
"ætlið þér líka að fara með mér?"
"Bernenstein lífvarðarforingi gætir —" tók eg til
máls. En eg þagnaði strax. Hún bandaði til mín
hendinni um að þegja.
"Viljið þér fara með mér?" spurði hún Rischenheim
aftur.
"Drotning mín!" sagði hann stamandi, "drotning
mín —"
Hún beið við. Eg beið líka, þó að eg ætti bágt
með það. Alt í einu féll hann á kné, en dirfðist þó
ekki að snerta hönd hennar. Hún gekk sjálf til hans
og rétti honum hönd sína og sagði raunalega: "Betur
að eg gæti öðlast fyrirgefningu með því að fyrirgefa!"
Rischenheim greip hönd hennar og kysti hana.
"Það var ekki eg," heyrði eg hann tauta. "Rúpert
lagði að mér og eg gat ekki staðist áeggjun hans."
"Viljið þér fylgja mér til hallarinnar?" spurði
hún og dró að sér höndina brosandi.
"Luzau-Rischenheim greifi," mælti eg með
nokkrum þjósti, "veit ýmislegt sem almenningur hefir
ekki fengið að vita enn þá."
Hún leit við mér með tignarsvip og nærri því önuglega.
"Það er óhætt að treysta þagmælsku Luzau-Rischenheim
greifa," sagði hún. "Við biðjum hann
ekki að gera neitt, sem frænda hans verði til meinsemdar.
Við æskjum einskis af honum nema þagmælsku."
"En hvaða tryggingu höfum við fyrir henni?"
spurði eg og skeytti ekkert um óánægju hennar við
mig.
"Drengskaparheit hans, lávarður minn." Eg
fann glögt að vanþóknun hennar kom fram í því að
hún kallaði mig lávarð, því að hún var alt af vön
að kalla mig Fritz, nema við hátíðleg tækifæri.
"Drengskaparorð hans!" - nöldraði eg, — "það
er drotning mín sannarlega —"
"Það er von hann segi þetta," greip Rischenheim
fram í. "Það er von."
"Nei, það er rangt af honum," sagði drotningin
brosandi. "Greifinn stendur við heit, sem hann vinnur
mér."
Rischenheim leit til hennar og var í þann veginn
að ávarpa hana, en svo sneri hann sér að mér og sagði
með lágri röddu:
"Guð veit að eg ætla, Tarlenheim, — ætla að
þjóna henni eins vel og mér er auðið."
"Lávarður minn," sagði hún ljúfmenskulega, en
þó með raunasvip, "þér léttið byrðina, sem eg hefi að
bera, jafnt með aðstoð yðar og því, að eg hefi nú
vissu fyrir að heiður yðar skerðist eigi framar fyrir
mína skuld. Komið, nú skulum við fara til hallarinnar".
Og við hann sagði hún: "Við verðum öll samferða."
Það var ekki um annað að gera en að treysta
honum. Eg vissi að hún var ófáanleg til að breyta áformi
sínu.
"Eg ætla þá að fara og vita hvort vagninn er til
reiðu."
"Já, gerðu það, Fritz," sagði drotningin. En um
leið og eg fór fram hjá henni stöðvaði hún mig og
hvíslaði: "Láttu hann finna að þú treystir honum."
Eg gekk til hans og rétti honum höndina. Hann
greip hana og þrýsti að henni.
"Við drengskap minn," sagði hann.
Eg fór út og hitti Bernenstein í fordyrinu. Hann
sat þar á bekk. Lífvarðarforinginn var skyldurækinn
og athugull maður; hann var að skoða marghleypu
sína með mestu nákvæmni.
"Þú getur stungið henni á þig," sagði eg ólundarlega
— mér hafði ekki komið til hugar að eg færi
að handsala Rischenheim trygðir. "Hann er ekki
fangi framar. Hann er nú einn okkar manna."
"Já, hann er það víst, eða hitt þó heldur!"hrópaði
Bernenstein og stökk á fætur.
Eg sagði honum í fám orðum hvað fyrir hefði
komið, hvernig drotningin hefði fengið manninn,
verkfæri Rúperts á sitt band og gert hann að þjóni
sínum.
"Eg vona að hann reynist dyggur," sagði eg að
lokum, og eg ímyndaði mér það, þó að mig langaði
ekkert eftir hjálp frá honum.
Glampi kom í augun á Bernenstein og höndin á
honum skalf, þegar hann lagði hana á öxlina á mér.
"Þá er nú enginn eftir nema Bauer," hvíslaði
hann. "Enginn nema Bauer, ef Rischenheim er með
okkur."
Eg vissi vel við hvað hann átti. Ef Rischenheim
þegði, þá væri Bauer eini maðurinn, sem vissi
um leyndarmál okkar, fyrir utan Rúpert sjálfan. Já,
hann var þá eini maðurinn, sem gat orðið fyrirætlun
okkar mikilvægri til tjóns, þessari fyrirætlun, sem
okkur varð enn hughaldnari fyrir það, að nú virtist
öllum hindrunum rutt úr vegi. En eg varaðist að
líta á Bernenstein, því að eg óttaðist að sjást mundi
á augnaráði mínu, hve hugsanir mínar komu nákvæmlega
saman við hans. Hann var djarfari, eða kæringarlausari,
er ef til vill réttara.
"Já, ef við getum bara lokað munninum á Bauer—"
hélt hann áfram.
"Drotningin bíður eftir vagni sínum," sagði eg
í flýti.
"Já, auðvitað bíður hún eftir vagninum," sagði
hann og vék mér við, svo að eg var neyddur til að
horfa framan í hann. Svo brosti hann, og fór jafnvel
að flissa. "Enginn nema Bauer," sagði hann.
"Og Rúpert," mælti eg önuglega.
"Ó, Rúpert er steindauður nú," sagði hann og
ýskraði í honum hláturinn. Að svo mæltu fór hann
út úr fordyrinu, og lét þjónana vita, að drotningin
væri á leiðinni. Það mátti með sanni segja um
Bernenstein, að hann var skemtilegur samsæris-félagi.
Jafnaðargeð hans var nærri því eins mikið og Rúdolfs:
þar gat eg ekki jafnast á við hann.
Eg ók til hallarinnar með drotningunni og konu
minni, en hinir tveir komu í öðrum vagni. Ekki veit
eg um hvað þeim fór á milli á leiðinni, en Bernenstein
var mjög kurteis við félaga sinn þegar eg fann
þá. Kona mín var málhreifust af okkur. Hún lét
okkur vita, hvað Rúdolf hefði sagt sér og þannig
fengum við vitneskju um ýmislegt, sem við vissum
ekki, og hvað hann hafði haft fyrir stafni í Streslau
um nóttina, og þegar við komum til hallarinnar vorum
við búin að fá að vita um hvert einasta atriði.
Drotningin var fámálug. Hugmóðurinn, sem hafði
komið í hana þegar hún var að tala við Rischenheim,
var nú horfinn, og kvíði og angist gagntóku hana
aftur. Mér duldist það ekki, hvað hún var óróleg
þegar hún greip alt í einu um höndina á mér og
hvíslaði:
"Hann hlýtur að vera kominn til hússins nú."
Leið okkar lá ekki fram hjá húsinu, og við komum
til hallarinnar án þess að fá nokkrar fregnir af
fjarverandi foringja okkar (eg nefni hann svo, því
að við litum svo á öllsömul, að drotningunni meðtaldri,
að hann væri það). Hún mintist ekki á hann
aftur, en hún leit ekki af mér, og virtist rétt eins og
hana langa til að biðja mig um eitthvað; en eg gat
ekki vitað hvað það var. Bernenstein var horfinn,
og með honum greifinn iðrandi. Eg vissi að þeir
voru saman, svo að eg var rólegur. Bernenstein gat
litið eftir því, að félagi hans kæmi engum brögðum
við. En eg skildi ekki hvað þögult og biðjandi
augnaráð drotningarinnar þýddi. Eg brann sjálfur
í skinninu eftir að fá fréttir frá Konungsstræti. Nú
voru tvær stundir liðnar frá því að Rúdolf skildi við
okkur, og engin skeyti höfðu borist frá honum eða
um hann. Loks stóðst eg þetta ekki lengur. Drotningin
sat, og héldust þær í hendur kona mín og hún;
eg hafði setið úti í horni, því að eg ímyndaði mér að
þær mundu vilja tala saman einar sér; enn hafði eg
þó ekki séð þær talast við eitt einasta orð. Eg spratt
upp í flýti og fór til þeirra.
"Þurfið þér mín við, drotning mín, eða get eg
fengið leyfi til að víkja mér frá stundarkorn?" spurði
eg.
"Hvert ætlarðu að fara, Fritz?" spurði drotningin,
og varð hálfhverft við, rétt eins og eg hefði alt
í einu komist að hugsunum hennar.
"Til Konungsstrætis," svaraði eg.
"Guð blessi þig, Fritz!" hrópaði hún. "Eg get
varla ímyndað mér að eg hefði umborið þetta lengur.
En eg vildi ekki biðja þig að fara. Farðu samt, kæri
vinur minn, og komdu aftur með góðar fréttir af honum.
Ó, Fritz, mér finst eins og mig sé að dreyma
gamla drauminn aftur."
Kona mín leit framan í mig. Hún brosti kjarklega,
en þó skulfu á henni varirnar.
"Ætlarðu inn í húsið, Fritz?" spurði hún.
"Nei, ekki nema eg sjái að þess þurfi, elskan
mín," sagði eg.
Hún kom og kysti mig. "Farðu, ef þín þarf
við," sagði hún. Hún reyndi að brosa til drotningarinnar,
eins og hún væri fús af leggja mig í hættu.
"Eg hefði getað orðið svona kona, Fritz," hvíslaði
drotningin. "Já, eg hefði getað það."
Eg mundi ekki eftir neinu til að segja, og þó eg
hefði viljað segja eitthvað, mundi eg varla hafa getað
það, þá stundina. Eitthvað það felst í hjálparvana
hugrekki kvenna, er gerir mig viðkvæman. Við
störfum og stríðum. Þær sitja og bíða. Samt láta
þær ekki hugfallast. Eg er nú viss um það, af ef
eg yrði að halda kyrru fyrir og velta fyrir mér áræðisverkum,
þá yrði eg heigull.
En eg lagði á stað, og skildi við þær báðar saman.
Eg fór úr einkennisbúning mínum og í almennan
hversdagsfatnað. Skammbyssu stakk eg í treyjuvasa
minn. Þannig útbúinn fór eg út og stefndi til
Konungstrætis gangandi.
Það var nú komið afhallandi hádegi, og margir
voru að snæða miðdegisverð, svo að ekki var mjög
mannmargt á strætunum. Eitthvað tveir eða þrír
menn þektu mig, en annars var ekkert eftir mér tekið.
Engin mannþyrping sást, né ókyrrleiki, og flöggin
blöktu hátt fyrir vindinum. Sapt hafði gætt leyndarmáls
síns; Streslaubúar héldu að konungurinn væri
enn á lífi, og mitt á meðal þeirra. Eg var hræddur
um, að vart hefði orðið við Rúdolf á leiðinni, og að
fjöldi fólks hefði hnappast saman utan við húsið.
En þegar eg kom þangað, voru þar ekki nema tíu, eða
ellefu slæpingar að rangla í kring. Eg fór að ganga
þar fram og aftur, og reyndi að sýnast svo rólegur,
sem mér var mögulegt.
Brátt varð samt breytingar vart. Verkamenn og
umsýslumenn voru búnir að borða. Þeir sáust
streyma út úr húsum sínum og frá matsöluhúsunum.
Slæpingarnir fyrir utan nr. 19 tóku ýmsa þeirra tali.
Sumir sögðu "Auðvitað!" hristu höfuðin og héldu
áfram. Þeir höfðu engan tíma til að vera að horfa
á konunginn. En margir biðu. Þeir kveiktu í vindlum
sínum, vindlingum eða pípum, stóðu rabbandi og
litu á úrin sín við og við, svo að þeir yrðu ekki of
seinir frá miðdegisverði. Hópurinn smástækkaði,
þangað til hann skifti hundruðum. Eg nam staðar,
því að þröngin var orðin svo mikil á götunni, og stóð
utarlega í hópnum. Meðan eg stóð þar, með vindilinn
í munninum, fann eg að komið var við öxlina á
mér. Eg leit við, og sá lífvarðarforingjann. Hann
var í einkennisbúningi. Með honum var Rischenheim.
"Ert þú hér líka?" spurði eg. "Jæja, það hefir
víst ekkert komið fyrir, sýnist mér."
Þess sáust engin merki, að neinn byggi í nr. 19.
Hlerarnir voru lokaðir og dyrnar líka. Búðin var
lokuð þann daginn.
Bernenstein hristi höfuðið og brosti. Förunautur
hans sinti því engu, sem eg sagði. Honum var
auðsjáanlega mjög órótt, og aldrei hafði hann augun
af dyrunum. Eg var rétt í þann veginn að tala til
hans, þegar eg kom alt í einu auga á mannshöfuð í
hópnum, er athygli mín drógst strax að.
Maðurinn, sem eg sá, hafði barðastóran brúnan
hatt á höfðinu. Hattinum var þrýst langt ofan á
ennið, en samt glitti í hvítt bindi undir hattbarðinu.
Eg gat ekki séð framan í hann, en mér fanst eg
kannast við kúlumyndaða höfuðið. Eg þóttist vera
viss um það frá því eg rak fyrst augun í manninn,
með bindið um höfuðið, að þetta væri Bauer. Eg
mintist ekkert á þetta við Bernenstein, en fór að
laumast fram með mannþyrpingunni. Á leiðinni
heyrði eg einhvern segja, að það væri alt tóm vitleysa,
að konungurinn væri þar. Hvað átti konungurinn
að vera að gera í öðru eins húsi? Einn letinginn,
sem slæptist þarna í kring, fann ástæðu til að
svara þessu. Hann sagðist játa það, að hann vissi
ekki hvern fjandann konungurinn væri að gera þarna,
en um það væri hann viss, að konungurinn eða lifandi
líking hans hefði farið þarna inn, en ekki út aftur.
Mig langaði til að gera kunnugt hver eg væri,
og telja þá á að fara burtu; en nærvera mín hefði
meir en vegið upp á móti fortölum mínum, og hún
hefði verið, skoðuð víst merki þess, að konungurinn
væri í húsinu. Eg hélt því áfram utan til í hópnum,
og stefndi með hægð að mannshöfðinu með bindið.
Bauer hafði augsýnilega eigi meiðst svo mikið,
að hann hefði ekki getað losnað úr varðhaldinu, sem
lögregluþjónarnir fóru með hann í. Nú var hann
kominn til at sjá hver endir yrði á heimsókn Rúdolfs
í húsinu á Konungsstræti, alveg eins og eg.
Hann hafði ekki komið auga á mig, því að hann
horfði eins fast á nr. 19 eins og Rischenheim. Auðsætt
var að hvorugur þeirra hafði séð annan. Annars
hefði mátt sjá ókyrrleika á Rischenheim og æsing
í Bauer. Eg smaug í flýti þangað sem þjónn minn
fyrverandi stóð. Mér var fast í huga að ná í hann.
Eg gat ekki gleymt ummælum Bernensteins: "Enginn
nema Bauer!" Ef eg gæti náð í Bauer, þá væri
öllu óhætt. Hverju var óhætt? Eg svaraði sjálfum
mér ekki upp á þá spurningu, en gamla hugmyndin
sótti fast á mig. Leyndarmálinu var óhætt, og okkur
þá óhætt með ráðagerð okkar, ráðagerðina,
sem okkur var öllum jafnrík í huga, bæði okkur í
borginni og þeim í skothúsinu.
Líflát Bauers, handtaka hans, þögn hans, mundi
verða til að hrinda helztu tálmununum úr vegi,
hvernig sem þessu yrði komið í verk.
Bauer glápti í sífellu á húsið; eg laumaðist með
varkárni aftan að honum. Hann hafði aðra höndina
í buxnavasa sínum, og eg stakk handleggnum þar inn
í handarkrika hans og tók föstu taki. Þá sneri hann
sér við og leit á mig.
"Svona sjáumst við þá aftur," sagði eg.
Fyrst féll honum allur ketill í eld, og hann glápti
á mig bjálfalega.
"Ert þú líka að vonast eftir að sjá konunginn?"
spurði eg.
Nú fór hann að átta sig. Slægðarbross vottur
fór að breiðast yfir andlitið á honum.
"Konunginn" spurði hann.
"Já, er hann ekki í Streslau?"
Bauer veik til handleggnum, eins og hann langaði
til að losast við mig. En eg hélt fast.
"Hvar er ferðataskan mín?" spurði eg.
Eg veit ekki hverju hann hefði svarað, því að
samstundis heyrðist háreysti innan við dyrnar í húsinu
lokuðu. Það virtist eins og einhver hlypi í flýti
til dyranna. Svo heyrðist skrækróma öskur, það var
öskur í kvenmanni, en harðneskjulegt og grimmilegt.
Því var svarað með gremjuhrópi ungrar stúlku. Eg
slepti handleggnum á Bauer og stökk fram uppvægur
af forvitni. Eg heyrði að skríkti í honum, og leit
við; þá sá eg að höfuðið með bindinu var á hraðri ferð
niður eftir strætinu. Nú hafði eg engan tíma til að
líta eftir honum, því eg sá tvo menn hvorn á eftir
öðrum troðast gegn um mannþröngina. Þeir skeyttu
ekkert um hver fyrir þeim varð, eða á hvern þeir rákust
eða hrintu. Þetta voru lífvarðarforinginn og
Rischenheim. Hiklaust fór eg að brjótast áfram.
Þeir mjökuðust áfram og eg líka. Allir þokuðu til
fyrir okkur, ýmist með beinum mótþróa, eða óttablandinni
tilhliðrunarsemi. Við þrír vorum næstir
dyrunum, þegar þær voru rifnar opnar og stúlka kom
þjótandi út. Hárið á henni var alt úfið, hún var náföl
og augun full af skelfingu. Hún staðnæmdist á
þrepskildinum frammi fyrir mannfjöldanum, er þegar
í stað óx, svo að hann þrefaldaðist eins og af
töfrakrafti. Stúlkan vissi naumast hvað hún gerði,
en æpti hástöfum yfirkomin af hræðslu:
"Hjálp! hjálp! Konungurinn! Konungurinn!"
XVII. KAPÍTULI.
Oft sé eg Rúpert í anda standandi þar sem Rischeinheim
skildi við hann, bíðandi eftir sendiboða sínum,
og vera að líta eftir einhverju merki, sem gæfi
Streslaubúum til kynna dauða konungsins, er látið
hafði líf sitt fyrir honum. Ímynd hans geymist í huga
manns skýr og óhögguð, þó að endurminning um
meiri menn og betri dofni, og ástand hans þá um
morguninn er nægilegt efni til heilabrota. Að undanskildum
Rischenheim, sem heita mátti brotinn reyr,
og Bauer, sem enginn vissi hvar var, stóð hann einn
uppi móti konungsríkinu, sem hann hafði svift foringja
sínum, og einn uppi móti flokki hugdjarfra
manna, sem aldrei mundu fá frið né ró meðan hann
væri lifandi. Til varnar hafði hann ekki annað, en
skjótráðan huga, hugrekki, og leyndarmál sitt. Flúið
gat hann ekki — hann var félaus meðan fé kom
ekki frá frænda hans —, og hvenær sem væri gátu óvinir
hans gert heyrinkunnan dauða konungs, og sigað
borgarbúum á hann (Rúpert). Engrar fyrirgefningar
er af slíkum mönnum að vænta; en vera má að
hann hafi séð eftir því fyrirtæki, sem hafði leitt hann
svo langt og neytt hann til svo eftirminnilegs ofbeldisverks;
en nær mun þeim, sem þekti hann, vera að
ætla, að brosið hafi glaðnað á vörum hans, þykkum
og þóttalegum, er hann horfði ofan yfir borgina og íbúa
hennar, sem ekkert vissu. Eg þori að segja, að
eg hefði ekki borið af honum, en þó vildi eg óska, að
eg hefði getað átt við hann þarna. Sjálfan hann
hefði ekki langað til þess; því að eg ímynda mér, að
honum hafi ekkert verið hughaldnara, en að eiga
vopnaviðskifti við Rúdolf Rassendyll, og hætta lífi
sínu í þeirri viðureign.
Niðri í húsinu var gamla konan að elda kjöt til
miðdegisverðar. Öðru hvoru var hún að tauta við
sjálfa sig, að Luzau-Rischenheim væri helzt til lengi
í burtu, og Bauer þorparinn mundi liggja augafullur
á einhverri knæpunni. Eldhúsdyrnar stóðu opnar,
og inn um þær mátti sjá Rósu, ungu stúlkuna, vera
að þvo tiglagólfið í ákafa. Hún var rjóð í framan
og augun tindruðu; við og við leit hún upp úr þvottinum
og virtist vera að hlusta. Nú var komið fram
yfir þann tíma sem hún átti að hjálpa konunginum,
en hann var ekki kominn. En hvað gamla konan vissi
lítið um það eftir hverjum hún var að hlusta!
Gamla konan hafði alt af verið að tala um Bauer –
hversvegna Bauer hefði ekki komið og hvað komið
hefði getað fyrir hann. Það var dýrðlegt að varðveita
leyndarmál konungsins, og hún ætlaði að leggja
líf sitt í sölurnar fyrir það; hann hafði verið svo
góður og alúðlegur við hana. Hún mat hann meira
en nokkurn annan mann í Streslau. Bauer var lítilmenni;
Hentzau greifi var fríður sýnum, en fríðleikurinn
var djöfullegur. Konungurinn var maður
eftir hennar höfði; fyr vildi hún lífið láta, en að
honum yrði mein gert.
Vagnskrölt heyrðist úti fyrir — skrölt af vagni,
sem var ekið hratt. Vagninn virtist stanza æðispöl frá
dyrunum og því næst var ekið fram hjá þeim. Stúlkan
lyfti upp höfðinu, en gamla konan hélt áfram við
kjötsuðuna og tók ekki eftir neinu. Stúlkan gat heyrt
fótatak úti fyrir. Loksins heyrði hún það, sem hún
hafði beðið eftir, þungt högg og fimm smærri á eftir.
Þetta heyrði gamla konan; hún slepti skeiðinni í pottinum,
tók hann af eldinum, sneri sér við og sagði:
"Þarna kemur hann loksins, ræfillinn! Opnaðu fyrir
honum, Rósa!"
Rósa var lögð á stað fram ganginn, áður en hún
tók til máls. Hurðinni var lokið upp og lokað aftur.
Gamla konan vaggaði fram í eldhúsdyrnar. Það var
dimt í fordyrinu og búðinni, því að hlerarnir voru
aftur, en maðurinn, sem stóð við hliðina á Rósu var
hærri en Bauer.
"Hver er þetta?" hrópaði Mrs. Holf snúðuglega.
"Búðin er lokuð í dag. Þú getur ekki komist inn."
"Eg er nú kominn inn," var svarað og í því gekk
Rúdolf til hennar. Stúlkan kom á eftir. Hún spenti
greipar og augun tindruðu af geðshræringu. "Þekkirðu
mig ekki?" spurði Rúdolf og staðnæmdist fyrir
framan gömlu konuna brosandi.
Mrs. Holf stóð alveg höggdofa í dimma og lága
ganginum. Hún hafði heyrt söguna um Mr. Rassendyll;
hún vissi að hann var kominn aftur til Rúritaníu;
henni datt því ekki í hug af furða sig á því, að
hann væri Streslau; en hún vissi ekki að Rúpert
hafði drepið konunginn, og hún hafði ekki séð konunginn
nærri sér eftir að hann var veikur og skeggið,
sem hann hafði þá, hafði helzt dregið úr ásýndarlíkingunni
undrunarverðu. Og það er skemst frá að
segja, að hún vissi alls ekki, hvort heldur konungurinn
var að tala við hana, eða hinn maðurinn, sem
konunginum var svo nauðalíkur.
"Hver ert þú?" spurði hún í styttingi og hvatskeytslega,
því henni varð mjög hverft við.
Stúlkan greip fram í og hló ánægjulega.
"Æ, þetta er -" Hún þagnaði. Það gat verið,
að konungurinn vildi ekki láta segja til sín.
Rúdolf kinkaði kolli til hennar. "Segðu henni
hver eg er," sagði hann.
"Æ, þetta er konungurinn, mamma," hvíslaði
Rósa hlæjandi og kafrjóð. "Konungurinn, mamma."
"Já, ef konungurinn er, á lífi, þá er eg hann,"
sagði Rúdolf. Eg býst við að hann hafi viljað komast
að því, hvað mikið gamla konan vissi.
Hún svaraði engu, en starði framan í hann. Í
felmtrinu gleymdi hún að spyrja hvernig hann hefði
komist að inngöngumerkinu.
"Eg er kominn til að finna Hentzau greifa," hélt
Rúdolf áfram." Fylgið mér strax til hans."
Gamla konan hljóp strax fram fyrir hann og
staðnæmdist þar þrákelknislega og setti hendurnar
á mjaðmirnar.
"Það getur enginn séð greifann. Hann er hér
ekki," hreytti hún út úr sér.
"Hvað þá? Getur konungurinn ekki fengið að
sjá hann? Ekki einu sinni konungurinn."
"Konungurinn?" hrópaði hún og blíndi á hann.
"Eruð hér konungurinn?"
Rósa rak upp hlátur.
"Mamma; þú hlýtur að hafa séð konunginn
hundrað sinnum," sagði hún.
"Já, konunginn, eða vofu konungsins. Gerir
það nokkurn mun?" sagði Rúdolf léttilega.
Gamla konan hrökk aftur á bak og varð reglulega
skelkuð.
"Vofu hans? Er hann —"
"Vofu hans," tísti í stúlkunni flissandi. "Þetta
er konungurinn sjálfur, mamma. Þér eruð ekkert
sérlega líkur vofu, herra minn."
Mrs. Holf var nú farin að ná sér aftur, og hún
horfði nú hvassara en áður. Ef til vill var hún farin
að renna grun í að eitthvað hefði komið fyrir konunginn,
og koma þessa manns stæði í sambandi við
það, – þessa manns, sem var lifandi eftirmynd, og
hefði vel getað verið vofa konungsins. Hún hallaði
sér upp að dyrastafnum og brjóstið á henni gekk
upp og niður undir kjólgarminum hennar. En var
þetta nú samt ekki konungurinn?
"Guð hjálpi okkur," tautaði hún í mesta of boði.
"Hann hjálpar okkur, vertu óhrædd," sagði Rúdolf
Rassendyll. "Hvar er Rúpert greifi?"
Stúlkan hafði orðið skelkuð við að heyra til móður
sinnar.
"Hann er uppi á efsta lofti í húsinu, herra
minn," hvíslaði hún með skjálfandi röddu, og augun
hvörfluðu frá óttaslegna andlitinu á móður hennar
og til Rúdolfs, sem var rólegur og brosandi.
En honum nægði það, sem hún sagði. Hann
smaug fram hjá gömlu konunni og fór að fara upp
stigann.
Þær horfðu báðar á eftir honum, Mrs. Holf eins
og steini lostin af undrun, en stúlkan kvíðafull, en þó
fagnandi, því að hún hafði nú komið því í verk, sem
konungurinn bað hana. Rúdolf var nú kominn upp
á neðstu loftsbrúnina og hvarf sjónum þeirra. Gamla
konan staulaðist aftur inn í eldhúsið, nöldrandi og
nuddandi eitthvað. Hún setti kjötið sitt aftur á eldinn,
og starði í logann án þess að hugsa nokkuð um
pottinn. Stúlkan horfði á móður sína um stund, og
var að furða sig á því að hún skyldi geta verið að
hugsa um kjötið, og vissi ekki að gamla konan hrærði
í pottinum alveg eins og utan við sig; því næst lagði
Rósa á stað upp stigann, hratt og hljóðlega á eftir
Rúdolf Rassendyll. Hún leit einu sinni við, og sá
þá, að gamla konan starði fram fyrir sig eins og áður
og feiti handleggurinn á henni hélt áfram sömu
reglulegu hringferðarhreyfingunni eins og áður.
Rósa hélt svo áfram hálfbogin upp stigann, þangað
til hún sá konunginn, sem henni fanst svo mikið til um
að þjóna. Hann var nú kominn upp á efsta loftið og
og að hurðinni á stóra loftherberginu, sem Rúpert
Hentzau var inni í. Hún sá að hann tók annari hendinni
um hurðarsnerilinn, en hina hafði hann í treyjuvasa
sínum. Inni í herberginu var alt hljótt. Rúpert
hefir líklega heyrt fótatakið úti fyrir og stóð grafkyr
og verið að hlusta. Rúdolf opnaði dyrnar og fór
inn. Stúlkan þaut í ofboði upp efstu tröppurnar, og
kom að hurðinni rétt um leið og hún skall í lás. Hún
kraup niður og fór að hlusta eftir því sem fram fór
inni fyrir, og reyna að sjá hvað gerðist inn með hurðinni,
því hún var forn og féll illa, og líka voru rifur
á þilinu, sem hún gat gægst inn um.
Rúpert Hentzau var ekki að hugsa um vofur;
þeir menn, sem hann lagði að velli, lágu kyrrir eftir
að þeir féllu, og hvíldu þar sem þeir voru greftraðir.
Og hann furðaði sig ekkert á því að sjá Rúdolf Rassendyll.
Hann sá á því, að erindi Rischenheims hafði
mishepnast. Yfir því undraðist hann ekki. Hitt var
honum (eftir því sem eg ímynda mér) meira ánægju
en hrygðarefni, að sjá framan í fornan fjandmann
sinn. Þegar Rúdolf kom inn stóð Rúpert á gólfinu
mitt á milli gluggans og borðsins; hann færði sig svo
nær borðinu og drap tveim fingrum á plötuna ómálaða
og óhreina.
"Ó, það er leikarinn!" sagði hann og brosti við
svo að skein í tennurnar, og stakk hægri höndinni í
vasann eins og Rúdolf.
Rúdolf hafði sjálfur játað það áður fyrri, að
honum hefði þá jafnan runnið í skap þegar Rúpert
kallaði hann leikara. Hann var nú orðinn eldri og
hafði betra taumhald á tilfinningum sínum.
"Já, það er leikarinn," svaraði hann brosandi,
"en nú er það ekki nema stutt hluterk, sem hann hefir
að leika."
"Hvert er hlutverkið nú? Er það ekki það
gamla, að leika konunginn með pappírskórónuna?"
spurði Rúpert og settist á borðið. "Það er ekki ólagið
á hérna í Rúritaníu: þú hefir náð í pappírskórónu,
og eg, (ekki meiri maður en eg er) hefi hjálpað
hinum til at öðlast himneska kórónu. En hvað það
er dásamlegt! En kannske eg sé að segja þér nýjar
fréttir?"
"Nei, eg veit hvað þú hefir gert."
"Eg þakka mér þetta ekki. Það er eiginlega
meira hundinum að þakka heldur en mér," sagði Rúpert
kæruleysislega. "En samt hefir þessu verið komið
í verk, og úrslitin orðið þau, að hann er dauður.
En hvert er erindi þitt, leikari"
Þegar hann endurtók þetta síðasta orð, sem
stúlkan utan við dyrnar átti svo bágt með að skilja,
fór hún að horfa enn fastar inn um rifuna og hlusta
enn vandlegar. Við hvað átti greifinn, þegar hann
var að tala um þenna "hinn" og "himneska kórónu."
"Hversvegna kallar þú mig ekki konungsnafninu?"
"Kalla þeir þig konung hér í Streslau?"
"Já, þeir sem vita, að eg er hér."
"Og þeir eru —?"
"Nokkrir tugir manna."
"Og þessvegna er það, að friður hvílir yfir
borginni og fánar blakta dregnir á hún," sagði Rúpert
og veifaði hendinni út að glugganum.
"Hefir þú verið að bíða eftir að þeir yrðu dregnir
niður?"
"Öllum er svo farið, að þá langar til að það sé
að einhverju haft, sem þeir gera," svaraði Rúpert.
"En eg get að vísu fengið þá dregna niður þegar
mér sýnist."
"Með því að segja fréttirnar. Skyldi það vera
holt fyrir sjálfan þig?"
"Eg bið afsökunar — en það var ekki meining
mín. Af því, að konungurinn er gæddur tveimur
lífum, þá hlýtur hann að verða að deyja tvisvar."
"Og þegar hann er dáinn í annað sinn?"
"Þá fæ eg að lifa í friði, vinur minn, á vissum
tekjum af eignum, sem eg á sjálfur," Svo drap
hann fingrunum á brjóstvasa sinn og hló stuttan ögrandi
hlátur. "Á þessum tímum," mælti hann, "verða
jafnvel drotningarnar að fara varlega í bréfaskriftum.
Við lifum á siðmenningaröld."
"En þú berð ekki ábyrgðina á því," sagði Rúdolf
brosandi.
"Eg leyfi mér að mótmæla því með hægð. En
hvert er erindi þitt, leikari? Mér finst þú helzt til
leiðinlegur."
Rúdolf varð þungbúinn á svipinn. Hann gekk
að borðinu og sagði með lágri og alvarlegri röddu:
"Lávarður minn, þú stendur nú aleinn í þessu
máli. Rischenheim er fangi; en fyrir óþokkanum
Bauer, leigutóli þínu, sá eg í nótt, og molaði hausinn
á honum."
"Á, gerðirðu það?"
"Þú veizt hvað það er, sem þú geymir í fórum
þínum. Ef þú lætur það af hendi, þá lofa eg því við
drengskap minn að gefa þér líf."
"Þig þyrstir þá ekki í blóð mitt, fyrirgefningarfúsi leikari?"
"Ekki svo mikið, að eg geti ekki boðið þér líf,"
svaraði Rúdolf Rassendyll. "Heyrðu, herra minn,
ráðabrugg þitt hefir mishepnast, láttu bréfið af
hendi.
Rúpert starði á hann hugsandi. "Ætlarðu að
sjá um að eg komist með heilu og höldnu á braut,
ef eg fæ þér það?" spurði hann.
"Eg skal sjá um að þú verðir ekki drepinn. Já,
og eg ætla að annast það að koma þér burt ósköddum."
"Hvert?"
"Yfir í kastala, þar sem trúverðugur maður
verður látinn gæta þín."
"Hvað lengi, vinur minn?"
"Eg býst við æði mörg ár, kæri greifi."
"Líklega þá, eins lengi og —?"
"Forsjóninni þóknast að láta þig dvelja hér í
heimi, greifi. Það er ógerningur að sleppa þér
lausum."
"Er þetta þá tilboðið?"
"Hámark hlífðarseminnar er þetta," sagði Rúdolf.
Rúpert rak upp hlátur, hálf ögrandi, en hvellan
af kátínu. Svo kveikti hann í vindlingi og sat um
stund reykjandi og brosti.
"Það væri ekki rétt af mér að nota mér svo
mjög velvild þína," sagði hann; og til að sýna Mr.
Rassendyll hve mjög hann fyrirliti hann, og hve honum
leiddist nærvera hans, teygði hann báða handleggina
með hæðnislegri óskammfeilni upp fyrir höfuðið,
eins og menn gera stundum þreyttir eða í leiðindum.
"O - ó - ó!" sagði hann geispandi.
En í þetta skifti reiknaðist honum ekki rétt til.
Rúdolf tók snögt viðbragð og stökk að honum.
Hann tók um úlnliðina á Rúpert, og kendi þá aflsmunar
svo að hann fékk beygt greifann aftur á bak
þangað til hann lá flatur á borðinu. Hvorugur mælti
orð frá munni; þeir heyrðu andardráttinn hvor í öðrum
og fundu volgan andann leggja framan í sig.
Stúlkan úti fyrir hafði getað séð hreyfingar Rúdolfs,
en nú gat hún ekki séð þá gegn um rifuna: sem hún
sat við. Hún kraup enn betur niður í þreyjulausri
eftirvænting. Hægt og hægt fór Rúdolf að þoka
höndum mótstöðumanns síns hvorri að annarri. Rúpert
las út úr svip hans hvað hann ætlaði sér og
streyttist á móti af öllu afli. Það var rétt eins og
handleggirnir á honum ætluðu að brotna sundur, en
loks fórst þeir að þokast saman, þumlung eftir þumlung;
nú námu úlnliðirnir hvor við annan. Sviti
spratt á enni greifans og draup niður brýrnar á
Rúdolf. Úlnliðirnir láu nú saman, og löngu sterklegu
fingurnir á hendi Rúdolfs, sem hann hafði
spent um úlnlið Rúperts, fóru að smáfærast yfir
hinn úlnlið greifans. Það var eins og handleggirnir
á Rúpert hefðu dofnað til hálfs af átakinu, og
umbrotin í honum fóru nú að verða minni. Sterku
fingurnir mjökuðust alveg utan um báða úlnliðina
og kreistu þá saman. Svo var smálinað á takinu með
annari hendinni og loks alveg slept. Skyldi Rúdolf
geta haldið báðum höndum greifans með annari
hendi? Rúpert herti sig nú alt hvað hann gat til að
reyna það. Bros á vörum Rúdolfs gaf svarið til
kynna. Hann gat haldið báðum höndum með annari
hendi. Ekki lengi, nei, að eins stundarkorn. En
þá, þegar vinstri hendin loksins var laus, greip hann
henni í treyjubarm greifans. Rúpert var í sömu
treyjunni og þegar hann kom til skothússins, og hún
var rifin og táin eftir villigaltahundinn. Rúdolf
hnepti treyjunni frá honum í snatri og teygði hendina
inn undir boðunginn.
"Djöfullinn steiki þig!" öskraði Rúpert Hentzau.
En Mr. Rassendyll brosti alt af. Rétt á eftir
kipti hann upp bréfinu. Hann leit sem snöggvast á
það og þekti innsigli drotningarinnar. Um leið
gerði Rúpert nýja tilraun til að losa sig. Mr. Rassendyll
var nú orðinn uppgefinn í hendinni, og misti
af takinu, og hann hafði að eins tíma til að hopa frá
með herfang sitt. Jafnskjótt greip hann til skammbyssunnar
og mátti það ekki seinna vera, því að Rúpert
Hentzau miðaði á hann marghleypu sinni, og
þannig stóðu þeir hvor á móti öðrum, og voru ekki
nema þrjú eða fjögur fet á milli skammbyssu-kjaftanna.
Satt er það, að margt mátti finna Rúpert Hentzau
til foráttu, og vegna þess hversu hann var í raun
veru, þá var erfitt að láta hann njóta þeirrar
sanngirni í dómum, sem ætlast er til að sýnd sé öðrum
mönnum. En hvorki eg eða neinn annar, sem
þekti hann, varð þess nokkurn tíma var, að hann
brysti hug í hættu, eða óttaðist dauða sinn. Engin
þvílík tilfinning aftraði honum í þetta sinn, heldur
róleg yfirvegun á því, hvað bezt mundi fyrir hann að
gera. Jafnvel þó að hann sigraði í þessu einvígi, og
þeir féllu ekki báðir, þá mundi hávaðinn af skotunum
verða honum til mikils farartálma. Á það var og að
líta að hann var nafnfrægur skilmingamaður, og ímyndaði
sér, að hann væri Mr. Rassendyll snjallari í
þeirri íþrótt. Ef barist væri með sverðum taldi hann
sér bæði sigurinn vísan og undankomu öruggari,
og fyrir því hleypti hann ekki af skotinu, en tók til
máls og hélt þó byssunni í sigti:
"Eg er enginn slátrara-durgur, og legg ekki
þesskyns óþverraverk í vanda minn. Vilt þú berjast
eins og manni sæmir? Þarna eru sverð niðri í kassanum."
Mr. Rassendyll sá hins vegar gerla háskann, sem
vofði enn yfir drotningunni. Þó að Rúpert væri
drepinn, þá var hún eigi laus úr háskanum, ef hann
sjálfur yrði skotinn og félli dauður, eða særðist svo
mikið, að hann gæti ekki eyðilagt bréfið; og þess var
enginn kostur, að hann gæti nú rifið það sundur, eða
komið því í eldinn, er logaði í arninum hinu megin í
herberginu, þar sem Rúpert miðaði byssunni á hann
í hjartastað. Hann var heldur ekkert hræddur við
að berjast með sverði, því að hann hafði æft sig
stöðugt og farið mikið fram frá því að hann kom
fyrst til Streslau.
"Sem þér sýnist," svaraði hann. "Ef við að eins
bindum enda á þessa deilu hér og á þessari stundu,
þá er mér sama hvernig farið er að því."
"Fleygðu þá skammbyssunni þinni á borðið, og
eg skal svo leggja mína þar á eftir."
"Eg verð að biðja þig afsökunar," svaraði Rúdolf
brosandi, "en þú verður að leggja þína frá þér
fyrst."
"Það lítur út fyrir að eg eigi að treysta þér, þó
þú þorir ekki að treysta mér!"
"Alveg rétt! Þú veizt, að þér er óhætt að
treysta mér, og hitt veiztu jafnvel, að eg get ekki
treyst þér."
Blóðið þaut fram í kinnarnar á Rúpert. Það
kom fyrir, að hann gat séð á svip manna eins og í
spegli, eða skilið á orðum þeirra, hvaða virðingu
heiðvirðir menn báru fyrir honum; og eg ímynda mér
að hann hafi hatað Mr. Rassendyll hvað mest fyrir
það, að hann átti öðrum mönnum hægra með að sýna
honum þá mynd. Hann hniklaði brýrnar og beit á
jaxlinn.
"En þó að þú skjótir nú ekki, þá eyðileggurðu
bréfið," hreytti hann út úr sér. "Mér er ekki ókunnugt
um göfuglyndi þitt."
"Eg verð enn á ný að biðja þig afsökunar. Þú
ert sjálfur þess fullvís, að þó að allir Streslaubúar
stæðu við dyrnar, þá mundi eg ekki snerta við bréfinu."
Þá fleygði Rúpert skammbyssunni á borðið,
bölvandi af gremju. Rúdolf gekk því næst að borðinu
og lagði sína skammbyssu þar líka. Svo tók
hann báðar upp og bar þær yfir að arninum og
lagði þær á arinhylluna. Eldurinn skíðlogaði á arninum.
Ekki hefði hann þurft nema að víkja hendinni
ofurlítið til og láta bréfið falla í eldinn. En hann
lagði það stillilega á arinhylluna, sneri sér svo að
Rúpert, brosti ofurlítið og sagði; "Eigum við þá
ekki að ljúka við leikinn þann, sem Fritz Tarlenheim
tókst að skakka í Zenda-skóginum forðum?"
Alt að þessu höfðu þeir ræðst við í hljóði.
Rödd annars alvarleg, hins þrungin gremju. En báðir
höfðu með vild gætt þess að tala lágt. Stúlkan utan
við dyrnar heyrði að eins orð og orð á stangli: nú
sá hún alt í einu gegn um rifuna glampann af vopnunum.
Hún stundi þungan og ýtti sér enn fastar að
rifunni og skimaði þar og hlustaði. Nú hafði Rúpert
Hentzau tekið sverðin úr kassanum og lagt þau á
borðið. Rúdolf hneigði sig lítið eitt og tók annað
og svo settu þeir sig í stellingar. Þá stakk Rúpert
alt í einu niður sverðsoddinum. Gremjusvipurinn
hvarf af andliti hans og hann fór að tala í hæðnisróminum,
sem honum var svo eiginlegur.
"Eftir á að hyggja," mælti hann, "þá erum við
ef til vill að láta tilfinningarnar hlaupa með okkur í
gönur. Hefirðu meiri kjark nú til að verða konungur
í Rúritaníu? Ef svo er, þá er eg reiðubúinn til
að verða einn þinna dyggustu þegna."
"Þú gerir mér mikla sæmd, greifi."
"En það er þeim skilyrðum bundið, að eg verði
einhver sá mest virti og ríkasti. Líttu nú á, flónið
er dautt; hann lifði eins og flón og dó eins og flón,
Sætið er autt. Dauðir menn eru réttindalausir, og
finna ekki til mótgerða. Svei mér þá, þetta er heilbrigð
lífsskoðun; finst þér ekki? Þú skalt eignast
ríki hans og drotningu. Síðan getur þú borgað mér
það sem eg set upp. Eða ertu enn þá jafnveglyndur
og áður. En hvað sumir menn læra lítið á reynslunni
af að lifa í þessum heimi! Ef eg stæði í þínum
sporum —"
"Heyrðu, greifi! Eg mundi sízt allra manna
treysta þér, Rúpert Hentzau."
"En ef eg gæti nú sýnt, að það væri óhætt?"
"Það yrði aldrei óhætt. Hann mundi taka við
kaupi sínu, og svíkja lánardrottinn sinn."
Rúpert roðnaði á ný. Þegar hann tók aftur til
máls, var röddin harðneskjuleg, kuldaleg og lág.
"Það veit guð, Rúdolf Rassendyll," sagði hann,
"að eg skal drepa þig hér á þessari stundu."
"Eg er ekki að fást um þó þú reynir það."
"Og að því búnu skal eg opinbera fyrir Streslaubúum,
hvaða kvensnipt þeir hafa fyrir drotningu,"
Hann brosti og aðgætti Rúdolf vandlega.
"Verðu þig, lávarður minn," sagði Mr. Rassendyll.
"O, já, fyrir ekki meiri — Jæja, eg er tilbúinn."
Rúdolf sló þá um leið sverði sínu við hans til að vara
hann við.
Svo smullu sverðin glamrandi saman. Föla andlitið
á stúlkunni var fast við rifuna á hurðinni. Hvað
eftir annað heyrði hún sverðunum höggvið saman.
Þau strukust svo á mis hvort upp eftir öðru og söng
í hátt. Stundum sá hún bardagamönnunum bregða
fyrir, ýmist þjótandi áfram í áhlaupi eða hopandi
snarlega undan höggunum. Hún var við að falla í
ómegin. Vegna þess að hún þekti ekki áræði og
skapferli Rúperts gat henni ekki skilist það, að hann
gæti verið að gera tilraun til að drepa konunginn.
Samt höfðu orðin, sem hún hafði heyrt, virst bera
vott um, að mennirnir væru að deila, en hún gat ekki
skilið í því að jafntignir menn væru að berjast að
gamni sínu. Nú voru þeir hættir að tala; en hún
heyrði andardrátt þeirra harðan og óðan, og tíða
fótatakið á ábreiðulausum gólffjölunum. Því næst
heyrði hún hátt og skýrt hróp, þrungið af æstri sigurvon:
"Nærri því! Nærri því!"
Hún þekti rödd Rúperts Hentzau, og konungurinn
svaraði: "Nærri því er ekki alveg."
Aftur fór hún að hlusta. Það leit út fyrir, að
þeir hefðu tekið hvíld, því að enginn skarkali heyrðist,
nema tíður andardráttur, eins og más í mönnum
eftir afarmikla áreynslu. Því næst heyrði hún aftur
sverðshöggin og vopnaglamrið, og annar bardagamaðurinn
kom fyrir rifuna, svo að hún sá hann. Hún
þekti að það var konungurinn. Hann virtist hopa
aftur á bak, fet eftir fet, og færðist alt af nær og nær
dyrunum. Loks var hann ekki nema svo sem fet frá
stúlkunni. Þilgarmurinn hamlaði því að eins, að
hún gæti náð til hans með hendinni. Aftur heyrði
hún Rúpert hrópa með æðislegum fögnuði: "Nú á
eg allskostar við þig. Farðu að lesa bænir þínar,
Rúdolf konungur!"
"Farðu að lesa bænir þínar!" Þeir héldu áfram
að berjast. Það var í alvöru en engu gamni. Og
konungurinn — konungurinn hennar — konungurinn,
sem henni var svo einstaklega kær — var þarna
í voðalegri hættu. Hún lá enn um stund á hnjánum
og horfði á þá. En svo rak hún upp lágt vein,
spratt upp og hljóp sem fætur toguðu ofan stigann.
Hún gerði sér ekki grein fyrir hvað hún ætti að gera,
en samvizka hennar sagði henni að hún yrði að reyna
að hjálpa konunginum. Þegar hún var komin niður
neðsta stigann, hljóp hún með æðisglampa í augunum
inn í eldhúsið. Potturinn var yfir eldinum og gamla
konan hélt enn á skeiðinni, en hún var hætt að stara
og hafði hnigið ofan á stól.
"Hann er að drepa konunginn! Hann er að
drepa konunginn!" hrópaði Rósa, og þreif í handlegginn
á móður sinni. "Hvað eigum við að gera,
mamma? Hann er að drepa konunginn!"
Gamla konan leit upp róleg, og brosti slægðarlega.
"Við skulum ekki skifta okkur af þeim," sagði
hún. "Það er enginn konungur hér."
"Jú, jú. Hann er uppi í herbergi greifans.
Þeir eru að berjast, hann og Hentzau greifi. Rúpert
drepur hann, mamma!"
"Við skulum ekkert skifta okkur af þeim. Heldurðu
að hann sé konungur? Já, sá er nú konungur,"
tautaði gamla konan aftur.
Rósa stóð svo sem andartak og starði á hana
ráðalaus og í örvæntingu. En svo brá alt í einu fyrir
glampa í augum hennar.
"Eg verð að kalla á hjálp," sagði hún.
Þá var eins og gamla konan vaknaði af svefni.
Hún spratt upp og greip í öxlina á dóttur sinni.
"Nei, nei!" hrópaði hún og bar ótt á. "Þú - þú
veizt ekki. Skiftu hér ekkert af þeim, kjáninn þinn!
Þér kemur þetta ekkert við. Skiftu þér ekkert af
þeim."
"Lof mér að fara, mamma! Lof mér að fara.
Mamma, eg verð að hjálpa konunginum!"
"Eg ætla hvergi að láta þig fara," sagði Mrs.
Holf.
En Rósa var ung og þrekmikil; hún var hálfóð
af hræðslu, því að konungurinn var í hættu staddur.
"Eg verð að fara," hrópaði hún, og svo sleit hún
sig af móður sinni, svo snögt, að gamla konan hentist
aftur á bak á stólinn og skeiðin hraut úr hendinni
á henni og glamraði við gólfið. En Rósa hljóp fram
ganginn og gegnum búðina. Slagbrandurinn tafði
hana, en henni tókst að ná honum frá, þó hún skjálfhent
væri. Svo reif hún opna hurðina upp á gátt. Þá
brá henni heldur en ekki við að sjá allan mannfjöldann
úti fyrir. En svo kom hún auga á mig, þar sem
eg stóð á milli Rischenheims og lífvarðarforingjans,
og þá rak hún upp æðisgengna ópið: "Hjálp! Konungurinn!"
Eg brá hart við og var á svipstundu kominn að
hliðinni á henni, inn í húsið; en Bernenstein hrópaði
fyrir aftan mig: "Flýttu þér!"
XVIII. KAPÍTULI.
Það sem menn kalla fyrirboða, hugboð og því
um líkt, er að mínu áliti hugarburður einn; orsök slíks
er stundum sú að eins að sennilegir atburðir renna
mönnum eðlilega í hug, og hjátrúarkend ímyndun
gerir svo úr þeim guðlega aðvörun; oftar á þetta
samt rót sína að rekja til sömu löngunarinnar, er
krefst þess, að lokið sé við hafið starf, og draumsjónamaðurinn
sér í árangri síns eigin starfs og vilja,
leyndardómsfull úrslit, sem ekkert eiga skylt við
framkvæmdarviðleitni sjálfs hans. En þegar eg
minnist á þetta með ró og geri rökrétta grein fyrir
þessari skoðun minni við borgarstjórann í Zenda, þá
hristir hann höfuðið og segir: "En Rúdolf Rassendyll
vissi frá byrjun, að hann mundi koma aftur til
Streslau og fá að eiga vopnaviðskifti við Rúpert.
Hví skyldi hann annars hafa verið að æfa sig í skilmingalist,
svo hann yrði miklu fimari að fara með sverð
en áður? Ætli guð geti ekki gert neitt, sem
Tarlenheim skilur ekki? Það væri undarleg grilla!"
Og svo þýtur hann frá mér og rymur í honum.
En hvort sem um innblástur eða blekking hefir
verið að ræða – um það má lengi þræta – þá þótti
mér vænt um að Rúdolf hafði æft sig. Því ef maður
stirðnar á annað borð í íþrótt sinni, þá er nærri ómögulegt
að bæta úr því aftur fullkomlega. Mr.
Rassendyll hafði þrek, járnvilja og stilling til að bera,
og vitanlega hugrekki líka. En það hefði að litlu
haldi komið, ef augu hans hefðu eigi verið æfð við
þessa íþrótt, og hönd hans eigi hlýtt boði þeirra eins
greiðlega og járnás snýst í olíubornu auga. En sú
varð raun á, að við lá að hin fimlegu tilræði og óviðjafnanlega
sókn Rúperts riðu Rúdolf að fullu. Hann
var í voðalegum háska staddur, þegar Rósa hljóp ofan
til að kalla á hjálp. En sakir hinnar miklu æfingar,
sem hann hafði fengið í skilmingalist, tókst honum
að verja sig. Hann var heldur ekki að hugsa um
annað, og hann bar af sér snarpleg áhlaup Rúperts,
og slægleg skilmingarbrögð, með stillingu og nærri
því án þess hann sæist hreyfa sig. Nærri því, segi eg,
af því að engin hræring sást á honum önnur en sú, að
hann bar ofurlítið til úlnliðinn á ýmsa vegu og varði
með því líf sitt og limi.
Loksins fór Rúpert að gruna það, — Rúdolf sá
það á augnaráði hans og gat þess við mig þegar
hann var að segja mér frá bardaganum — að hann
mundi eigi geta unnið bug á mótstöðumanni sínum.
Undrun, gremju, gletni eða eitthvað því líkt, sýndist
bregða fyrir í augnaráði hans. Hann skildi ekkert í
því, hvernig á því stóð að öll tilræði hans voru brotin
á bak aftur, og það var eins og þau strönduðu á járngirðingu
óvinnandi og óbifanlegri. Af skarpleik
sínum sá hann strax hversu horfði. Hann sá að
hann gat ekki sigrað, nema vígfimi hans væri meiri,
því að þol hans var minna. Hann var yngri og eigi
eins sterkbyggður og mótstöðumaður hans; hann var
farinn að veiklast af lífsnautnum; ef til vill gerir það
líka sitt til, að hafa gott málefni að verja. Jafnvel í
því hann var að kreppa Rúdolf upp að þilinu við
dyrnar var honum ljóst, að hann hafði einskis frekari
árangurs að vænta í viðureigninni. En hann ætlaði
þá að bæta það upp með hrekkjabrögðum, sem hann
skorti á við mótstöðumann sinn í vígfimi. Af tómri
herkænsku fór hann að lina sóknina. Hann gerði
meira því að hann hopaði eitt eða tvö skref aftur
bak. Ekki var samvizkusemin slægðarbrögðum hans
til fyrirstöðu, ekkert siðalögmál hamlaði honum að
neyta þeirra vopna sem honum sýndist. Hann hopaði
á hæli, og lét sem hann væri að missa kjarkinn;
honum höfðu brugðist vonir sínar, en hann lét sem
hann væri búinn að gefa upp alla von; hann var
þreyttur, en lézt vera alveg uppgefinn. Rúdolf sótti
eftir honum jafnharðan, og rak sig þá á vörn engu
síðri en hans sjálfs. Nú voru þeir komnir á mitt
gólfið, fast að borðinu. Rúpert straukst rétt hjá því
eins og hann hefði augun í hnakkanum. Hann
dró andann títt og óreglulega, gekk upp og ofan af
mæði, en sjónin var jafn skörp og höndin jafn höggvís
og áður. Þróttur hans var nú á þrotum, en honum
nægði ef hann kæmist þangað sem hann ætlaði og
gæti framkvæmt brögð þau er hann ól í huga sínum,
næmum á hverskyns illverknað. Að arninum hopaði
hann, eins og tilneyddur, en í raun og veru til að
koma fram svikræði sínu. Þar var bréfið og þar
voru skammbyssurnar. Nú var ekki tóm til að meta
hættuna, og Rúpert var ekki að vefja lengi við sig
hvað heiðarlegt væri eða ekki. Ef hann gat ekki
sigrað, með áhlaupi og listfengi sínu, þá ætlaði hann
sér að sigra með kænsku og svikum. Skammbyssurnar
lágu á arinhillunni: hann ætlaði sér að ná í
aðra þeirra, ef honum yrði mögulegt að hrifsa hana.
Bragð hans var kænlegt mjög. Það var orðið of
seint að biðja um hvíld. Mr. Rassendyll duldist eigi
hve einvígið var að snúast honum í vil, og hreystin
hefði komið að litlu haldi ef hann hefði eigi fært sér
það í nyt. Rúpert var nú rétt kominn að arninum.
Svitinn bogaði af andlitinu á honum og bringan gekk
upp og ofan eins og hann væri að springa af mæði;
hann átti samt enn eftir nægan þrótt í sér til að framkvæma
ætlun sína. Líklega hefir hann verið farinn
að halda lausara á sverðinu, því þegar Rúdolf hjó til
hans næst og vopnin smullu saman, þeyttist sverðið
úr hendi Rúperts, hálfaflvana af æsingi og mæði,
fram eftir gólfinu. Rúpert stóð vopnlaus, en Rúdolf
hreyfði sig ekki.
"Taktu það upp," sagði Rúdolf Rassendyll, því
að hann grunaði ekki, að nein brögð væru í tafli.
"Já, og þú ætlar að reka mig í gegn á meðan."
"Asninn þinn! Þekkirðu mig ekki?" og því
næst stakk Rúdolf niður sverði sínu svo oddurinn
nam við gólfið, og benti Rúpert með vinstri hendi að
taka upp vopn sitt. En það var eins og hvíslað væri
að honum að vara sig, það getur verið að hann hafi
séð það út úr augum Rúperts, eða orsökin hafi verið
fyrirlitning fyrir varmensku óvinar hans, eða tómur
metnaður um að bera af óskammfeilna óþokkanum.
Rúdolf stóð kyrr og beið.
"Viltu sverja það, að þú skulir ekkert gera mér,
meðan eg tek það upp?" spurði Rúpert og hörfaði ofurlítið
aftur á bak, og þokaðist nær arninum svo sem
tvo þumlunga.
"Eg er búinn að lofa því; taktu það upp. Eg bíð
ekki lengur."
"Þú drepur mig þá ekki vopnlausan?" hrópaði
Rúpert með fyrirlitlegum uppgerðar ákafa.
"Nei, en —"
Hann lauk ekki við setninguna, en rak upp hátt
óp, og í sama vetfangi fleygði Rúdolf Rassendyll
sverði sinu og stökk áfram.
Rúpert hafði þrifið annari hendinni aftur fyrir
sig og náð um skeftið á annari skammbyssunni. Rúdolf
sá strax alt svikræðið, stökk áfram og greip með
hægri handleggnum utan um Rúpert. En Rúpert var
þá búinn að ná skammbyssunni.
Það er líkast til að hvorugur þeirra hafi heyrt
eða sint því neinu þó að mér fyndist að brakið og
brestirnir í gamla stiganum væru nógu miklir til að
vekja menn upp frá dauðum. Nú var Rósa búin að
kalla á hjálp, og Bernenstein og eg — eða eg og Bernenstein
(því eg var á undan, og get þess vegna nefnt
mig fyr) vorum komnir upp á loftið. Rétt á hælunum
á okkur var Rischenheim, og á eftir honum um
tuttugu menn aðrir, sem tróðust áfram með stympingum
og sparki miklu. Við sem á undan vorum
komumst upp tröppurnar utan við dyrnar hindrunarlaust.
En hópurinn sem á eftir var náði í Rischenheim
og hann lenti í þrönginni þegar mennirnir voru
að troðast inn. En brátt komu þeir á eftir okkur, og
við heyrðum að þeir voru komnir upp á annað loft,
þegar við vorum komnir upp á það efsta. Það tók
undir og buldi í öllu húsinu og skarkalinn hlaut að
heyrast út á strætið. Eg þóttist vita það, en eg gaf
því engan gaum og var ekki að hugsa um neitt annað
en að komast upp í herbergið þar sem konungurinn
— þar sem Rúdolf — var. Nú var eg kominn að því
og Bernenstein var á hælunum á mér. Hurðin stóð
ekki lengi fyrir okkur. Eg þaut inn og hann á eftir
mér. Hann skelti henni aftur og hallaði sér upp að
henni á bakið, jafnsnemma og þeir, sem á eftir komu,
höfðu komist upp í efstu tröppurnar. Og þá kvað
við skammbyssuskot hátt og hvelt.
Við námum staðar, lífvarðarforinginn og eg.
Hann við dyrnar og eg ofurlítið innar í herberginu.
Það sem við sáum, var nægilegt til að stöðva okkur,
og við störðum á það með mikilli undrun. Reykurinn
af skotinu var að þyrlast burtu og hvorugur maðurinn
virtist særður. Rúpert hélt á skammbyssunni og
rauk úr hlaupinu. En hann var skorðaður upp við
vegginn rétt hjá arninum. Rúdolf hafði teygt handlegginn
á honum upp fyrir höfuðið og hélt honum
fast við vegginn; hinni hendinni hélt hann um hægri
úlnliðinn á Rúpert. Eg færði mig nær þeim hljóðlega;
ef Rúdolf væri vopnlaus, þá gat eg hæglega
stilt til friðar og séð um að þeir stæðu báðir jafnt að
vígi. En eg nam staðar þegar eg sá framan í Rúdolf.
Hann var mjög fölur og varirnar kipraðar saman
harðneskjulega. Eg hafði aldrei séð hann slíkan
áður. Eg leit af honum og til Hentzau's. Rúpert
beit á vörina, svitinn lak af honum og æðarnar á enninu
á honum voru bláar og þrútnar. Hann starði fast
á Rúdolf Rassendyll. Eg færði mig nær undrandi.
Þá sá eg hvað var að gerast. Handleggurinn á Rúpert
fór að bogna þumlung eftir þumlung. Olnboginn
drógst saman og höndin, sem snúið hafði beint að
Mr. Rassendyll, sneri nú frá þeim báðum og vissi að
glugganum. Höndin hélt áfram að hreyfast, og
nú var höndin komin að handleggnum á Rúpert, og
áfram hélt hún, því að aflið þverraði. Rúpert hafði
beðið ósigur; hann fann það og vissi það; og eg las
þá vissu út úr augnaráði hans. Eg gekk til Rúdolfs
Rassendyll. Hann heyrði til mín, og leit til mín sem
snöggvast. Eg veit ekki hvað hann hefir þózt sjá í
svip mínum, en hann hristi höfuðið og sneri sér aftur
að Rúpert. Skammbyssan sem hann hélt á, stefndi
nú á hann í hjartastað. Nú var höndin hætt að hreyfast.
Hún átti ekki að fara lengra.
Eg leit aftur á Rúpert. Nú var svipur hans rólegur;
ofurlítill brosvottur sást á vörunum. Hann
hallaði fallega höfðinu aftur á bak upp að þilinu og
horfði spyrjandi á Rúdolf Rassendyll. Eg leit og
þangað sem svarsins var að vænta, því Rúdolf þagði.
Með skjótri svipan slepti hann takinu á úlnlið Rúperts
og þreif utan um hönd hans. Nú hvíldi vísifingur
Rúdolfs á vísifingri Rúperts, og Rúpert hafði
hann beygðan um byssugikkinn. Eg er engin skræfa
en eg lagði þó handlegginn á öxl Rúdolfs. Hann
skeytti því engu; eg þorði ekki að gera meira. Rúpert
leit til mín. Eg skildi augnaráð hans. En hvað
gat eg sagt við hann. Aftur varð mér litið á fingur
Rúdolfs. Hann var nú búinn að beygja hann utan
um fingur Rúperts, áþekt því sem maður væri að
hengja annan.
Um það ætla eg ekki að tala frekar. Hann
brosti að síðustu; drembilega höfuðið á honum, sem
aldrei hafði beygt sig fyrir neinni smán, beygði sig
ekki fyrir hættunni. Ofurlítill þrýstingur kom á
bogna vísifingurinn; glampi og hvellur fylgdi. Rúdolf
hélt honum andartak við vegginn, en þegar hann
slepti hné Rúpert niður í hrúgu, sem ekkert sýndist
nema höfuð manns og hné.
En um leið og skotið reið af, rak Bernenstein
upp óp. Honum var hrundið frá hurðinni, og inn um
dyrnar ruddist Rischenheim og hópurinn á eftir honum.
Þeir stjökuðu hver við öðrum til að komast áfram
og vita hvað gerst hefði og hvar konungurinn
væri. En hærra en allir hrópaði Rósa, aftarlega í
hópnum. En undir eins og mennirnir voru komnir
inn í herbergið, þá kom sama aðgerðarleysisfátið á þá
og Bernenstein og mig. Rischenheim hljóðaði upp
yfir sig og þaut þangað sem frændi hans lá. Hinir
stóðu kyrrir og gláptu á. Rúdolf horfði á þá stundarkorn.
En svo sneri hann sér frá þeim og sagði ekkert.
Hann rétti fram hægri hönd sína, höndina sem
hann var nýbúinn að drepa Rúpert með og tók bréfið
af arinhillunni. Hann leit á innsiglið og reif það
svo upp. Rithöndin tók af öll tvímæli. Hann reif
bréfið í sundur í fjóra hluti, og síðan enn smærra.
Því næst stráði hann bréfsneplunum í eldinn, en hann
logaði glatt. Eg held að allir, sem inni voru, hafi
horft á bréfsneplana þangað til þeir vori orðnir að
dökkri fisléttri og ómeðfærilegri ösku. Þannig tókst
loksins að eyðileggja bréf drotningarinnar.
Þegar Rúdolf þannig var búinn að reka smiðs
höggið á verk sitt, sneri hann sér aftur að okkur.
Hann skeytti ekkert um Rischenheim, sem stóð boginn
upp yfir líki Rúperts; en hann leit til mín og
Bernensteins og fólksins, sem stóð á bak við okkur.
Hann þagði ofurlítið, áður en hann tók til máls, en
þegar hann tók til máls, þá var hann rólegur mjög og
virtist sem hann væri að velja orð sín vandlega.
"Herrar mínir!" mælti hann. "Fyrir því, sem
hér hefir gerst, verður full grein gerð á sínum tíma.
Í bráðina verður það látið nægja að segja, að þessi
tigni maður, sem hér liggur dauður, reyndi að fá mig
á fund sinn til að ræða um prívatmálefni. Eg kom
hingað, af því að hann lét sem hann vildi að viðræður
okkar færu fram svo ekkert á bæri. Og hér reyndi
hans að ráða mér bana. Og úrslitin á þeirri tilraun
hans sjáið þið hér."
Eg hneigði mig virðulega, Bernenstein sömuleiðis
og svo allir hinir.
"Fullkomin grein skal gerð fyrir þessu síðar,"
sagði Rúdolf. "Nú vil eg að allir yfirgefi mig nema
Tarlenheim greifi og Bernenstein lífvarðarforingi."
Nauðugir, með opna munna af undrun, fóru
mennirnir að tínast út um dyrnar. Rischenheim reis
á fætur.
"Þú getur verið hér eftir, ef þú vilt," sagði Rúdolf
og greifinn kraup á kné hjá líki frænda síns.
Eg hafði komið auga á fornfálega rúmið við
vegginn í herberginu, og snerti við öxlinni á Rischenheim
og benti á það. Svo lyftum við báðir Rúpert
Hentzau upp. Hann hafði enn krefta höndina utan
um skammbyssuna en Bernenstein rétti upp fingurna
og tók hana. Því næst lögðum við Risehenheim
hann niður, veittum honum nábjargirnar, og breiddum
ofan á hann yfirhöfn hans, blettaða moldarslettum
eftir næturleiðangurinn til skothússins. Sami
svipurinn var á andlitinu eins og áður en skotið reið
af; hann var fallegasti maður í Rúritaníu, lífs og
liðinn. Eg þori að ábyrgjast að mörg konan hefir
hrygst og móða komið á margt tindrandi auga þegar
fregnin um sekt hans og afdrif bárust út um landið.
Það eru hefðarkonur enn þá í Streslau, sem bera
gamla skrautgripi frá honum, af fornum velvildarhug
til hans, sem þær geta ekki gleymt. Og eg, sem
margra hluta vegna hafði ástæðu til að hata hann, eg
strauk hárið frá enninu á honum. Rischenheim grét
eins og barn en Bernenstein lét höfuðið hníga ofan á
handlegg sér og studdist við arinhilluna, og vildi ekki
horfa á þann dauða. Rúdolf einn virtist ekkert
skeyta um hann. Undarlegi fagnaðarglampinn var
horfinn úr augum hans, og hann var nú stiltur og rólegur.
Hann tók skammbyssu sína af arinhillunni,
stakk henni í vasa sinn en lagði Rúperts þar sem hans
hafði verið, því næst sneri hann sér að mér og
sagði:
"Við skulum fara til drotningarinnar og láta
hana vita, að nú þarf ekki lengur að ugga um
bréfið."
Eg gekk út að glugganum eins og í leiðslu, og
leit út. Fólkið úti fyrir sá mig, og mér var heilsað
með háum hrópum. Mannfjöldinn við dyrnar var
stöðugt að aukast; fólkið streymdi að úr öllum áttum
og eigi mundi á löngu líða að fjöldinn hundraðfaldaðist
á skömmum tíma, því fregnirnar, sem þessir tuttugu
menn, nýfarnir út úr loftherberginu, fluttu, bárust
mann frá manni með skógareldshraða. Þær
mundu verða komnar út um alla Streslau á fáum
mínútum, út um alt konungsríkið á klukkustund og
alla Evrópu litlu síðar. Rúpert var dauður og bréfið
eyðilagt, en hvað áttum við að segja þessum manngrúa
um konunginn? Undarleg hjálparleysistilfinning
kom yfir mig og loks rak eg upp heimskulegan
hlátur. Bernenstein var við hliðina á mér; en hann
leit líka út og sneri frá glugganum í mikilli geðshræringu.
"Þú færð konunglegt föruneyti til hallar þinnar,
sagði hann við Rúdolf Rassendyll.
Mr. Rassendyll svaraði engu; við fórum út og
skildum við Rischenheim hjá líkinu. Eg mundi ekkert
eftir honum. Bernenstein bjóst víst við því, að
hann mundi halda loforðið sem hann gaf drotningunni,
því að hann kom á eftir okkur, án þess að segja
nokkurt orð. Enginn var fast við dyrnar. Alt var
hljótt í húsinu, en við heyrðum hávaðann úti á strætinu
álengdar. En þegar við komum í neðsta stigann
mættum við tveimur kvenmönnum. Mrs. Holf stóð
á þrepskildinum að eldhúsinu, og var bæði skelkuð og
óróleg að sjá. Rósa hélt sér í hana; en undir eins og
hún kom auga á Rúdolf, hljóp hún fram, fleygði sér
á kné frammi fyrir honum og þakkaði guði hástöfum
fyrir að hann skyldi vera heill á húfi. Hann laut
niður og talaði til hennar hlýlega; hún leit upp og
roðnaði af metnaði. Hann virtist hika lítið eitt;
hann leit á hendurnar á sér, en hann bar engan hring
nema þann, sem drotningin hafði gefið honum endur
fyrir löngu; því tók hann upp gullúrið sitt og losaði
festina. Hann velti við úrinu og sýndi mér fangamarkið
R.R.
"Rudolfus Rex"[*] hvíslaði hann, brosti góðlátlega
Og stakk úrinu í hendina á stúlkunni og sagði:
"Eigðu þetta til minningar um mig."
[* Rúdolf konungur.]
Hún tók við því annari hendi og hló bæði og
grét, en hélt með hinni í hönd hans.
"Þú verður að sleppa," sagði hann blíðlega. "Eg
hefi mörgu að sinna."
Eg tók um handlegginn á henni og lét hana
standa upp. Þegar Rúdolf var laus gekk hann þangað
sem gamla konan stóð. Hann talaði til hennar alvarlega
og í ákveðnum rómi.
"Mér er ókunnugt um," sagði hann, "að hve
miklu leyti þú ert viðriðin samsæri það, sem bruggað
var á heimili þínu. Sem stendur geri eg mig ánægðan
með að vita það ekki, því að það er ekkert ánægjulegt
að fá vitneskju um drottinsvik eða að refsa
gömlum konum."
"En varaðu þig! Undir eins og þú gerir þig
seka í einhverju, hvort heldur í orði eða verki við
konunginn, þá verður skyndileg refsing látin dynja
yfir þig. Ef þú verður mér til meins aftur, þá hlífi
eg þér ekki. Þrátt fyrir alla sviksemi, er eg samt
enn þá konungur í Streslau."
Hann þagnaði og horfði fast framan í hana.
Varirnar á henni skulfu og hún varð niðurlút.
"Já," endurtók hann, "eg er konungur í Streslau.
Haldið höndum ykkar frá illverkum og varist
illmælgi."
Hún svaraði engu. Hann fór á stað, og eg líka.
En þegar eg fór fram hjá gömlu konunni þreif hún
til mín.
"Hver er hann, segðu það í guðsnafni! hvíslaði
hún.
"Ertu orðin brjáluð?" spurði eg og hóf augabrúnirnar:
"Þekkirðu ekki konunginn þegar hann ávarpar
þig? Það er bezt fyrir þig að muna eftir því
sem hann sagði. Hann hefir nóga þjóna til að líta
eftir að honum sé hlýtt."
Hún slepti mér og hörfaði svo sem skref aftur
á bak. Bernenstein brosti að henni; honum fanst
að minsta kosti meiri ánægja að málalyktum en áhyggjuefni.
Þannig skildum við við þær, gömlu
konuna skelkaða, æsta og í vafa, en ungu stúlkuna
rjóða á vangann og með tindrandi augu og hún hélt
á menjagripnum, sem konungur hafði gefið henni,
á milli handanna.
Bernenstein var skjótari til úrræða heldur en eg.
Hann hljóp fram og komst á undan okkur að dyrunum
og opnaði þær. Svo laut hann mjög virðulega og
lét Rúdolf fara út. Gatan var nú full af fólki endanna
á milli, og fagnaðarópi lustu nú upp mörg þúsund
munnar. Höttum og vasaklútum var nú veifað
með óhemjulegum ofsa og sigurfagnandi hollustu.
Tíðindin um að konungurinn væri giftusamlega
sloppinn úr lífsháska höfðu borist með leifturhraða út
um borgina, og fólkið hafði safnast saman til að
votta honum lotningu. Það hafði fært þangað skrautlegan
vagn, sem einhver átti og beitt fyrir hann hestum.
Vagninn var nú við dyrnar á húsinu. Rúdolf
beið stundarkorn á þrepskildinum, og lyfti hattinum
lítið eitt einu sinni eða tvisvar; hann var alveg rólegur
og eg sá engan skjálfta á höndunum. Alt í einu
voru einir tólf handleggir réttir til hans, og hann
dreginn með hægð áfram. Hann steig upp í vagninn,
við Bernenstein komum á eftir, berhöfðaðir og settumst
á aftursætið á móti honum. Mannfjöldinn var
eins og þéttur flugnasveimur, og helzt leit út fyrir,
að ómögulegt væri fyrir okkur að komast áfram nema
að einhverjir træðust undir. Samt sem áður fóru
hjólin að snúast og við þokuðumst á stað ofur-hægt.
Rúdolf hélt áfram að lyfta hattinum og hneigja sig
ýmist til hægri eða vinstri. En einu sinni varð okkur
litið hvorum á annan þegar hann vék sér við. En
þrátt fyrir það sem afstaðið og í vændum var brostum
við allir þrír.
"Eg vildi að við kæmumst ofurlítið hraðara áfram,"
sagði Rúdolf í lágum hljóðum, hætti að brosa
og tók á ný hollustukveðjum þegna sinna.
En hvað vissi þetta fólk um að nokkuð lægi á.
Það hafði enga hugmynd um hvað fyrir lá næstu
klukkustundirnar, það þýðingarmikla atriði, sem nú
þurfti að ráða skjótlega til lykta. Það var fjarri því
að fólkið flýtti fyrir okkur, því að það lengdi ferðina
með því að nema oft alveg staðar. Það stöðvaði
vagninn úti fyrir dómkirkjunni meðan inn var farið
og hringt fagnaðar-hringingu; enn fremur varð að
nema staðar til að láta okkur taka á móti óvæntum
blómvöndum frá ungum stúlkum, og taka í hendur
áköfum konungssinnum. Þrátt fyrir þetta alt sást
ekki á Rúdolf að honum félli það illa, heldur lék hann
hlutverk sitt eins og hann væri fæddur konungur. Eg
heyrði Bernenstein hvísla: "Það veit hamingjan, að
framhald hlýtur að verða á þessu."
Loksins sáum við til hallarinnar. Þar var líka
ókyrð mikil. Fjöldinn allur af liðsforingjum og hermönnum
var þar. Eg sá að vagn kanzlarans stóð
nærri hliðinu og margir vagnstjórar biðu þess að
mega aka nær. Mannhestarnir okkar drógu okkur
hægt upp að hliðinu. Helsing stóð á riðinu og heilsaði
konungi með miklum fögnuði. Hávaðinn í fólkinu jókst
enn mikið.
En loks sló öllu í dúnalogn; en það stóð að eins
andartak og á eftir fylgdu ofsafengin óp. Eg horfði
á Rúdolf, sá að hann leit við og augu hans fóru að
tindra. Eg leit þangað, sem hann horfði. Þarna
á efstu breiðu marmaratröppunni stóð drotningin, föl
eins og marmarinn sjálfur og rétti hönd sína á móti
Rúdolf. Fólkið hafði séð hana, og síðasta ópið
var kveðja til hennar. Kona mín stóð fast hjá henni
og fyrir aftan þær aðrar hefðarfrúr. Við Bernenstein
stukkum niður úr vagninum. Rúdolf kastaði
kveðju á mannfjöldann í síðasta sinn og kom svo á
eftir okkur. Hann gekk upp á efstu tröppuna einn
og þar féll hann á kné og kysti á hönd drotningarinnar.
Eg kom á eftir honum og þegar hann leit
framan í hana heyrði eg hann segja:
"Alt gengið vel. Hann er dauður og bréfið
brent."
Hún lét hann standa á fætur. Varirnar á henni
bærðust, en það var eins og hún gæti ekki komið
upp einu orði. Hún smeigði hendinni undir handlegginn
á honum og þannig stóðu þau stundarkorn.
Fagnaðarópin kváðu við á ný, og Bernenstein stökk
fram, veifaði hjálmi sínum í miklum ákafa og hrópaði:
"Guð blessi konunginn!" Eg varð líka hrifinn
af þeim eldmóði sem í honum var. Og mannfjöldinn
tók undir ópið með takmarkalausum æsingi,
og þannig heilsuðu allir háir og lágir í Streslau, Mr.
Rassendyll eins og konungi. Aðrar eins fagnaðarviðtökur
höfðu aldrei átt sér stað frá því að Hinrik
ljón kom heim úr herferðum sínum fimtíu árum áður.
"Og samt segja æsingamennirnir," sagði gamli
Helsing við hliðina á mér, "að Elphbergarnir eigi
engri lýðhylli að fagna!" Og hann saug nokkur tóbakskorn
upp í nefið háðslega en hróðugur.
Bernenstein hafði snöggvast hætt að hrópa og
rak upp stuttan hlátur, en brátt fór hann að æpa aftur.
Eg var nú orðinn rólegur aftur og stóð kyr og
horfði stynjandi á mannfjöldann. Það var farið að
skyggja og andlitin á mönnunum þarna í þyrpingunni
sýndust eins og renna saman í hvítt haf. Samt
fanst mér eg þekkja eitt andlitið úr í miðri þrönginni
— það var andlit á fölum manni með bindi um
höfuðið. Eg þreif um handlegginn á Bernenstein og
hvíslaði: "Bauer", og benti um leið þangað sem
hann var. En jafnskjótt hvarf þetta andlit. Það
hafði birzt þarna á leiksviði sigurfagnaðarins, eins og
harðneskjuleg viðvörun, og hvarf eins skyndilega
eins og það hafði komið, en minti okkur samt á hættuna.
Mér fanst eins og eg væri lagður í hjartastað, og
lá við að æpa á fólkið að hætta þessu leiðinda orgi.
Loks komumst við inn. Öllum þeim, sem ætluðu
að komast inn og flytja hamingjuóskir var sagt það
sama, að konungshjónin væru svo þreytt, að þau
gætu engum veitt áheyrn; en eigi nægði það til að
dreifa mannfjöldanum, er hékk þrautseigur og ánægður
úti fyrir og umkringdi höllina eins og lifandi
garður. Við heyrðum alt af ópin og köllin úti fyrir
inn í litla salinn, þar sem við sátum, og sneri út að
hallargarðinum. Við hjónin höfðum komið
þangað eftir ósk Rúdolfs. Bernenstein hafði tekið
að sér að gæta dyranna. Nú var farið að rökkva
mjög, og þegar orðið býsna skuggsýnt. Kyrt var úti
í garðinum; og bar enn meira á kyrðinni þar vegna
mikla hávaðans í fólkinu framan við höllina. Rúdolf
sagði okkur þar frá viðureign sinni við Rúpert Hentzau
í loftherberginu í gamla húsinu, og fór hann þó
sem lauslegast yfir þá sögu. Drotningin stóð við
stól hans og vildi ekki að hann stæði á fætur; hann
lauk máli sínu með því að segja frá því, að hann
hefði brent bréfið, og þá laut hún niður að honum og
kysti hann á ennið. Því næst leit hún beint yfir til
Helgu, nærri því ögrandi; en Helga hljóp til hennar
og greip hana í fang sér.
Rúdolf Rassendyll sat kyrr og studdi hönd undir
kinn. Hann leit snöggvast upp og framan í þessar
tvær konur; um leið kom hann auga á mig og
benti mér að koma til sín. Eg kom til hans, en hann
þagði fyrst stundarkorn. Hann gaf mér aftur bendingu,
og þá tók eg um stólinn, sem hann sat á og laut
fast ofan að honum. Hann leit aftur til drotningarinnar,
eins og hann væri hræddur um að hún heyrði
það, sem hann ætlaði að segja.
"Fritz," hvíslaði hann loksins, "undir eins og
orðið er nógu dimt verð eg að leggja á stað. Bernenstein
kemur með mér. Þú verður að vera hér
eftir."
"Hvert getur þú farið?"
"Til skothússins. Eg verð að hitta Sapt, og
ráða ráðum mínum við hann.
Eg gat ekki skilið, hvaða áform eða fyrirætlun
hann hafði í huga. En þá stundina var eg lítið að
hugsa um það; öll athygli mín var snúin að því sem
mér bar fyrir augu.
"En hvað verður um drotninguna?" hvíslaði eg
aftur að honum.
Þó að eg talaði lágt, þá heyrði hún til mín. Hún
sneri sér hvatlega að okkur, en hélt samt í höndina á
Helgu. Hún horfði spurnaraugum á okkur og vissi
strax um hvað við höfðum verið að tala. Ofurlitla
stund lengur stóð hún kyr og horfði á okkur. Því
næst hljóp hún fram og varpaði sér á kné frammi
fyrir Rúdolf og tók báðum höndum um axlir honum.
Hún gleymdi því að við vorum viðstödd, og hún
gleymdi öllu, öllu öðru en kvíðanum mikla um að
missa hann frá sér.
"Ekki aftur, Rúdolf, elskan mín. Ekki aftur!
Rúdolf, eg get ekki afborið það aftur."
Svo lét hún höfuðið hníga ofan á hnén á honum
og grét.
Hann lyfti upp hendinni, og strauk um hárið á
henni, gljáfagurt. En hann leit ekki á hana. Hann
starði út í garðinn, sem myrkrið var að færast yfir
í rökkrinu. Hann kreisti saman varirnar, og var fölur
mjög og alvarlegur á svip.
Eg horfði á hann stundarkorn og kallaði á konu
mína afsíðis. Við settumst niður við borð ofurlítið
frá þeim. Að utan kvað enn við háreystin í mannfjöldanum,
gleðidruknum. Ekkert heyrðist annað en
sá kliður og ekkinn í drotningunni. Rúdolf hélt áfram
að strjúka blíðlega fallega hárið á henni og
starði út í náttmyrkrið þungbúinn og alvarlegur.
Hún lyfti upp höfðinu og leit framan í hann.
"Þú gerir út af við mig með þessu," sagði hún.
XIX. KAPÍTULI.
Rúpert Hentzau var dauður! Þrátt fyrir alla
erfiðleikana, sem við höfðum við að stríða, var með
vitundin um það undrunarverð raunabót fyrir mig.
Vera má, að þeim, sem ekki hafa komist að raun um
ofurmagn ofdirfsku hans og óstjórnlegra úrræða í
baráttu við hann sjálfan, kunni að virðast það ótrúlegt
að dauði hans skyldi verða slíkt huggunarefni
einmitt þá, er enn var óséð fyrir endann á vandamálum
okkar. En þó var þetta mér svo mikils virði, að
eg gat varla áttað mig á því að nú væri svo komið að
við hefðum losnað við hann. Satt var það að hann
var dauður; en gat hann nú samt ekki vegið að okkur
á einhvern hátt handan við hafið?
Eitthvað því um líkt hjátrúarkendar voru hugrenningar
mínar þegar eg stóð og var að horfa á
manngrúann, sem fylkti sér enn þrákelknislega í
hring utan við höllina framan verða. Eg var einn;
Rúdolf var hjá drotningunni; konan mín var að hvíla
sig; Bernenstein hafði sezt niður að borða, en eg gat
ómögulega fengið mig til að gera honum það til
samlætis. Eg gat nú komið skipulagi á hugsanir mínar
og farið að athuga hvernig á stóð fyrir okkur. Erfiðleikarnir
þrengdu að okkur á allar hliðar. Það var
ekki á okkar valdi að hrinda þeim úr vegi, en hitt
vissi eg hvað var, sem mig fýsti og eg þráði,
Mig langaði ekkert til að finna upp ráð til að koma
Rúdolf Rassendyll með leynd frá Streslau, og láta
dauða konunginn verða aftur konung, og drotninguna
sitja í örvæntingu í hásætinu. Það þurfti slægvísari
mann en mig til að koma þessu öllu í kring.
Mig fýsti þessa alls ekki, en mér var aftur kært að
hugleiða stjórn hans, mannsins, sem nú var konungur
í Streslau, og mér fanst að það væru frábær svik, of
djarfleg til að komast upp að selja konungdóminn í
hendur þeim manni. Á móti því mælti að eins grunsemd
Mrs. Holt — ótti eða fé mundi loka vörum
hennar — og svo var Bauer. Það yrði líka hægt að
stinga upp í Bauer, og það ætti að vera hægt áður
langt um liði. Hugleiðingar mínar hrifu mig fram í
ókomna tímann. Eg sá í anda bregða fyrir margra
ára árangri af stjórn viturs einvaldshöfðingja. Mér
virtist að með ofbeldi og blóðsúthellingum þeim,
sem við höfðum lent í, væru forlögin nú loks svo
miskunnarvænleg að bæta fyrir það að Rúdolf var
ekki fæddur konungur.
Langan tíma stóð eg þarna í þungum hugleiðingum
eins og í leiðslu; eg hrökk upp við það að
hurðinni var lokið upp og lokað aftur; þegar eg leit
við sá eg drotninguna. Hún kom þar ein og nálgaðist
mig hægt eins og hún væri kvíðandi. Sem snöggvast
leit hún út, ofan á ferhyrnta svæðið og fólkið, en
hrökk svo frá glugganum aftur hrædd við að hún
kynni að sjást. Því næst settist hún niður og leit til
mín. Eg þóttist geta séð á henni í hve miklu stríði
hún átti við sjálfa sig; hún virtist vilja biðja mig um
að sýna sér ekki mótspyrnu heldur samúð; biðja mig
að taka ekki hart á misgerðum sínum, og finna til ánægju
yfir hamingju sinni; sjálfsálas skygði á gleði
hennar, en þó skein ánægjan í gegn um það. Eg
horfði á hana spurnaraugum; hún mundi varla hafa
verið þannig útlits ef hún hefði komið frá því að
kveðja hann í síðasta sinni; því hún var sjáanlega
ánægð, þrátt fyrir sorgina og kvíðann.
"Fritz," sagði hún blíðlega. "Eg er vond –
dæmalaust vond. Heldurðu að guð refsi mér ekki
fyrir að vera glöð núna?"
Eg er hræddur um að eg hafi lítið hugsað um
hugstríð hennar og skil eg nú þó ekkert í því.
"Vera glöð?" hrópaði eg í lágri röddu. "Hefurðu,
þá getað talið honum hughvarf?"
Hún brosti að mér ofurlítið.
"Eg á við hvort þið hafið getað orðið ásátt
um —" stamaði eg.
Hún reyndi að horfa framan í mig og sagði lágt:
"Einhvern tíma verðum við það, ekki er það
samt orðið enn þá. En einhvern tíma verður það,
Fritz, ef guð verður ekki alt of harður við mig — og
þá verð eg konan hans, Fritz."
Eg var að velta fyrir mér hugsjónum mínum, en
ekki hennar. Eg vildi að hann yrði konungur; hún
var ekkert að hugsa um hvað hann væri, bara ef hún
fengi að eiga hann, og þyrfti aldrei að sjá af honum.
"Hann tekur við veldissprotanum!" sagði eg
fagnandi.
"Nei, nei, nei. Ekki veldissprotanum. Hann fer
burtu."
"Fer hann burtu!" Eg gat ekki leynt gremjunni
í rödd minni.
"Já, núna. En hann fer ekki — ekki fyrir fult
og alt. Hans verður langt — dæmalaust langt að
bíða, en eg get þolað það, ef eg hefi vissu fyrir að
á endanum —" Hún þagnaði og horfði stöðugt á mig
eins og hún væri að biðja mig um að vera með sér.
"Eg skil þetta ekki," sagði eg ráðaleysislega, og
ólundarlega að eg held.
"Þú gazt rétt til," sagði hún; "eg gat talið honum
hughvarf. Hann ætlar sér að fara burtu eins og
fyrra sinnið. Átti eg að líða honum það? Já, já!
En eg gat það ekki. Fritz, hefi eg ekki fengið nóg
að líða? Þú veist ekki hvað eg hefi tekið út. En eg
verð að þola enn meira. Hann ætlar að fara burtu
núna, og langur verður tíminn að bíða eftir honum.
En á endanum verðum við bæði eitt. Drottinn er miskunnsamur.
Við verðum síðan bæði eitt."
"Hvernig getur hann komið aftur, ef hann fer
núna?"
"Hann kemur ekki aftur; eg fer til hans; eg
sleppi tilkalli til ríkisstjórnar og fer til hans, einhvern
tíma, þegar starfi mínu hér er lokið."
Mér varð hverft við að sjá loftkastala mína
hrynja þannig til grunna, en eg gat ekki tekið hart á
henni. Eg sagði ekkert, en tók þétt í höndina á henni.
"Langaði þig til þess, að hann yrði konungur?
"Af alhuga, drotning mín!" sagði eg.
"Hann vildi það ekki, Fritz. Nei, og eg hefði
heldur ekki farið að gera það."
Mér varð illa við að reka mig svo áþreifanlega á
þann sannleika.
En hvernig getur hann komist héðan?" sagði eg.
"Eg veit það ekki. En hann veit það; hann er
búinn að finna ráð til þess."
Við þögnuðum aftur; hún varð nú rólegri á
svipinn og virtist ætla að bíða þolinmóð hamingju
sinnar, er hún ætti í vændum. Mér fór líkt og manni,
sem víma rennur af alt í einu og kom yfir mig nokkurskonar
tilfinngaleysi.
"Mér getur ekki skilist, hvernig hann á að geta
farið." sagði eg ólundarlega.
Hún svaraði mér ekki. Rétt á eftir var hurðin
opnuð aftur. Rúdolf kom inn og Bernenstein á
eftir honum. Þeir voru báðir komnir í reiðstígvél og
yfirhafnir. Eg sá sama óánægjusvipinn á Bernenstein
sem eg vissi að var á mér. Rúdolf virtist vera
rólegur og jafnvel ánægður. Hann gekk beint til
drotningarinnar.
"Hestarnir verða til eftir litla stund," sagði hann
blíðlega. Því næst veik hann sér að mér og spurði:
"Veizt þú ekki, Fritz, hvað við ætlumst fyrir?"
"Nei, sjóli"
"Nei, sjóli" endurtók hann í hálfgerðu glensi og
skopi, því næst færði hann sig mitt á milli okkar
Bernensteins og greip um handleggina á okkur. "Þið
eruð báðir þorparar," sagði hann. "Þið eruð báðir
óbilgjarnir þorparar! Þið eruð báðir geðillir eins og
grábirnir af því að eg vil ekki verða þjófur! Var
það ekki yfirsjón af mér að drepa Rúpert og láta
ykkur, þessi illmenni, halda lífi?"
Eg fann að hann þrýsti vingjarnlega að handleggnum
á mér, en mér var ómögulegt að gera hið
sama. Við hvert orð, sem hann sagði, og hverja
hreyfingu hans óx hrygð mín yfir því, að hann skyldi
ekki vilja vera kyr. Bernenstein leit til mín og ypti
öxlum vonleysislega. Rúdolf hló stuttum hlátri.
"Viljið þið ekki virða mér það til vorkunnar þó
eg vilji ekki vera eins mikill þorpari og þið?" spurði
hann.
Eg var orðlaus, en eg dró að mér handleggina
og strauk um höndina á honum. Hann þreif fast utan
um hönd mína.
"Nú þekki eg aftur gamla Fritz minn!" sagði
hann; svo tók hann í hönd Bernensteins. Þó lífvarðarforingjanum
væri það ekki ljúft, lét hann það svo
vera. "Nú er að tala um ráðagerðina," sagði hann.
"Við Bernenstein leggjum tafarlaust á stað til skothússins
— já, svo að á beri, bezt að sem flestir viti
um það. Eg ætla að ríða gegn um mannþyrpinguna
þarna, og láta hvern sjá mig sem vill, og láta fólkið
fá að vita, hvert eg ætla að fara. Við ættum að
komast þangað snemma, áður en bjart er orðið. Við
hittum Sapt þar og hann leggur smiðshöggið á það,
sem eftir verður að gera, til þess að fyrirætlun okkar
verði framgengt. Þey, hvað er þetta?"
Nýtt óp heyrðist kveða við frá mannfjöldanum,
er enn beið utan við höllina. Eg hljóp út að glugganum
og sá þá að hreyfing mikil var á miðri mannþrönginni.
Í því heyrði eg kallað með hárri og
hvellri röddu, sem eg kannaðist við:
"Lofið okkur að komast áfram, asnarnir ykkar,
lofið okkur að komast áfram."
Eg sneri frá glugganum í ofboði.
"Það er Sapt sjálfur!" sagði eg. "Hann ríður
eins og óður maður gegn um mannþyrpinguna, og
þjónn þinn er rétt á eftir honum."
"Drottinn minn, hvað hefir komið fyrir? Hvers
vegna hafa þeir horfið brott frá skothúsinu?" hrópaði
Bernenstein.
Drotningin leit upp, óttaslegin; hún stóð á fætur
og tók um handlegginn á Rúdolf. Þannig stóðum
við öll og hlustuðum á vingjarnlegu fagnaðarópin,
sem fólkið æpti, þegar Sapt kom, því það þekti hann,
og glensyrðin um James, er það hélt að væri þjónn
borgarstjórans.
Okkur fanst biðin óþolandi, og við stóðum þarna
milli vonar og ótta. Þó við þegðum, lásum við það
úr augnaráði hvers annars, að okkur var öllum það
sama í hug: Hvað hefði getað komið þeim til að
hverfa burt þaðan sem þeir áttu að standa á verði
nema að alt hefði komist upp? Þeir hefðu aldrei
horfið frá því, sem þeir áttu að gæta meðan mögulegt
var að halda því leyndu. Sakir einhverrar
slysni, einhverra ófyrirsjáanlegra atvika hafði lík
konungsins hlotið að finnast. Þá var kunnugt orðið
um dauða konungsins, og þá mátti búast við því á
hverri stundu, að fregnin um þetta hleypti öllu í bál
og brand í borginni.
Loks var hurðinni hrundið upp og þjónninn sagði
að borgarstjórinn í Zenda beiddist inngöngu. Sapt
var allur ataður í mold og ryki, og James engu síður,
og kom inn rétt á eftir. Báðir höfðu þeir riðið
ákaflega hart til borgarinnar, og voru jafnvel enn
móðir eftir reiðina. Sapt hneigði sig til málamynda
fyrir drotningunni og gekk svo beint til Rúdolfs.
"Er hann dauður?" spurði hann formálalaust.
"Já, Rúpert er dauður," svaraði Mr. Rassendyll.
"Eg drap hann."
"Er búið að brenna bréfið?"
"Já, eg gerði það."
"Hvað er um Rischenheim að segja?"
Drotningin greip þá fram í og sagði:
"Luzau-Rischenheim greifi mun hvorki segja
eða gera neitt sem mér er til meins."
Sapt hóf augabrúnirnar ofurlítið.
"Hvað er um Bauer að segja" spurði hann.
"Bauer leikur lausum hala," svaraði eg.
"Hm! Þá er Bauer einn eftir," sagði borgarstjórinn
og virtist allvel ánægður. Þá varð honum
litið á Rúdolf og Bernenstein. Hann rétti fram
höndina og benti á reiðstígvélin. "Hvert skal nú ríða
svo síða kvelds?" spurði hann.
"Við ætluðum fyrst að ríða báðir til skothússins
og hitta þig, og þaðan ætlaði eg einn til landamæranna,"
sagði Mr. Rassendyll.
"Ekki verður gert fleira en eitt í senn. Förin
til landmæranna verður að bíða. Hvað vildi Yðar
Hátign mér í skothúsinu?"
"Eg ætlaði að tala um það þar, að eg yrði ekki
lengur Yðar Hátign," sagði Rúdolf.
Sapt fleygði sér niður á stól og dró af sér glófana.
"Segið mér hvað gerst hefir í Streslau í dag,"
sagði hann.
Við þuldum það upp í mesta flýti. Hann hlýddi
á það og gaf stöku sinnum ánægju eða óánægju sína
til kynna, en eg sá ekki betur en að hann kættist meir
en lítið við að heyra hversu allir borgarbúar hefðu
hrópað fagnaðaróp fyrir Rúdolf, eins og konungi
sínum, og að drotningin hefði tekið á móti honum
eins og manni sínum að mannfjöldanum ásjáandi.
Von fór aftur að kvikna hjá mér, því að eg hafði
nærri mist hana við að sjá hvað Rúdolf var einbeittur
að fara. Sapt sagði fátt, en það var auðséð á
honum, að hann bjó yfir einhverri nýjung. Hann
virtist vera að bera það saman sem við höfðum sagt
honum við annað, er hann vissi en við ekki. En litli
þjónninn stóð alt af kyr við dyrnar, hæverskur og
þegjandi, en eg sá gerla á skarplega andlitinu á honum,
að hann hlustaði með mikilli athygli á það, sem
við vorum að segja.
Þegar frásögninni var lokið, sneri Rúdolf sér
að Sapt og spurði:
"Og er ekki öllu óhætt um leyndarmál okkar?"
"Jú, þar er öllu óhætt."
"Hefir enginn séð það, sem þið áttuð að gæta?"
"Nei, og enginn veit, að konungurinn er dauður,"
svaraði Sapt.
"Hvers vegna eruð þið þá komnir hingað?"
"Við erum komnir í erindagerðum viðvíkjandi
því sama, sem þið höfðuð í huga þegar þið ætluðuð
til skothússins; áformið var það, að við gætum hizt
og talazt við, konungur."
"En er þá enginn eftir að halda vörð í skothúsinu?"
"Ekkert þarf af óttast skothúsið," sagði Sapt
ofursti.
Hér var um nýtt leyndarmál að ræða; vafalaust
var, að það duldist bak við þessi stuttaralegu orð svo
og ruddalega látbragðið. Eg gat nú ekki stilt mig
lengur, en stökk fram og hrópaði: "Hvað hefir
komið fyrir? Segðu okkur það borgarstjóri!"
Hann leit til mín, og svo á Mr. Rassendyll.
"Mér þætti gaman að heyra ráðagerð ykkar
fyrst," sagði hann við Rúdolf. "Hvernig hefir þér
hugsast að gera grein fyrir því að þú hefir verið hér
lifandi í dag í bænum, en konungurinn hefir legið
dauður í skothúsinu síðan í fyrrinótt?"
Við færðum okkur nær, þegar Rúdolf tók til
máls. Sapt einn sat kyr og hallaði sér aftur á bak á
stólnum. Drotning hafði sezt niður aftur; hún virtist
taka lítið eftir því, sem verið var að segja. Eg
ímynda mér, að hún hafi enn verið að stríða við að
lægja ólguhaf tilfinninganna í sinni eigin sál. Í
huga hennar var nú tilfinningin uni syndina, sem
hún ásakaði sig fyrir að hafa drýgt, að berjast við
gleði sem gagntók drotninguna alla og hún átti ekki
kost á að leyna, en báðar þessar hugarhræringar
hjálpuðust að því að bægja öllum öðrum hugsunum
frá.
"Eg verð að vera kominn héðan eftir klukkustund,"
sagði Rúdolf.
"Ef þig langar til þess, þá er það ekki vandgert,"
sagði Sapt ofursti.
"Láttu nú ekki svona, Sapt, vertu ekki með
neina ósanngirni," sagði Mr. Rassendyll brosandi.
"Snemma á morgun verðum við — þú og eg —"
"Á, — eg líka?" spurði ofurstinn.
"Já, þú Bernenstein og eg verðum þá komnir
til skothússins."
"Það er ekki óhugsandi, en þó er eg samt búinn
að fá nóg af harðri reið í bráðina."
Rúdolf leit fast á Sapt.
"Sjáðu til, konungurinn kemur til skothússins
snemma morguns."
"Eg heyri herra konungur."
"Og hvað á að gerast þar, Sapt? Á hann að
skjóta sig, óviljandi?"
"Það kemur fyrir að menn skjóta sig óviljandi
stundum."
"Eða á morðingi að vega hann?"
"En nú ert þú búinn að sjá fyrir líklegasta morðingjanum."
Þrátt fyrir alt gat eg ekki varist brosi, yfir
hæðni gamla mannsins og þolinmæði Rúdolfs.
"Eða á trúr og dyggur þjónn hans, Herbert, að
skjóta hann?"
"Ertu að hugsa um að gera aumingja Herbert að
morðingja?"
"Nei. Eg ætlast til, að honum hefði orðið það
óviljandi á, og hann skyti sig svo sjálfan á eftir í örvæntingu."
"Þetta er ekki svo galið. En læknar eru býsna
nærfærir um það, þegar þeir sjá lík, hve lengi menn
hafi verið dauðir."
"Þú veizt það, kæri borgarstjóri, að þeir hafa
lófa ekki síður en þekkingu; ef nógu mikið er lagt
í lófa þeirra, þá er hægt að skerpa og draga úr þekkingunni
eftir vild."
"Eg held að báðar tillögurnar séu góðar," sagði
Sapt. "Setjum nú svo, að við hölluðumst að þeirri
síðari, hvað er þá að gera?"
"Jæja, þá verður sú fregn látin fljúga út um
alla Rúritaníu — já, og um alla Evrópu — að konungurinn
hafi í dag á dularfullan hátt —"
"Guð hjálpi okkur!" greip Sapt fram í og Bernenstein
hló.
"Látist vofeiflega."
"Hann mun verða mörgum harmdauði," sagði
Sapt.
"En á meðan kemst eg heill á húfi til landamæranna."
"Ertu alveg viss um það?"
"Fullkomlega. Og þegar undir kveld er komið
næsta dag leggið þið Bernenstein á stað til Streslau
með lík konungsins." Og eftir stutta þögn hvíslaði
Rúdolf. "Þið verðið að muna eftir að raka hann.
Og ef læknarnir ætluðu að fara að tala um hvað langt
sé, síðan hann lézt, þá munið þið eftir því, að það
eru lófar á þeim eins og eg sagði."
Sapt sat stundarkorn þegjandi, eins og hann
væri að hugleiða tillöguna. Hún var í alla staði
glæfraleg, en hepnin hafði gert Rúdolf djarfan, og
hann vissi það vel, hve seint vaknar grunur, þegar
svikin eru nógu gapaleg. Það eru líklegu svikin,
sem komast upp.
"Jæja, hvernig lízt þér á þetta?" spurði Mr.
Rassendyll. Eg tók eftir því, að hann mintist ekkert
á það við Sapt, sem þau höfðu komið sér saman um
að gera síðar, drotningin og hann.
Sapt hleypti brúnum, og eg sá að hann leit hornauga
til James, og James gat varla varist brosi.
"Þetta er auðvitað áhætta," mælti Rúdolf ennfremur,
"en eg held að þegar þeir sjá lík konungsins —"
"En á því strandar einmitt alt," greip Sapt fram
í. "Þeir geta ekki fengið að sjá lík konungsins."
Rúdolf horfði á hann undrandi. Þá tók hann
til máls og sagði í lágum hljóðum, til þess að drotningin
skyldi ekki heyra það og verða óróleg: "Þú
verður að sjá um að búast við þessu, eins og þú veizt.
Flyttu líkið í kistu, og varastu að láta nokkurn sjá
það nema örfá embættismenn."
Þá stóð Sapt upp og nam staðar frammi fyrir
Mr. Rassendyll.
"Tillagan er góð, en hún strandar á einu," sagði
hann og var undarlegur blær á röddinni, og jafnvel
enn hörkulegri en vanalega. Eg var eins og á glóðum,
og eg hefði þorað að leggja höfuð mitt í veð fyrir
því, að hann hafði einhverjar óvæntar fréttir að
segja okkur. "Það er ekki um neitt lík að ræða,"
sagði hann.
Jafnvel Rassendyll gat nú ekki stilt sig
lengur. Hann stökk fram og greip um handlegginn
á Sapt.
"Er ekki neitt lík? Við hvað áttu?" hrópaði
hann.
Sapt leit aftur hornauga til James, og því næst
tók hann til máls með rólegri, áherzlulausri röddu,
eins og hann væri að lesa upp lexíu, sem hann hefði
lært, eða væri að leika eitthvert hlutverk, sem hann
væri orðinn þaulvanur við.
Það vildi svo til, að aumingja pilturinn hann
Herbert skyldi af óaðgætni eftir logandi kerti þar
sem olían og viðurinn var," mælti hann. "Þetta
kveld á að gizka klukkan sex lögðumst við James niður
til að fá okkur ofurlítinn dúr eftir kveldverð. En
kl. sjö kom James til mín og vakti mig. Herbergið,
sem eg var í, var fult af reyk. Það var kviknað í
skothúsinu. Eg stökk fram úr rúminu. Eldurinn
var orðinn svo magnaður, að ekki var viðlit að
slökkva hann; okkur datt báðum það sama í hug –"
Hann þagnaði alt í einu og leit framan í James.
"Okkur datt báðum það sama í hug, að bjarga
förunaut okkar," sagði James alvarlegur.
"Okkur datt báðum það sama í hug, að bjarga
förunaut okkar," hélt Sapt áfram. "Við hlupum að
dyrunum á herberginu, sem hann var í. Eg opnaði
hurðina og reyndi að komast inn. Það hefði verið
bráður bani. James reyndi, en hopaði út. Eg ætlaði
þá að þjóta inn en James kipti í mig; það hefði ekki
orðið til annars en að tveir hefðu farist í staðinn fyrir
einn. Við urðum að forða sjálfum okkur. Svo komumst
við út. Þá stóð skothúsið alt í björtu báli. Við
gátum ekkert nema staðið og horft á, þangað til
skotbrunni viðurinn var orðinn að ösku og eldurinn
dauður. Hvað gátum við gert? Loks lagði James á
stað að útvega hjálp. Hann fann nokkra
brenslumenn og kom með þá með sér. Þá var eldurinn
dauður, og við fórum í sameiningu að skoða rústirnar.
Alt var brunnið til ösku. En" — hann lækkaði
röddina — "við fundum nokkuð, sem líkt var hræi af
hundinum Boris; í öðru herbergi var brunnið lík, og
hjá veiðimannahorn bráðið í klessu, og sáum við að
þar var Herbert skógarvörður. Og þar var annað
lík, sem engin mynd var orðin á og öldungis óþekkjanlegt.
Við sáum það, og kolabrennslumennirnir sáu
það líka. Þá komu fleiri bændur að, því að þeir sáu
eldinn. Enginn gat sagt, hver það var; enginn vissi
um það nema eg og James. Og við stigum á bak
hestum okkar og höfum riðið hingað til að segja konunginum
frá þessu."
Sapt hafði nú lokið við lexíuna eða söguna, sem
hann var að segja. Nú setti grát að drotningunni og
hún huldi andlitið í höndum sér. Við Bernenstein
vorum forviða yfir sögu þessari, við vissum ekki
hvort þetta var gaman eða alvara, og gláptum á
Sapt. Loks sneri eg mér að Sapt, þreif í handlegginn
á honum, hálf kjánalega, og eins og í gáska, og
spurði hlæjandi:
"Af hverjum var þetta lík, borgarstjóri?"
Hann leit á mig gáfulegu, litlu augunum alvarlegur
og lét sér hvergi bregða.
"Það var af Mr. Rassendyll, vini konungsins, er
beið í skothúsinu með James þjóni sínum eftir komu
Hans Hátignar frá Streslau. Þjónn hans hérna er
reiðubúinn að leggja á stað til Englands, og flytja
ættingjum Mr. Rassendylls tíðindin."
Drotningin var fyrir nokkru farin að hlusta á
frásögnina; hún leit ekki af Sapt, og hún hafði rétt
hönd sína að Sapt, rétt eins og hún væri að biðja
hann að ráða fyrir sig þessa gátu. En þessi fáu orð
höfðu samt skýrt frá brögðum hans svo sem nægði.
Rúdolf Rassendyll var dauður, lík hans brunnið til
ösku, og konungurinn lifandi, heill á húfi og sat nú
í hásæti í Streslau. Þannig hafði Sapt tekið brjálsemissýkina
af James og hafði komið í framkvæmd
tillögum þeim, sem litli þjónninn hafði verið að bera
upp fyrir honum þeim til dægrastyttingar í skothúsinu.
Nú tók Mr. Rassendyll alt í einu til máls. Hann
talaði hátt og snjalt.
"Þetta er lýgi, Sapt," sagði hann og kipraði varirnar
fyrirlitlega.
"Það er ekki lýgi, að skothúsið er brunnið og
líkin, sem voru í því, og að um fimtíu bændur vita
það, og að enginn lifandi maður getur þekt að líkið
þar sé af konunginum. En hvað hinu líður, þá er
það lygi. En eg held að sannleikurinn í því dugi."
Mennirnir stóðu þarna báðir andspænis hvor
öðrum og buðu hvor öðrum byrginn. Rúdolf hafði
rent grun í, hvaða ofdirfskutiltæki Sapt og félagi
hans höfðu ráðist í. Nú var ómögulegt að flytja lík
konungsins til Streslau; jafnómögulegt virtist að lýsa
yfir því, að maðurinn, sem brunnið hafði í skothúsinu
hefði verið konungurinn. Sapt hafði þannig séð um,
að Rúdolf væri bundinn í báða skó; sama hafði vakað
fyrir Sapt eins og okkur, en tiltekjur hans bíræfnari
og óbilgjarnari. Og þegar eg sá hvernig Rúdolf
leit til hans, bjóst eg við engu frekar, en að þeir
mundu ganga brott úr augsýn drotningar og fara að
heyja blóðugt einvígi. En Mr. Rassendyll gat þó stilt
skap sitt.
"Þið hafið allir haft samtök af því, að gera mig
að þorpara," sagði hann kuldalega. "Fritz og Bernenstein
hafa verið að eggja mig til þess, og nú ætlar
þú, Sapt, að neyða mig. Og eg sé ekki betur, en að
James sé í sama ráðabrugginu."
"Eg lagði á ráðin, herra minn," svaraði James
hvorki ögrandi eða óvirðulega, heldur eins og hann
væri að sýna húsbónda sínum sjálfsagða hlýðni með
því að fræða hann um það, sem hann vildi vita.
"Þá eruð þið allir á einu bandi, eins og eg bjóst
við. En eg ætla ekki að láta neyða mig til neins. Eg
sé að hér er ekki nema um eitt að gera fyrir mig, og
það verð eg að gera."
Við þögðum allir og biðum þess, að hann héldi
áfram að tala.
"Eg þarf ekki og ætla mér ekki að minnast á bréf
drotningarinnar einu orði," mælti hann ennfremur,
"en eg ætla að láta fólkið vita, að eg er ekki konungurinn,
heldur Rúdolf Rassendyll, og að eg lék konunginn
í því skyni að eins að þjóna drotningunni og
refsa Rúpert Hentzau. Þetta mun duga, og með
þessu móti get eg losað mig úr netinu, sem Sapt hefir
flækt mig í."
Hann sagði þetta rólega og kuldalega; mér brá
því nokkuð við að sjá að titringur var á vörunum á
honum og svitinn bogaði af enninu. Þá skildi eg
í hve miklu stríði hann hafði átt við sjálfan sig,
þangað til hann sigraðist á freistingunni og réð af
hvað gera skyldi. Eg gekk til hans og tók blíðlega í
hönd honum. Þá var eins og hann sefaðist.
"Sapt, Sapt," sagði hann, "þú varst rétt að segja
búinn að gera mig að þorpara!"
Sapt svaraði engu þessu ávarpi, þó að það væri
hlýlegra. Hann hafði verið að ganga um gólf í illu
skapi. Þá nam hann skyndilega staðar frammi fyrir
Rúdolf og benti á drotninguna.
"Ætlaði eg að gera þig að þorpara?" hrópaði
hann. "En hvernig ætlar þér að farast við drotninguna,
hana, sem við þjónum allir? Hvernig heldur
þú að henni líði, þegar þú ert búinn að opinbera þessi
sannindi? Heldurðu að eg hafi ekki heyrt hvernig
hún heilsaði þér að Streslaubúum ásjáandi eins og
manni sínum elskulegum? Heldurðu að fólkið trúi
því, að hún hafi ekki þekt mann sinn? Þú getur
sýnt þig, og þú getur talið því trú um, að það hafi
ekki þekt þig. En heldurðu að það trúi því, að hún
hafi ekki þekt þig? Var ekki hringur konungsins
fingri þínum? Hvar er hann? Og hvernig stendur
á því, að Mr. Rassendyll hefir dvalið hjá drotningunni
klukkutímum saman í húsi Fritz Tarlenheim,
þegar konungurinn er í skothúsinu? Konungur og
tveir menn aðrir hafa þegar látið líf sitt, og það orðið
til þess að vernda hana frá illu umtali. En þú –
þú ætlar að verða maðurinn, sem hleypir á stað öllum
slúðurberum í Streslau, og kemur hverjum einum til
að benda á drotninguna með grunsemd!"
Rúdolf svaraði engu. Þegar Sapt hafði fyrst
nefnt nafn drotningarinnar, hafði hann fært sig nær
og lagði hendina á bakið á stólnum, sem hún sat á.
Hún rétti hönd sína til að ná í hans. Þau héldu
þannig höndum saman, og eg sá að Rúdolf var orðinn
fölur mjög.
"Og hvað er um okkur, vini þína, að segja?" mælti
Sapt enn fremur. "Við höfum fylgt þér jafnfast og
drotningunni. Það veit hamingjan, bæði Fritz, Bernenstein
og eg. Hver heldurðu trúi því, að við höfum
verið hollir konunginum, ef þessum sannindum verður
lostið upp, og að við höfum ekki verið við það
riðnir að leika á hann — eða jafnvel að drepa hann?
Ó, Rúdolf Rassendyll, eg bið guð að varðveita mig
frá því, að bregðast konu sem eg elska, eða vinum,
sem elska mig!"
Eg hafði aldrei séð gamla manninn jafnhrærðan;
hann hreif mig með sér, eins og Bernenstein áður.
Mér er það ljóst nú, að við vorum ekki sem fastastir
fyrir; við þurftum þar eigi að verða fyrir áhrifum frá
öðrum, því að hugurinn leiddist af eigin vild. Æsingakend
áskorun Sapts fanst okkur vera sönnun.
Og hættan, sem yfir drotningunni vofði, en hann
fjölyrti mest um, var sönn og hún var mikil.
En svo kom snögg breyting á hann. Hann greip
um hönd Rúdolfs og talaði til hans með lágri og óstyrkri
röddu, og blíðleikinn í rómnum var mjög óvanalegur.
"Segðu ekki nei, góði vinur." mælti hann. "Hér
bíður þín ástúðleg kona, og ann þér hugástum; hér er
ákjósanlegasta land, er vill hafa þig réttilega að konungi,
og hér eru beztu vinir — á því er enginn efi —
er þrá að mega kalla þig þjóðhöfðingja sinn og drottinn.
Ekkert veit eg um það, hversu samvizku þinni
er háttað; en hitt veit eg, það, að konungurinn er látinn,
og sæti hans er autt, og eg get ekki séð til hvers
guð almáttugur hefir sent þig, ef hann hefir ekki gert
það til þess að þú settist í þenna auða sess. Láttu
tilleiðast, vinur minn, sakir vináttu okkar og heiðurs
hennar! Meðan hann var lifandi, mundi eg fyr hafa
gengið af þér dauðum, en láta þig ná þessu. Hann
er dauður. Jæja, láttu nú tilleiðast — sakir vináttu
okkar og heiðurs hennar, vinur minn!"
Eg veit ekki hvað Mr. Rassendyll hefir þá verið
að hugsa. Svipur hans var staðfastlegur og alvarlegur.
Hann stóð alveg hræringarlaus, kyr í sömu
sporum æði stund eftir að Sapt hafði lokið máli sínu.
Svo beygði hann höfuðið hægt áfram og horfði í
augu drotningarinnar. En hún sat kyr, og horfði á
hann líka. Svo spratt hún upp, knúin af sterkri fagnaðarvon,
ást sinni á honum og metnaði yfir tignarstöðunni,
er honum var boðin, og varpaði sér fyrir
fætur honum og hrópaði.
"Já, já! Fyrir mínar sakir, Rúdolf — fyrir
mínar sakir!"
"Ert þú líka á móti mér, drotning mín?" sagði
hann lágt og strauk blíðlega um rautt hárið á henni.
XX. KAPÍTULI.
Við vorum hálfóðir þessa nótt, Sapt, Bernenstein
og eg. Það var eins og þetta, sem við þráðum, væri
runnið inn í blóð okkar og orðið að einum hluta af
sjálfum okkur. Okkur fanst það óhjákvæmilegt, og
því hlyti að verða framgengt. Sapt var að búa sig
undir það sem bezt, að gera grein fyrir skothússbrunanum;
fregnina átti að birta í blöðunum, og var mjög
nákvæmlega sagt frá því í henni að Rúdolf Rassendyll
hefði komið að heimsækja konunginn, ásamt
James þjóni sínum. Konungurinn hefði skyndilega
verið kallaður til bæjarins, en Mr. Rassendyll hefði
ætlað að bíða hans, en beðið bana af. Þá var stutt
lýsing á Rúdolf, lofleg ummæli um ætt hans, sæmileg
hluttekningarorð til skyldmenna hans, og sendi konungur
þeim samhrygðarskeyti með þjóni Mr. Rassendylls.
Bernenstein sat við annað borð og reit eftir
fyrirskipunum borgarstjórans frásögn um tilraun
Rúperts Hentzau til að vega konunginn, og var þar
lýst hugrekki konungsins og vörn hans. Þar var
sagt að greifinn, sem ólmur var í að fá heimfararleyfi,
hefði talið konunginn á að mæta sér, og undir
yfirskyni að hann hefði með höndum ríkisskjöl
stórmerk og afardularfull; djarfhugaður að vanda
hafði konungur farið einn, og neitað skilmálum Rúperts
Hentzau fyrirlitlega. Glæpamaðurinn óbilgjarni
reiddist þessum óþægilegu viðtökum, og réðst skyndilega
á konunginn og fóru svo leikar með þeim sem
áður er sagt. Rúpert féll, en konungurinn brendi
skjalið án þess að lesa það, að öllum viðstöddum ásjáandi,
sem komu til að hjálpa honum, og kom þar
fram göfugmennska hans alkunn, því að hann hafði
orðið þess áskynja, að skjalið kastaði skugga á ýmsa
merka menn; eg breytti þessu til bóta svo sem eg gat,
og meðan við vorum að reyna að blinda augu forvitinna
manna með þessu, gleymdum við aðal erfiðleikunum
sem samgrónir voru málefni okkar. Við fundum
ekkert til þeirra; það var alt af viðkvæðið hjá
Sapt gegn öllum mótbárum, að þetta hefði verið gert
einu sinni áður og væri því hægt að gera það aftur.
Við Bernenstein vorum engu trúardaufari á það en
hann. Við gátum geymt leyndarmálsins með hyggindum
og orku og lagt lífið í sölurnar fyrir það, eins
og við höfðum varið bréf drotningarinnar, er nú færi
í gröfina með Rúpert Hentzau. Við gátum náð í
Bauer og þaggað niður í honum; ójá, við gátum það,
en hver mundi leggja trúnað á frásögn þess manns?
Rischenheim var á okkar bandi; gamla konan hlaut
að þegja um þó hana grunaði eitthvað, sjálfrar sín
vegna. Rúdolf hlaut að vera dauður landi sínu og
þjóð, en Rúritaníukonungurinn hins vegar halda áfram
ríkisstjórn, viðurkendur af allri Evrópu, virtur
og ólastanlegur. Auðvitað varð hann að giftast
drotningunni í annað sinn. Sapt var reiðubúinn að
sjá fyrir því, og vildi ekki heyra nefnt, að vandfenginn
yrði maður til að vígja þau saman að réttum sið.
Ef hugrekkið ætlaði að bila, þurftum við ekki annað
en að virða fyrir okkur ástæður allar, ef við féllum
frá þessum djarflegu áformum. Við þóttumst svo
sannfærðir um, að ekki væri um neitt annað að gera,
en að setja Rúdolf í hásæti, og datt ekki í hug að
brjóta heilann um hvort það væri mögulegt, en reyndum
að tryggja ráðagerð okkar á allan hátt.
Rúdolf sjálfur hafði ekkert um þetta sagt. Áskorun
Sapts og grátbeiðni drotningarinnar hafði
komið honum til að hika sig, en ekkí snúið hug hans;
hann hafði linast en ekki látið undan. Ekki datt honum
í hug að setja erfiðleikana eða hættuna fyrir sig,
frekar en við; hann þagði ekki af ótta við slíkt.
En hann hikaði vegna þess, að hann var óráðinn í
hvort þetta skyldi gert eða ekki; við þurftum ekki að
vera að reyna að telja kjark í kvíðafullan hug, heldur
draga úr þeirri næmu heiðvirðismeðvitund, er eigi
vildi nota annarleg réttindi til eigin hagsmuna. Hann
hafði leikið konunginn áður fyrri til þess að bjarga
honum, en honum geðjaðist ekki að því að leika
konunginn, þegar hagnaðurinn af því féll honum
sjálfum í skaut. Við þetta hélt hann fast þangað til
umhyggjan fyrir heiðri drotningarinnar og ástúð vina
hans lögðust á eitt um að fá hann ofan af þessu. Þá
kom hik á hann; en ekki hafði honum snúist hugur.
Sapt ofursti fór þó svo að ráði sínu, sem Rúdolf hefði
þegar látið undan, og tók því með mesta jafnaðargeði,
er sá tími leið, er mögulegt var fyrir Rúdolf að komast
brott frá Streslau. Hvað lá á að láta Rúdolf
segja af eða á? Með hverri stund sem leið varð
honum torfarnara út úr gildrunni; því lengur sem
hann var kallaður konungur, því erfiðara var fyrir
hann að bera nokkurt annað nafn síðar. Fyrir því
lofaði Sapt Rúdolf að velta þessu fyrir sér, meðan
hann sjálfur var að semja umsögn sína og lagði á
ráðin djúpsæu og viturlegu. Öðru hvoru kom James
litli þjónninn inn, rólegur og hæverskur og skein ánægjan
úr augum hans. Hann hafði samið skáldsögu
til stundarstyttis, en nú var hún að verða sannur
þáttur í veraldarsögunni. Og honum datt ekki í
hug að skorast undan að vinna þar hlutverk sitt.
Drotningin var búin að yfirgefa ykkur fyrir
nokkru, og höfðum við getað talið hana á að leggja
sig út af og hvílast þangað til úrslit væru orðin á
þessu máli. Þegar Rúdolf fór að hika við, hætti hún
að biðja hann frekar með orðum, en í augnaráði hennar
lá einlægari beiðni en í mæltu máli, og loks hafði
hann leitt hana út úr herberginu og beðið Helgu að
annast hana. Þegar hann kom aftur stóð hann þegjandi
um stund. Við þögðum líka. Sapt sat og starði
á hann og hniklaði brýrnar og japlaði skeggið.
"Jæja, vinur minn," sagði hann loksins og lagði
mikla áherzlu á orðin.
Rúdolf gekk út að glugganum og virtist um
stund gleyma sér, en starði út í næturkyrðina. Nú
sást ekki nema maður og maður á stangli á götunum;
tunglið skein glatt á ferhyrntu flötina mannlausu.
"Eg held eg vildi ganga stundarkorn hér úti fyrir
meðan eg hugsa málið," sagði hann og sneri sér að
okkur; og þegar Bernenstein spratt upp til að fylgja
honum, sagði hann: "Nei. Aleinn."
"Já, gerðu það," sagði Sapt og leit á klukkuna,
en hún var nærri því tvö. "Hugsaðu þig vel um."
Rúdolf leit til hans og brosti.
"Þú leikur ekkert með mig, Sapt gamli," sagði
hann og hristi höfuðið. "Vertu viss um það, að ef eg
ræð það af að fara, þá fer eg, á hvaða tíma sem er."
"Já, því er fjandans ver!" tautaði Sapt ofursti.
Þá skildi hann við okkur og var nú ráðgert af
kappi og leið svo heil klukkustund. Rúdolf hafði
ekki farið út um hallarhliðið, svo að við ímynduðum
okkur, að hann væri í hallargarðinum að ráða ráðum
sínum. Þá hafði gamli Sapt lokið við verk sitt og
tók til máls:
"Tunglinu þarna," sagði hann og benti digra vísifingrinum
á gluggann, "skyldi enginn treysta. Eg
hefi vitað það vekja illverknaðarlöngun hjá mörgum
þorparanum."
"Eg hefi vitað það vekja elskendur," sagði Bernenstein
hlæjandi, reis upp frá borðinu, teygði úr sér
og kveikti í vindli.
"Já, það er vel fallið til að koma breytingu á
mann," sagði gamli Sapt. "Ef tunglið skín á rólegan
mann, fer að koma í hann stríðshugur; sama er að
segja um metorðagjarnan mann, tunglið gerir hann á
svipstundu fúsan á að eyða lífi sínu til einskis. Eg
treysti tunglinu illa, Fritz; eg vildi óska, að dimt væri
í nótt."
"Hvaða verkanir skyldi það hafa á Rúdolf Rassendyll?"
spurði eg hrifinn af þessari undarlegu mælgi
Sapts gamla.
"Hann sér ásjónu drotningarinnar í tunglinu,"
hrópaði Bernenstein.
"Eða kannske guðs," sagði Sapt; og hann hristi
sig til, eins og hann langaði til að losa sig við einhverja
óþægilega hugsun.
Við þögnuðum við að heyra þessi síðustu orð ofurstans,
og litum hver framan í annan. Loks rak
Sapt hnefann ofan í borðið.
"Eg læt ekki undan," sagði hann ólundarlega og
nærri því harðneskjulega.
"Eg ekki heldur," sagði Bernenstein og rétti úr
sér. "Og þú ekki heldur, Tarlenheim."
"Nei, eg held þessu til streitu líka," svaraði eg.
Svo varð aftur þögn.
"Tunglið gerir mann svampmjúkan," sagði Sapt,
"eða harðan eins og stálslá. Eg væri ugglausari ef
dimt væri úti. Eg hefi oft horft á tunglið, bæði frá
tjaldi mínu og af bersvæði, og eg þekki það. Það
var því að þakka, að mér var veitt heiðursmerki og
einu sinni lá við að það ylli því að eg flýði. Mér er
illa við tunglið, Bernenstein."
"Eg ætla líka að hugsa meira um fegurðargyðjurnar
sem nær eru," sagði Bernenstein; hann var of
léttúðugur til að festa hugann lengi á alvarlegu efni.
"Þér býðst líka færi nú, þegar Rúpert Hentzau er
fallinn frá," sagði Sapt hörkulega.
Um leið og hann slepti orðinu var drepið á dyr
og James kom inn.
"Luzau-Rischenheim greifi biður um leyfi til að
tala við konunginn," sagði James.
"Við vonumst eftir Hans Hátign á hverri stundu.
Biddu greifann að koma inn," sagði Sapt, og þegar
Rischenheim kom benti Sapt honum á stól og mælti
enn fremur: "Við erum, lávarður minn, at tala um
hvaða áhrif tunglið hafi á menn."
"Hvað ætlið þið að gera? Hvað hefir verið ráðið
af?" sagði Rischenheim óþolinmóðlega.
"Við ráðum ekkert af," svaraði Sapt.
"En hvað hefir Mr.— hvað hefir konungurinn þá
ráðið af?"
"Konungurinn ræður ekkert af. Tunglið gerir
það," sagði Sapt og benti út í glugann á þögulan mánann.
"Nú er það annað hvort að skapa konung eða
nema hann brott; eg get ekki sagt hvort heldur. Hvað
er af frænda þínum að segja?"
"Þú veizt, að frændi minn er dauður."
"Já, eg veit það, en hvað er samt af honum að
segja?"
"Herra minn," sagði Rischenheim með alvörusvip,
"látum hann hvíla í friði, úr því hann er dauður.
Okkur ber ekki að dæma hann."
"Hann vildi þó líklega að svo væri, því að eg
held satt að segja, að eg hefði slept þeim þorpara,"
sagði Sapt, "en eg er hræddur um, að dómari hans
geri það ekki."
"Guð fyrirgefi honum; mér þótti vænt um
hann," sagði Rischenheim. "Já, og það þótti mörgum
fleirum. Þjónum hans þótti vænt um hann, herra
minn."
"Bauer t.a.m.?"
"Já, Bauer þótti vænt um hann. Hvar er
Bauer?"
"Eg vona, að hann sé kominn til helvítis með
húsbónda sínum," tautaði Sapt, en þó svo lágt, að
Rischenheim heyrði ekki.
"Við vitum ekki hvar hann er," svaraði eg.
"Eg er kominn til að veita drotningunni þjónustu
mína allra lotningarfylst," sagði Rischenheim.
"Og konunginum?" spurði Sapt.
"Konunginum? En konungurinn er dáinn."
"En: Lengi lifi konungurinn!" hrópaði Bernenstein.
"Ef konungurinn —" tók Sapt til máls.
"Ætlið þið að gera það?" greip Rischenheim
fram í með miklum æsingi.
"Það er að ákveða það," sagði Sapt ofursti og
benti aftur á tunglið.
"En það er óttalega lengi að því," sagði Bernenstein
lífvarðarforingi.
Rischenheim sat stundarkorn þegjandi. Hann
var fölur og skjálfraddaður þegar hann talaði. En
rómurinn var einbeittur.
"Eg lofaði drotningunni hollustu minni, og jafnvel
þó svo fari, sem þið ætlist til, mun eg þjóna henni
til hvers sem hún skipar mér."
Bernenstein spratt upp og greip um hönd hans.
"Þetta þykir mér vænt um að heyra," sagði hann,
og látum okkur á sama standa um tunglið, ofursti.
Hann var rétt að sleppa orðinu þegar dyrnar
voru opnaðar og drotningin kom inn og furðaði okkur
heldur en ekki á því. Helga kom á eftir henni;
hún fórnaði höndum og hræðslan skein úr augum
hennar, og leit út fyrir að hún kæmi óviljug. Drotningin
var í langri hvítri skikkju aðhneptri með bandi.
Látbragð hennar bar vott um mikinn ótta, og hún
heilsaði engum, sem inni var en gekk rakleitt til mín.
"Það er draumurinn, Fritz," sagði hún. "Mig
hefir dreymt hann aftur. Helga fékk mig til að
leggjast út af, og eg var mjög þreytt og sofnaði. Þá
dreymdi mig hann aftur. Eg sá hann, Fritz, — eg sá
hann eins greinilega eins og þig. Fólkið alt kallaði
hann konung, eins og það gerði í dag; en það hrópaði
ekki fagnaðaróp. Fólkið var rólegt, og horfði á
hann með raunasvip. Eg gat ekki heyrt hvað það
sagði; það talaði svo lágt; eg heyrði ekkert nema:
"konungurinn, konungurinn", og það virtist sem
hann heyrði það jafnvel ekki heldur. Hann lá kyr,
og hann hvíldi á einhverju skrauti, eg sá ekki hvað
það var: og hann lá grafkyrr. Hann var fölur og
heyrði ekki þegar fólkið sagði "konungurinn". Fritz,
Fritz, hann virtist vera dauður. Hvar er hann?
Hvert hafið þið látið hann fara?"
Hún sneri sér frá mér og rendi augum yfir hina.
"Hvar er hann? Hvers vegna eruð þið ekki hjá
honum?" spurði hún og var snögg breyting á rómnum;
"hvers vegna eruð þið ekki hjá honum? Þið ættuð
að standa á milli hans og hættunnar, reiðubúnir
að láta líf ykkar fyrir hann. Þið virðist, herrar mínir,
satt að segja vera nokkuð sinnulitlir um skyldur
ykkar."
Vera má að lítið vit hafi verið til í því, sem hún
var að segja. Það leit ekki út fyrir að nein hætta
vofði yfir honum, og þess utan var hann ekki konungur
okkar þó að okkur langaði mikið til þess. En
ekkert slíkt kom okkur þó til hugar. Okkur féllu
þungt ákærur hennar og fanst við eiga það skilið,
þó að hún væri okkur gröm. Við urðum niðurlútir,
og það kom upp um Sapt að hann fyrirvarð sig,
hversu ólundarlega hann svaraði.
"Hann hefir óskað eftir að fara út og ganga,
drotning, einn sér. Hann skipaði okkur — segi eg,
hann skipaði okkur að fara ekki með sér. Var okkur
ekki skylt að hlýða honum? Háðið í rödd hans sýndi
að honum fanst drotningin sýna helzt til mikið óstýrilæti.
"Hlýða honum? Já. Þið gátuð ekki farið með
honum, ef hann hefir bannað það, en þið gátuð fylgt
honum eftir; þið hefðuð ekki átt að missa sjónar á
honum."
Þetta sagði hún valdalega og ámælandi, en svo
varð röddin aftur þýðari eins og fyrri. Hún rétti
mér höndina og sagði blíðlega:
"Fritz, hvar er hann? Er honum óhætt? Findu
hann fyrir mig, Fritz, findu hann."
"Eg skal finna hann fyrir þig drotning, mín, ef
hann er ofan jarðar," hrópaði eg, því eg komst við
af orðum hennar.
"Hann er ekki lengra í burtu en hérna úti í garðinum,"
tautaði gamli Sapt, og var enn gramur yfir ákúrunum
og dutlungunum í drotningunni. Hann
var líka reiður við Rúdolf sjálfan, af því að tunglið
var svo lengi að skapa konunginn eða nema hann
brott.
"Úti í garðinum!" hrópaði hún. "Við skulum
þá fara og líta eftir honum. Ó, hafið þið látið hann
fara að ganga einan úti í garði?"
"Hvað skyldi geta orðið að manninum þar?"
tautaði Sapt.
Hún heyrði ekki hvað hann sagði því hún var
komin út úr herberginu. Helga fór með henni, og
við öll á eftir; Sapt síðastur og var æði súr á svipinn.
Eg heyrði tautið í honum, þegar við hlupum niður
stigann og komum, eftir að hafa farið gegn um
gang inn í sal, er vissi út að garðinum. Þar voru
engir þjónar, en við mættum næturverði, og Bernenstein
greip skriðljós úr hendi hans, og furðaði maðurinn
sig ekki all-lítið á því.
Engin birta var þar inni nema birtan af skriðljósinu.
En úti fyrir varpaði tunglið björtum glampa
á breiða sandstráða stíginn, og blómbeðin og stóru
trén í garðinum. Drotningin fór strax út að glugganum.
Eg fór á eftir henni, opnaði gluggann og
nam staðir við hliðina á henni. Angandi ilm lagði á
móti manni og það var notalegt að finna kaldan andvarann
strjúkast um enni manns. Sapt hafði komið
á eftir okkur og nam staðar á hina hönd drotningar.
Kona mín og aðrir fleiri stóðu að baki okkar,
og gægðust út yfir axlirnar á okkur.
Þarna í bjarta tunglsljósinu neðst í breiða hallanum,
fast við há tré sem stóðu í röð og bryddu
þannig hallann að neðan, sáum við Rúdolf Rassendyll
ganga fram og aftur í hægðum sínum með hendurnar
á baki sér og horfa fast mót tunglinu, er nú skyldi
úr því skera, hvort hann yrði konungur eða færi eins
og flóttamaður brott frá Streslau.
"Glatt skín það, tunglið, drotning," sagði Sapt.
"Ekki ber á öðru!"
Drotningin svaraði engu. Sapt hafði ekki fleiri
orð, og enginn okkar hinna sagði neitt. Við stóðum
kyrrir og blíndum á Rúdolf þar sem hann var að
ráða við sig hvað gera ætti í þessu mikilvæga máli;
sjaldan mun nokkur maður hafa átt úr meiri vanda
að ráða. Samt gat eg lítið séð út úr andlitinu á honum
og skein tunglið þó glatt á það, svo að það sást
gerla, en reyndar bar birtuna þannig á að hann virtist
fölleitari en hann átti að sér, og vegna dökka
limsins á bak við hann sýndist hann óvenjulega holdskarpur
í andliti.
Eg heyrði, að drotningin dró mjög títt andann,
en annars varð eg ekki var við neinn hávaða.
Hún greip um hálsmálið á kjól sínum og losaði um
það; annars hreyfði enginn í hópnum sig neitt. Það
var of dimt þarna inni hjá okkur til þess að Mr.
Rassendyll gæti séð okkur. Hann glímdi við að ráða
ráðum sínum í garðinum, án þess að vita nokkuð um
að við værum þarna.
Alt í einu rak Sapt upp ofurlítið óp: Hann rétti
höndina aftur fyrir sig og gaf Bernenstein bendingu.
Hann rétti borgarstjóranum skriðljósið, en hann
setti það út í gluggakistuna öðru megin. Drotningin
var alt af að horfa á elskhuga sinn og tók ekki
eftir neinu öðru, en eg varð þess var, hvað vakið
hafði athygli Sapts. Það sáust rispur á málinu og
skorur í tréveggnum kring um skrána á hurðinni.
Eg leit til Sapts, en hann kinkaði kolli. Það virtist
helzt eins og einhver hefði verið að reyna að brjótast
inn um þessar dyr um nóttina og rispað tréð með
hnífi. Okkur var þetta nægilegt áhyggjuefni þarna
þar sem við stóðum og auðséð var á borgarstjóranum,
að mikil grunsemd hafði vaknað hjá honum.
Hver hafði verið að reyna að brjótast inn? Það
hafði ekki getað verið vanur innbrotsþjófur. Sá
hefði haft betri tæki.
En athygli okkar drógst nú aftur að öðru. Rúdolf
hafði numið staðar. Hann horfði enn til himins;
loks leit hann til jarðar, rétt niður fyrir fæturna á
sér. Litlu síðar rétti hann upp höfuðið — hann var
berhöfðaður, og sást stirna á dumbrauða hárið við
þá hreyfingu — eins og maður, sem hefir fengið
leysta torráðna gátu. Við eins og fundum það strax
á okkur, að nú væri hann búinn að ráða við sig hvað
hann ætlaði að gera. Konungur næturinnar, máninn,
var búinn að skera úr málum. Titringur fór um
okkur; eg fann að drotningin þokaði sér nær mér;
Rischenheim hvíldi handlegginn upp við mig, og eg
fann að strengdi á vöðvunum og þeir hörðnuðu.
Sapt var mjög alvarlegur á svip, og japlaði skeggið
þegjandi. Við þokuðumst hver nær öðrum. En loks
gátum við ekki þreyð lengur. Sapt leit á mig og
drotninguna og fór svo út. Hann ætlaði að fara og
vita, hvað af væri ráðið, þá yrði þessari óþolandi bið
loks lokið. Drotningin virtist ekki taka eftir því, að
Sapt leit til hennar, eða hafa séð að hann fór burtu.
Hún horfði stöðugt á Mr. Rassendyll og hugur hennar
var allur þar sem hann var; hamingja hennar var
í hans höndum, og var undir því komin hvað hann
hafði ráðið af, þar sem hann stóð grafkyr
á stígnum. Oft hvarflar hann mér fyrir
hugskotssjónir, eins og hann stóð þarna, hávaxinn,
þráðbeinn og tígulegur, líkur því sem vér hugsum
oss mikilhæfa konunga á frægðartímum fornaldarinnar,
þegar vér lesum nú um þá.
Það heyrðist nú marra í sandinum, því að Sapt
var kominn ofan á stíginn. Rúdolf heyrði til hans
og leit við. Hann sá Sapt og mig líka á bak við
hann. Hann brosti ánægjulega og glaðlega, en stóð
samt alveg kyr. Hann rétti báðar hendurnar móti
borgarstjóranum og greip brosandi um hendurnar á
honum. Eg var engu nær um hvað hann hafði ráðið
af, þó að eg sæi að hann hefði komist að niðurstöðu
óhagganlegri, sem veitti sál hans frið. Ef hann
ætlaði sér að halda áfram nú, þá mundi hann gera
það alt til enda, án þess að líta um öxl eða stanza á
miðri leið; ef hann hefði hitt af ráðið, þá mundi
hann skilja við okkur umyrðalaust og án þess að
hika framar við það. Andardráttur drotningar var
ekki eins tíður og áður; hún stóð kyr eins og líkneski;
en Rischenheim þokaði sér til óþolinmóðlega
eins og hann þyldi ekki við að bíða lengur.
Þá heyrðum við hörkulegan málróm Sapts.
"Jæja," sagði hann. "Ætlarðu að vera eða
fara?"
Rúdolf þrýsti þéttara að höndum hans og horfði
fast í augu honum. Drotningin greip í handlegginn
á mér; það var eins og hún væri að missa máttinn,
og hún hefði sjálfsagt fallið, ef eg hefði ekki stutt
hana. Samstundis hljóp maður fram úr skugga háu
trjánna rétt á bak við Mr. Rassendyll. Bernenstein
rak upp hátt óp, ýtti drotningunni hörkulega frá sér
og hljóp áfram. Hann greip skyndilega til þunga
sverðsins, sem hann bar með lífvarðar einkennisbúningnum,
og dró það úr slíðrum. Eg sá glampann af
blaðinu í tunglsljósinu; en nú brá fyrir öðrum
glampa enn bjartari. Skot heyrðist alt í einu gella
þarna í þögula garðinum. Mr. Rassendyll misti ekki
af höndum Sapts, en féll hægt á hnén. Sapt stóð
sem þrumulostinn. Bernenstein hrópaði í annað
sinn, og nú nefndi hann mann á nafn:
"Bauer. Guð hjálpi mér, það er Bauer," hrópaði
hann.
Á svipstundu var hann kominn af stígnum og
yfir að trjánum. Morðinginn skaut aftur, en hitti nú
ekki.
Við sáum blika á sverðið fyrir ofan höfuðið á
Bernenstein og heyrðum það þjóta hvínandi gegn um
loftið. Það kom í hvirfilinn á Bauer, og hann hné
til jarðar eins og höggvinn trjábolur, og var klofinn
í herðar niður. Drotningin slepti takinu á mér og
féll í fangið á Rischenheim. Eg hljóp fram og kraup
niður hjá Mr. Rassendyll. Hann hélt enn í hendurnar
á Sapt, og hélt sér þannig uppi. En þegar hann sá
mig slepti hann því taki og lét fallast að mér og
hvíldi höfuðið á brjósti mínu. Hann bærði varirnar,
en gat ekki komið upp neinu orði. Skotið hafði
komið í bakið á honum. Bauer hafði hefnt húsbónda
síns, er hann hafði elskað, og var nú farinn að hitta
hann.
Nú heyrðist alt í einu, ys og þys inni í höllinni
Gluggahlerum og gluggum var lokið upp. Það var
hægt að sjá okkur greinilega þarna þar sem við stóðum
í hóp. Rétt á eftir heyrðist traðk mikið og svo
umkringdi okkur fjöldi af liðsforingjum og þjónum.
Bernenstein stóð nú hjá mér og studdist við sverð
sitt. Sapt hafði ekki sagt eitt einasta orð, kvíði og
gremja skein úr svip hans. Rúdolf hafði aftur augun
og hvíldi höfuðið upp við mig.
"Það hefir verið skotið á konunginn," sagði eg
hiklaust.
Þá varð eg þess var af James, þjónn Mr. Rassendylls
var kominn til mín.
"Eg er búinn að senda eftir læknunum, lávarður
minn," mælti hann. "Við skulum bera hann inn
strax."
Svo lyftum við, hann, eg og Sapt Rúdolf upp,
og bárum hann upp hallann og inn í litla salinn. Við
fórum fram hjá drotningunni. Hún studdist við
handlegg Rischenheim og hélt í hönd konu minni. Við
lögðum Rúdolf á legubekk. Úti fyrir heyrði eg Bernenstein
kalla: "Takið þið þenna náunga og farið
með hann eitthvað burt úr augsýn manna." Því
næst kom hann inn líka, og fólk á eftir honum. Hann
vísaði því öllu burt, og við vorum einir inni og biðum
eftir sáralækninum. Þá kom drotningin, og
Rischenheim með henni.
"Rúdolf! Rúdolf!" hvíslaði hún mjög blíðlega.
Hann opnaði augun og reyndi að brosa. Hún
varpaði sér á hnén og kysti hönd hans innilega.
"Sáralæknirinn kemur hingað undir eins," sagði
eg.
Rúdolf hafði horft á drotninguna. Þegar eg
sagði þetta leit hann til mín, brosti aftur, og hristi
höfuðið. Eg leit undan.
Þegar sáralæknirinn kom hjálpuðum við Sapt
honum til að skoða Rúdolf. Drotningin hafði verið
leidd burt og við vorum einir. Rannsóknin á sárinu
stóð ekki lengi yfir. Því næst bárum við Rúdolf í
rúm í herbergi Bernensteins, því að það var næst;
við lögðum hann þar og þar var honum hjúkrað svo
sem hægt var. Meðan á þessu stóð höfðum við ekki
spurt sáralækninn neins, og hann hafði heldur ekki
sagt okkur neitt. Við vissum nægilega mikið og
þurftum einskis að spyrja; allir höfðum við séð
menn deyja áður, og þektum dauðamörkin á andlitinu,
sem við horfðum á. Tveir eða þrír frægustu
læknar í Streslau bættust nú við; þeir höfðu verið
kallaðir í mesta flýti. Það var auðvitað ekki nema
sjálfsagt að kalla þá, en að sama hefði dregið þó að
þeir hefðu fengið að sofa kyrrir heima í rúmum sínum.
Þeir gengu allir í einn hóp út í eitt hornið á
herberginu og ræddust þar við í lágum hljóðum.
James lyfti upp höfðinu á húsbónda sínum og gaf
honum að drekka. Rúdolf drakk ofurlítið, en átti
mjög bágt með það. Svo sá eg, að hann tók þétt í
hönd James, því að litli maðurinn var mjög hnugginn,
en þegar húsbóndi hans brosti nú fór hann að
brosa líka.
Eg gekk til læknanna.
"Jæja, herrar mínir, hvað segið þið?" spurði eg.
Þeir litu hver til annars, og loks sagði sá stærsti
þeirra alvarlega:
"Konungurinn getur lifað eina klukkustund,
Fritz greifi. Skyldi ekki vera réttast að senda eftir
presti?"
Eg gekk beint yfir til Rúdolfs Rassendyll. Hann
leit til mín spurnaraugum. Eg vissi að hann var
hugrakkur maður, og var því ekki með neinar vífilengjur
eða undanbrögð. Eg beygði mig ofan að
honum og sagði:
"Eina klukkustund halda þeir, Rúdolf."
Hann þokaði sér til eirðarleysislega, eg veit ekki
hvort heldur vegna þjáninga eða í mótmæla skyni.
Þá tók hann til máls, og talaði mjög lágt og með
miklum erfiðleikum.
"Þá geta þeir farið," sagði hann, og þegar eg
mintist á prestinn hristi hann höfuðið.
Eg fór aftur til læknanna og spurði þá hvort
nokkuð frekara væri hægt að gera; þeir kváðu nei
við því; eg gat samt ekki hlýðnast öðru vísi, en
að senda þá alla að einum undanskildum yfir í næsta
herbergi við. Rúdolf hafði látið augun aftur á ný;
gamli Sapt hafði ekki sagt eitt einasta orð síðan skotið
reið af; en nú þokaði hann magra andlitinu að eyranu
á mér og sagði hörkulega:
"Það er víst bezt að við sækjum hana og látum
hana koma til hans."
Eg kinkaði kolli.
Sapt fór burtu, en eg beið hjá honum. Bernenstein
gekk til hans og kysti á hönd hans. Þessi ungi
maður, er hafði sýnt svo óbilandi hugrekki og snarræði
í öllum okkar málum, var nú alveg yfirbugaður,
og tárin streymdu niður kinnar hans. Það var litlu
betur ástatt fyrir mér, en eg harkaði af mér til að láta
Mr. Rassendyll ekki sjá það. Hann brosti framan í
Bernenstein. Þá sagði hann við mig:
"Kemur hún, Fritz?"
"Já, hún kemur, herra konungur," svaraði eg.
Hann tók eftir því hve ávarp mitt var formlegt;
ofurlitlum glampa brá fyrir í augum hans eftirvæntingarfullum.
"Jæja, eina klukkustund verður það þá," sagði
hann og hné aftur á bak á koddann.
Hún kom, þureyg, róleg og drotningarleg. Við
þokuðum okkur öll frá: hún kraup á kné við rúmið
og tók báðum höndum um hönd hans. En hann
hreyfði strax til höndina. Hún slepti henni þá; hún
sá skjótt hvað hann vildi og tók svo hönd hans og
lagði hana á höfuðið á sér og beygði sig um leið ofan
að rúminu. Þá strauk hann hendinni í síðasta sinni
um gljáa hárið á henni, sem honum hafði þótt svo
vænt um. Hún reis upp, lagði handlegginn um hálsinn
á honum og kysti hann. Hún grúfði sig ofan að
honum, og við héldum að hann hefði sagt eitthvað
við hana, en þó svo hefði verið hefðum við ekki getað
heyrt það; þannig leið löng stund.
Læknirinn kom og tók á lífæðinni og sneri brott
aftur þögull og þungbúinn. Við færðum okkur dálítið
nær, því að við vissum að hann átti nú skamt
eftir að vera hjá okkur. Alt í einu virtist máttur
færast í hann. Hann reis sjálfur upp í rúminu og
sagði með skýrri röddu:
"Guð hefir skorið úr," sagði hann. "Eg hefi
reynt að gera það, sem eg hugði réttast í öllu þessu
máli. Sapt, og Bernenstein og þú, Fritz, vinir mínir,
komið þið hérna og takið í hönd mína. Nei, kyssið
ekki á hana. Nú eru öll ólíkindalæti óþörf."
Við tókum í hönd hans eins og hann óskaði, og
drotningin á eftir okkur. Hún las aftur óskir hans
í augnaráðinu og bar hönd sína að vörum hans.
"Þinn í lífi og dauða, yndislega drotning mín,"
sagði hann lágt.
Og síðan sofnaði hann.
XXII. KAPÍTULI.
Það er óþarfi að fjölyrða um það sem gerðist
næst eftir lát Mr. Rassendyll, enda á eg bágt með
að segja frá því. Ráðin, sem við höfðum lagt á til
að tryggja honum konungdóminn, ef hann fengist til
að taka við honum, komu nú að góðu haldi þegar
hann var dáinn. Umtal af Bauers hendi þurfti
ekki að óttast; gamla konan var of skelkuð til að
hafa orð á því við nokkurn, sem hana kann að hafa
grunað. Rischenheim hélt vel heitið sem hann hafði
unnið drotningunni. Brunarústirnar að skothúsinu
geymdu dyggilega leyndarmálsins sem þær fólu, og
engum kom til hugar að vefengja að það væri brunnar
líkamsleifar Rúdolfs Rassendyll, sem greftraðar
voru í Zenda-grafreitnum við hliðina á Herbert skógarverðinum.
Við höfðum algerlega fallið frá því að
flytja lík konungsins til Streslau, og skifta um það og
lík Mr. Rassendylls. Annmarkarnir sem á því voru
máttu heita ókleifir, og satt að segja langaði okkur
ekkert til að keppa við það. Rúdolf Rassendyll hafði
andast eins og konungur og rétt að láta hann hvíla
þar sem slíkum manni sæmdi. Eins og konungur
hvíldi hann í höll sinni í Streslau, og þaðan barst
fregnin um að einn samsærismanna Rúperts Hentzau
hefði myrt hann, svo öllum þótti furðu sæta út um
víða veröld. Við losnuðum úr öllum vanda, en dýrkeypt
varð það; ýmsa kynni að hafa grunað eitthvað
ef hann hefði lifað, en enginn grunaði hinn látna;
grunsemdum, sem hefðu kunnað að koma upp ef
hann hefði setið í hásæti, varð afstýrt við grafhvelfingarhliðið.
Konungurinn var látinn. Mundi
nokkur fara að spyrja um það, hvort það væri nú
vissulega konungurinn sjálfur, er hvíldi í stóra hallarsalnum,
eða hvort skartlausa gröfin í Zenda geymdi
bein síðasta Elphbergsins? Allur grunur og umtal
þaggaðist niður í grafarkyrðinni.
Allan daginn hafði fólk verið stöðugt á ferli fram
og aftur um stóra hallarsalinn. Þar lá Rúdolf Rassendyll
á viðhafnarmiklum líkbörum með kórónu yfir
og tjaldað umhverfis konunglegum fánum. Æðsti
embættismaður í höllinni hélt vörð um líkið; í dómkirkjunni
söng erkibiskupinn messu fyrir sálu hans
Hann hafði hvílt þarna í þrjá daga; þriðji dagurinn
leið að kveldi og morguninn eftir var hann jarðaður.
Á litla hápallinum í salnum, sem líkbörurnar höfðu
staðið rétt neðan við, var eg þetta kveld með Flavíu
drotningu minni. Við vorum þar tvö ein, og horfðum
bæði ofan á rólega andlitið á dauða manninum.
Hann var klæddur í hvítan einkennisbúning, sama
einkennisbúninginn, sem hann hafði borið þegar hann
var krýndur. Rauði rósadregillinn lá um brjóst hans.
Í hönd hans var sannarleg rauð rós óvisnuð og ilmandi;
Flavía sjálf hafði lagt hana þar, svo
að hann skyldi jafnvel dauður fá að bera merkið um
ást hennar. Eg hafði ekki yrt á hana frá því við
komum þangað og hún ekki heldur á mig. Við horfðum
á alla viðhöfnina umhverfis hann; og fólkið, sem
var að streyma þarna að með blóm eða að líta á hann.
Eg sá stúlku koma, og krjúpa niður hjá líkbörunum.
Hún stóð upp grátandi og skildi eftir ofurlítinn blómvönd.
Það var Rósa Holf. Eg sá konur koma, og
ganga burtu grátandi, og karlmenn bíta á jaxlinn þegar
þeir fóru fram hjá. Richenheim kom þangað
fölur og hryggur í bragði. En meðan fólkið var að
koma að og fara burtu, stóð gamli Sapt með
brugðnu sverði, hermannlegur og hljóður við höfðalagið
á líkkistunni, og starði beint fram undan sér.
Þannig stóð hann klukkustund eftir klukkustund
hræringarlaus allan þann langa dag.
Ofurlítill kliður barst þangið sem við vorum.
Drotningin lagði hönd sína á handlegginn á mér.
"Þetta er draumurinn, Fritz," sagði hún. "Þey!
Fólkið er að tala um konunginn. Það talar í lágum
hljóðum. Það kallar hann konung. Þetta er einmitt
það, sem eg sá í draumnum. En hann hvorki
heyrir né sinnir því neinu. Nei, hann getur hvorki
heyrt né sint því, þó jafnvel eg kalli hann konung
minn."
Mér flaug alt í einu nýtt í hug, sneri mér að
henni og spurði: "Hvað réði hann af, drotning?
Ætlaði hann að verða konungur okkar?"
Hún hrökk ofurlítið við.
"Hann sagði mér það ekki," svaraði hún, "og eg
mundi ekkert eftir því meðan hann var að tala við
mig."
"Um hvað var hann þá að tala, drotning?"
"Um ekkert nema ást – um ekkert nema ást sína
Fritz," svaraði hún.
Af þessu ræð eg það, að ástin sé dauðvona manni
meira virði en konungsríki, og vera má, ef vel er að
gáð, að hún sé lifandi manni engu minna virði.
"Um ekkert annað en þá miklu og innilegu ást,
sem hann bar til mín," sagði hún aftur. "Og ást mín
var það, sem bjó honum bana."
"Hann vildi engan veginn hafa það öðru vísi,"
sagði eg.
"Nei," hvíslaði hún; og hún hallaði sér fram yfir
grindurnar á hápallinum og rétti hendurnar í áttina
til hans. En hann lá kyr og rólegur, og heyrði hvorki
né sinti því neinu þó hún segði lágt: "Konungur
minn! Konungur minn!" Þetta var öldungis eins og
í draumnum.
Það kveld skildi James, þjónninn, við okkur og
húsbónda sinn látinn. Hann flutti munnlega – við
þorðum ekki að skrifa – til Englands fregnina um
Rúritaníu konunginn og Mr. Rassendyll. Hann átti
að segja Burlesdon jarlinum, bróður Ródolfs, frá
öllu, með þeim skilmála að hann héldi þvi leyndu; og
alt til þessa dags er jarlinn sá eini, fyrir utan okkur,
sem heyrt hefir þessa sögu. Þegar James hafði lokið
þessu erindi sínu, sneri hann aftur til að ganga í
þjónustu drotningarinnar og hefir verið hér síðan.
Hann sagði okkur, að Burlesdon lávarður hefði setið
hljóður um stund eftir að hann hafði heyrt söguna,
og sagt síðan:
"Honum fór vel. Eg ætla einhvern tíma að fara
og sjá gröf hans. Segðu Hennar Hátign, að enn sé
einn Rassendyllanna á lífi, ef hún þurfi einhvers
við."
Orðsending þessi var eftir manni, sem bar sama
nafn og Rúdolf, en eg vonast samt til, að drotningin
þurfi engrar annarar hjálpar en þeirrar, sem skylda
og ást okkar lítilmótlegra getur henni í té látið. Það
er hlutskifti okkar, að reyna að létta henni byrðina,
sem hún hefir að bera, og draga, með vináttu
okkar úr sorg hennar. Hún ríkir nú ein
síns liðs í Rúritaníu, síðust Elphberganna; eina huggun
hennar er að ræða um Rúdolf Rassendyll við þá,
sem þektu hann, og eina von hennar er það, að fá að
vera samvistum með honum einhvern tíma.
Við lögðum hann til hvíldar með mikilli viðhöfn
í grafhvelfingu Rúritaníukonunganna í dómkirkjunni
í Streslau. Þar hvílir hann ásamt konungbornum
mönnum af Elphbergsættinni. Eg ímynda mér,
að ef hinir dauðu hafa nokkra meðvitund eða vita
nokkuð um það sem gerist í veröldinni sem þeir hafa
horfið frá, þá muni þeir verða upp með sér af því að
geta kallað hann bróður sinn. Það hefir verið reist
vegleg myndastytta af honum og nú benda menn á
hana er þeir vilja minna á Rúdolf konung. Oft verður
mér reikað þangað, og minnist eg þá alls sem
gerðist, þegar hann kom til Zenda, bæði í fyrra og
síðara skiftið. Eg syrgi hann, eins og flokksmaður
syrgir öruggan foringja og kæran vin, og einkis
hefði eg framar óskað en að fá að þjóna honum alla
æfi mína. En nú þjóna eg drotningunni, og að líkindum
er elskhuga hennar það einkar kært.
Tímarnir breytast og mennirnir með. Ólgulindir
æskunnar streyma fram hjá, og elfir fullorðins áranna
hníga að lygnu hafi. Sapt er nú orðinn hniginn
að aldri; innan skamms verða synir mínir orðnir svo
vaxnir, að þeir geta þjónað Flavíu drotningu sjálfir.
Samt sem áður er endurminningin um Rúdolf Rassendyll
mér í eins fersku minni eins og daginn, sem
hann dó, og ímynd dauða Rúperts Hentzau svífur
mér oft fyrir sjónir. Það getur verið að öll sagan
komi einhvern tíma fyrir almennings sjónir, og getur
þá hver felt þann dóm yfir henni, sem honum sýnist.
Nú virðist mér eins og alt hafa farið vel. Eg vil að
menn misskilji mig ekki. Mig tekur það enn sárt, að
hafa þurft að sjá af honum. Mannorði drotningarinnar
var bjargað, og atburðurinn vofeiflegi varð
Rúdolf sjálfum eins og lausn frá of erfiðu kjöri:
annars vegar um rýrð á virðing hans sjálfs, hins vegar
á hennar. Þegar eg hugleiði þetta, þá verður það
til þess að draga úr beiskjunni sem dauði hans olli
mér, en eg harma hann eigi að síður. Enn í dag veit
eg ekki hvernig hann kaus; nei, eg veit það ekki, og
eg veit heldur ekki hvernig hann hefði átt að kjósa.
En samt var hann búinn að því, því að friður og
birta skein úr svip hans.
Nú hefi eg hugsað um hann svo lengi, að eg má
til að fara að skoða myndastyttuna af honum. Eg tek
með mér yngsta son minn, dreng á tíunda ári. Hann
er ekki of ungur til að vilja þjóna drotningunni, og
ekki of ungur heldur til að læra að elska og virða
hann, sem sefur þarna í grafhvelfingunni og var
meðan hann lifði sá göfugasti karlmaður, sem eg
hefi þekt.
Eg ætla að taka drenginn með mér og segja
honum það, sem mér sýnist um valmennið Rúdolf
konung, segja honum hversu hann kunni að berjast
hversu hann elskaði og hversu hann mat virðingu
drotningarinnar og sína eigin, öllu öðru meira hér í
heimi. Drengurinn er nógu gamall til að nema slíka
lærdóma úr lífi Mr. Rassendylls. Og meðan við
stöndum þar verð eg að þýða á rúritansku, – því eins
og gengur þykir þessum snáða meira gaman að leika
sér að tinsoldátum, en lesa latínu – letrið á myndastyttunni,
en það reit drotningin með eigin hendi, og
mælti svo fyrir, að það skyldi vera letrað á þróttmiklu
tungumáli Rómverja yfir gröf hans: "Rudolfi,
sem nýlega ríkti í borg þessari, og ávalt mun ríkja í
hjarta hennar – Flavía drotning."
Eg sagði honum hvað þetta þýddi, og hann stafaði
þessi stóru orð með barnsrödd sinni: í fyrsta sinni
fipaðist honum, en í annað skiftið hafði hann það
rétt, og las upp með fjálgleik og barnslegum málrómi:
RUDOLFO
Qui in hac civitate nuper regnavit
In corde ipsius in aeternum regnat.
FLAVIA REGINA.
Eg fann hönd hans titra í lófa mínum, og hann
leit framan í mig.
"Guð blessi drotninguna, pabbi," sagði hann.
Endir.